حكايت هاي گلستان سعدي: در تاثير تربيت

بين سعدى و شخصى (مثلا به نام زيد ) درباره ثروتمندان و تهيدستان مناظره سختى در گرفت . زيد به طور مکرر و آشکار از ثروتمندان انتقاد مى کرد و تهيدستان را مى ستود، ولى سعدى کارهاى مثبت ثروتمندان را بر مى شمرد و از آنها تمجيد مى کرد، ولى از تهيدستان گستاخ و ناشکر انتقاد مى نمود، زيد گفت :

ثروتمندزاده اى را در کنار قبر پدرش نشسته بود و در کنار او فقيرزاده اى که او هم در کنار قبر پدرش بود. ثروتمندزاده با فقيرزاده مناظره مى کرد و مى گفت : ((صندوق گور پدرم سنگى است و نوشته روى سنگ رنگين است . مقبره اش از سنگ مرمر فرش شده و در ميان قبر، خشت فيروزه به کار رفته است ، ولى قبر پدر تو از مقدارى خشت خام و مشتى خاک ، درست شده ، اين کجا و آن کجا؟ ))

دانشمند بزرگى پرسیدم معنى این سخن (رسول خدا صلى الله علیه و آله )چیست ؟ مى فرماید اعدا عدوک نفسک التى بین جنیک دشمنترین دشمنان تو، نفس بدفرماى تو است که در میان دو پهلوى تو (در درون تو ) قرار دارد. در پاسخ گفت : از آنجا که به …

يک سال از ((بلخ بامى )) به سفر مى رفتم . راه سفر امن نبود، زيرا رهزنان خونخوار در کمين مسافران و کاروانها بودند. جوانى به عنوان راهنما و نگهبان به همراه من حرکت کرد. اين جوان انسانى نيرومند و درشت هيکل بود. براى دفاع با سپر، ورزيده بود. در تيراندازى و به کار بردن اسلحه مهارت داشت .زور و نيرويش در کمان کشى به اندازه پهلوان بود و ده پهلوان اگر هم زور مى شدند نمى توانستند پشتش را بر زمين آورند. ولى يک عيب داشت و آن اينکه با ناز و نعمت و خوشگذرانى بزرگ شده بود، جهان ديده و سفرکرده نبود، بلکه سايه پرورده بود، با صداى غرش طبل دلاوران آشنا نبود و برق شمشير سوارکاران را نديده بود.

پارسايى از کنار يکى از ثروتمندان گذر کرد، ديد دست و پاى يکى از غلامانش را استوار بسته و مجازات مى کند. پارسا به ثروتمند گفت : ((اى جوان ! خداوند بزرگ غلامى همانند او را ذليل فرمان تو کرد و تو را بر او چيره نمود، بنابراين در برابر نعمت خدا سپاسگزارى کن و آنقدر بر آن غلام ستم مکن ، مبادا در روز قيامت مقام او برتر از تو در نزد او شرمسار گردى . ))

پسر یکى از پیشوایان بزرگ وفات کرد، او را به خاک سپردند، سپس از او پرسیدند: ((بر صندوق گورش (در سنگ قبرش ) چه بنویسم ؟ )) پیشوا فرمود: آیات قرآن مجید، داراى قداست و احترام شایان است . از این رو روا نیست که آن را بر سنگ قبر …

مرد نادانى درد چشم سخت گرفت و به جاى پزشک نزد دامپزشک رفت . دامپزشک همان دارویى را که براى درد چشم حیوانات تجویز مى کرد به چشم او کشید و او کور شد. او از دست دامپزشک شکایت کرد. دادگاه دو طرف دعوا را حاضر کرده و به محاکمه …

یکى از هندوها، طریق نفت اندازى را یاد مى گرفت . حکیمى به او گفت : (( تو که در خانه ساخته شده از نى زندگى مى کنى چنین بازیچه اى براى تو روا نیست .)) تا ندانى که سخن عین صوابست مگوى و آنچه دانى که نه نیکوش جوابست …

یک سال همراه گروهى پیاده به سوى مکه براى انجام مراسم حج رهسپار بودیم . بین پیادگان نزاع و کشمکشى شد. به سر و صورت هم افتادند و داد و فحش و ستیز و درگیرى بالا گرفت . یکى از کجاوه نشینان به همپالکى خود گفت : ((عجبا! پیاده عاج …

در دوران کودکى از دانشمند بزرگى پرسيدم که انسان چه وقت بالغ مى شود؟ در پاسخ گفت : ((در کتب فقه نوشته شده ، يکى از سه نشانه دليل بالغ شدن است : 1 - تمام شدن پانزده سال (قمرى ) 2 - محتلم شدن 3 - روييدن موى زير ناف . ولى بالغ شدن در حقيقت يک شرط دارد و آن اينکه همت تو به کسب رضاى خدا بيش از کسب بهره هواى نفس باشد. کسى که چنين نيست محققان او را به عنوان بالغ نمى شناسند.))

پارساى تهيدستى ازدواج کرد، سالها گذشت ولى فرزندى از او نشد. نذر کرد: ((که اگر خداوند به من پسرى دهد، جز اين لباس پاره پوره اى که پوشيده ام ، هر چه دارم همه را به تهيدستان صدقه دهم . ))

در کتابهاى تالیف حکیمان نقل شده : زاییدن کژدم با سایر جانواران فرق دارد. کژدم هنگامى که در شکم مادرش قرار مى گیرد، آنچه در درون شکم مادر است مى خورد و سپس شکمش را مى درد و بیرون آمده در دشت به راه مى افتد و آن پوستها که …

عرب بیابان نشینى را دیدم که همواره به پسرش مى گفت : یا بنى انک مسئول یوم القیامه ماذا اکتست ولا یقال بمن انتسبت : از تو در قیامت مى پرسند عملت چیست ؟ نمى پرسند که پدرت کیست ؟ جامه کعبه را که مى بوسند او نه از کرم …

داناى پیرى شنیدم در نصیحت به یکى از مریدان خود چنین مى گفت : ((اى پسر به همان اندازه که دل انسان به رزق و روزى تعلق دارد، اگر به روزى دهنده تعلق داشت ، مقام او از مقام فرشتگان بالاتر مى رفت . فراموشت نکرد ایزد در آن حال …

پادشاهى پسر خود را در اختیار یک نفر مربى قرار داد و گفت : ((این پسر را همان گونه که پسران خودت را پرورش مى دهى ، تربیت کن . )) مربى با کمال احترام ، دستور شاه را پذیرفت ، و به تربیت پسر پرداخت ، چند سال گذشت …

فقيرزاده اى بر اثر مرگ دو عمويش ، داراى ارث کلان و ثروت بسيار گرديد، او با آن ثروت (باد آورده ) به فسق و انحراف و آلودگى پرداخت و با اسراف و ريخت و پاش زياد، آن ثروت کلان را در راههاى گمراهى ، مصرف مى کرد، به هر گناهى دست مى زد و هر شرابى را مى آشاميد.

دانشمندى آموزگار شاهزاده اى بود، و بسيار او را مى زد و رنج مى داد، شاهزاده تاب نياورد و نزد پدر از آموزگار شکوه کرد.

شاه ، آموزگار را طلبيد و به او گفت : ((پسران مردم را آنقدر نمى زنى که پسرم را مى زنى ، علتش چيست ؟ ))

حکيم فرزانه اى پسرانش را چنين نصيحت مى کرد: ((عزيزان پدر! هنر بياموزيد، زيرا نمى توان بر ملک و دولت اعتماد کرد، درهم و دينار در پرتگاه نابودى است ، يا دزد همه آن را ببرد و يا صاحب پول ، اندک اندک آن را بخورد، ولى هنر چشمه زاينده و دولت پاينده است ، اگر هنرمند تهيدست گردد، غمى نيست زيرا هنرش در ذاتش باقى است و خود آن دولت و مايه ثروت است ، او هر جا رود از او قدرشناسى کنند، و او را در صدر مجلس جا دهند، ولى آدم بى هنر، با دريوزگى و سختى لقمه نانى به دست آورد.))

وزیرى داراى پسر کودن و نفهم بود، او را نزد دانشمندى سپرد و سفارش ‍ کرد در تربیت او بکوش تا خردمند گردد. دانشمند مدتها در تربیت او تلاش کرد، ولى او هیچ گونه رشد نکرد، دانشمند براى وزیر چنین پیام فرستاد: ((پسرت هرگز عاقل نمى شود، و مرا نیز …