پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
محمّد بن عبد اللَّه بن عثمان یا همان محمّد بن ابى بکر بن ابى قحافه، به سال دهم هجرى در ذوالحُلَیفه به دنیا آمد. (۱) در آن هنگام، پیامبر خدا به همراه همه یاران خود، براى برگزارى آخرین حج، از مدینه آهنگ مکّه کرده بود.
مادر او اسماء بنت عُمَیس است که ابتدا همسر جعفر بن ابى طالب بود (۲) و همراه او به حبشه هجرت کرد (۳) و پس از شهادت جعفر، با ابوبکر (خلیفه اوّل)، ازدواج کرد و پس از مرگ ابوبکر، علىعلیه السلام او را به همسرى برگزید و او با فرزندانش از جمله محمّد – که سه ساله بود – به خانه مولاعلیه السلام رفت. (۴)
بدین سان، محمّد در دامان علىعلیه السلام رشد کرد (۵) و در کنار حسن و حسینعلیهما السلام بالید و جانش با آگاهىهاى درست و عشق به اهل بیتعلیهم السلام درآمیخت.
علىعلیه السلام گاه با لطافت مىفرمود: «محمّد، پسر من از پشت ابوبکر است». (۶)
محمّد به روزگار خلافت عثمان، در مصر بود که شماتت و انتقاد بر عثمان را آغاز کرد (۷) و در شورش علیه عثمان، شرکت جُست. {۸}
وى، پس از به خلافت رسیدن علىعلیه السلام در کنار ایشان بود و قبل از جنگ جمل، پیام امامعلیه السلام را براى کوفیان برد (۹) و در جنگ جمل، فرماندهى پیاده نظام را به عهده داشت. (۱۰)
پس از پیروزى امامعلیه السلام در جنگ جمل، پیگیرى کارهاى مربوط به عایشه را به دستور امامعلیه السلام بر عهده گرفت (۱۱) و او را به مدینه بازگردانْد. (۱۲)
محمّد، در جهاد و عبادت، سختکوش بود و به خاطر سختکوشى او در عبادت، وى را «عابد قریش» مىنامیدند. (۱۳) وى، جدّ مادرى امام صادقعلیه السلام است. (۱۴)
به سال ۳۶ هجرى و پس از عزل قیس بن سعد از حکومت مصر، علىعلیه السلام محمّد را به حکومت آن جا گمارد (۱۵) و چون یاران امامعلیه السلام دست از یارى کشیدند و ایشان را تنها نهادند، معاویه از این فرصت، سود جُست و توانست با حیلهگرى و خباثت، این یاور با اخلاص امامعلیه السلام را فریب دهد و او را بکشد و بدین شیوه بر مصر، دست یابد. (۱۶)
علىعلیه السلام در مناسبتهاى مختلفى محمّد را مىستود و او را به نیکى یاد مىکرد و مىگفت: «او محبوب و دست پرورده من بود. (۱۷) پاداش مصیبتش را از خدا مىخواهم. فرزندى خیرخواه و کارگزارى کوشا و تیغى بُرنده و رُکنى [از ارکان] محکم حکومت بود. (۱۸)
***************************
۱. صحیح مسلم: ۲ / ۸۸۷ / ۱۴۷، التاریخ الکبیر: ۱ / ۱۲۴ / ۳۶۹، أنساب الأشراف: ۱ / ۴۷۴.
۲. اُسد الغابه: ۱ / ۵۴۴ / ۷۵۹، الاستیعاب: ۱ / ۳۱۳ / ۳۳۱، مروج الذهب: ۲ / ۳۰۶.
۳. شرح نهج البلاغه: ۶ / ۵۳.
۴. مروج الذهب: ۲ / ۳۰۷، اُسد الغابه: ۵ / ۹۷ / ۴۷۵۱، شرح نهج البلاغه: ۶ / ۵۳.
۵. مروج الذهب: ۲ / ۳۰۷، الاستیعاب: ۳ / ۴۲۲ / ۲۳۴۸، اُسد الغابه: ۵ / ۹۷ / ۴۷۵۱.
۶. الاستیعاب: ۳ / ۴۲۲ / ۲۳۴۸، اُسد الغابه: ۵ / ۹۸ / ۴۷۵۱، الإصابه: ۶ / ۱۹۴ / ۸۳۱۳.
۷. شرح نهج البلاغه: ۶ / ۵۳.
۸. تاریخ الطبرى: ۴ / ۲۹۲، الکامل فى التاریخ: ۲ / ۲۵۴.
۹. الطبقات الکبرى: ۳ / ۷۳، أنساب الأشراف: ۶ / ۱۶۳، تاریخ الطبرى: ۴ / ۳۵۷ و ۳۷۲.
۱۰. تاریخ الطبرى: ۴ / ۴۷۷، الکامل فى التاریخ: ۲ / ۳۲۶.
۱۱. الجمل: ۳۱۹، تاریخ الإسلام: ۳ / ۴۸۵، العقد الفرید: ۳ / ۳۱۴.
۱۲. تاریخ الطبرى: ۴ / ۵۳۴، الکامل فى التاریخ: ۲ / ۳۴۸.
۱۳. الأخبار الطوال: ۱۵۲، الکامل فى التاریخ: ۲ / ۳۴۸.
۱۴. مروج الذهب: ۲ / ۳۰۷، المعارف: ۱۷۵، شرح نهج البلاغه: ۶ / ۵۴. در دو منبع اخیر آمده است: «محمّد، از پارسیان قریش بود».
۱۵. مروج الذهب: ۲ / ۳۰۷، سیر أعلام النبلاء: ۶ / ۲۵۵، شرح نهج البلاغه: ۶ / ۵۴.
احتمالاً کلام منقول از امام صادقعلیه السلام: «ابو بکر، دو بارْ مرا پدید آورد» نیز اشاره به این موضوع دارد؛ چون مادر ایشان، اُمّ فَروه، فرزند قاسم بن محمّد بن ابى بکر است و مادر امّ فروه نیز، اسماء، دختر عبد الرحمان بن ابى بکر است.
۱۶. تاریخ الطبرى : ۴ / ۵۵۴ ، الکامل فى التاریخ : ۲ / ۳۵۶ ، الغارات : ۱ / ۲۱۹ .
۱۷. ر.ک: ج ۷، ص ۱۰۰ (شهادت محمّد بن ابى بکر).
۱۸. نهج البلاغه: خطبه ۶۸، الغارات: ۱ / ۳۰۱.
