پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
نقد و بررسی فیلم Black Or White (سیاه یا سفید)
برای فیلمی که اوایل سال ۲۰۱۵ اکران میشود هیچ موضوعی به جاتر از روابط نژادی در آمریکا نیست.
«سیاه یا سفید/ Black or White»، اثر کم و بیش هوشمندانه مایک بایندر، مستقیم و بدون ادا و اصول و بدون این که دست به دامن داد و قال شود به این موضوع میپردازد. بخش زیادی از فیلم به ارائه تصویری متعادل از این میپردازد که چگونه انواع کلیشهای و کمتر مشهود نژادپرستی میتوانند به اقدامات و تصمیمات روزمره انسانها سمت و سو بدهند. «سیاه و سفید» به هیچ وجه فیلم کاملی نیست و اهدافش توسط یک اوج و نتیجه گیری شلخته نقش برآب میشوند، اما ضمن تهیه خوراک برای فکر [بیننده] هرگز وارد وادی موعظه نمیشود.
این آخرین تلاش کوین کاستنر، که چندین سال اخیر بعد از تقریباً دو دهه کم کاری دوباره به کانون توجهها برگشته، برای درخشیدن است. تعدادی از کارهای اخیر کاستنر صرفاً با انگیزه تجاری ساخته شدهاند، اما چنین چیزی را نمیتوان در مورد «سیاه و سفید» گفت، چون کاستنر نه تنها در این فیلم بازی میکند بلکه تهیه کنندگی آن را نیز بر عهده دارد. در نقد قبلی گفتم که مهارت بازیگری کاستنر به طرز قابل توجهی موازی با بالا رفتن سنش بهبود یافته است. شهرت روزگار کامیاری کاستنر- سالهایی که آثاری همچون «تسخیرناپذیران / The Untouchables» و «رابین هود / Robin Hood» را عرضه کرد-بیشتر ناشی از ظاهر زیبای او بود تا توانایی بازیگریش. او در «سیاه و سفید» توانایی بیشتری از آنچه در تمام طول سالهای دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نشان داده بود را از خود بروز میدهد. نقشش در این فیلم بدان جهت دشوار است که مجبور است کاراکتری دلسوز را بازی کند.
که در عین حال سعی نمیکند صفات بدش (یعنی ابتلا به الکل و نژادپرستی که حتی خودش از آن مطلع نیست) را مخفی کند. همبازی او در این فیلم اکتاویا اسپنسر است، که مانند کاستنر باید نقش شخصیتی را بازی کند که با چالشهای خاص خود در زمینه رنگ پوست درگیر است.
کاستنر و اسپنسر به ترتیب در نقش الیوت اندرسون و رووِنا جفرز، پدربزرگ و مادربزرگ دختربچه دورگه هفت سالهای، به نام الویس اندرسون (با بازی جیلین استل)، ظاهر شدهاند. گذشته خانواده الویس با اندوه عجین شده است. مادرش، دختر الیوت، سر زا فوت کرده است. پدرش، رجی دیویس (با بازی آندره هالند)، مرد معتادی است که اعتیادش در سالهای اخیر بیشتر شده است. الویس توسط الیوت و همسرش، کارول (با بازی جنیفر ایله)، بزرگ شده، اما بعد از کشته شدن کارول در یک سانحه رانندگی، رووِنا به این فکر میافتد که یک حضانت مشترک میتواند رویکرد عادلانهای برای آینده باشد. این کشمکش اصلاً تلخ نیست- الیوت و روونا علیرغم این که کارد و پنیر هستند هرگز از دایره گفتگو خارج نمیشوند اما در جریان همین گفتگوها اختلافاتشان در مورد طرز فکرشان درباره بهترین چیز برای نوهشان رو میشود. هر دو نقاط ضعف و نقاط کور خاص خود را دارند.
انتخاب پایانی خوش برای این فیلم توسط بایندر تصمیم نادرستی بوده چون باعث شده که ۱۵ دقیقه پایانی «سیاه یا سفید» توأم با حسی اجباری و مصنوعی شود که اصلاً با یک رئالیسم جادویی جور در نمیآید. کارگردانی بایندر صحنههای ناشیانه زیادی دارد- او بیش از حد روی موسیقی فوق العاده دلنشین ترنس بلانچارد حساب باز کرده و علاقه زیادی به نمایش احساسات و عواطف نشان میدهد (مشکلی که در کار قبلیاش، « بر من حکومت کن/Reign Over Me» نیز دیده میشد). همچنین برخی نقشهای کمدی (معلم خودشیفته الویس، دوست دختر ابله وکیل الیوت) در فیلم وجود دارند که بیشتر از آن که جالب باشند ناراحت کنندهاند.
اهمیت «سیاه یا سفید» از آن جهت است که نژاد پرستی را به شکلی آشکارتر
از آنچه عادت داریم در فیلم های سینمایی ببینیم و نزدیک تر به آنچه عموم
مردم در زندگی واقعی تجربه میکنند نشان میدهد. معمولاً فیلمها تمایل به
مبالغه گویی دارند؛ اما بایندر در مقابل این وسوسه مقاومت کرده است.
الیوت فکر میکند کوررنگ است؛ او نمیداند که حداقل بخشی از مقاومتش
در برابر روونا بر اساس کلیشهها است. همچنین، روونا نیز از دریچه تعصبات
خودش به الیوت نگاه میکند. در فیلم صحنهای وجود دارد که در آن الیوت وارد
خانه روونا میشود و میبیند که چقدر آزادانه و راحت نوهاش با خاله زادهها،
خاله و دیگر اعضای خانواده ارتباط برقرار میکند.
گرچه جیلین استل جوان بازی سرزندهای از خود نشان میدهد، اما توسط
فیلمنامهای که به نقش الویس جدی نگاه نمیکند نادیده گرفته میشود. این
دختر فاقد شخصیت واقعی است- او چیزی غیر از یک کاتالیزور نیست. وقتی
نقاشی میکشد، فقط برای این است که ما ببینیم چطور الیوت و روونا به آن
واکنش نشان می دهند. صحنههای او با رجی کلاً درباره بزرگترها هستند.
قرار بوده که الویس هفت ساله باشد، اما او خیلی بزرگتر از سنش حرف
میزند یا رفتار میکند و عجیب است که اندوهش برای مرگ مادربزرگش
تنها برای چند صحنه دوام میآورد (در حالی که الیوت همچنان تا آخر عزادار
است). در فیلمی که از ما میخواهد باور کنیم که همه به دنبال بهترین چیز
برای الویس هستند، عجیب است که فیلمنامه نمیتواند این شخصیت را
برای بیننده قابل باور درآورد.
بخش زیادی از «سیاه یا سفید» به طرز عجیبی پرشهامت است، اما
متاسفانه شهامتش را در پایان از دست میدهد. این کار خوب اما ناقص
به نوعی با تصمیم بایندر به نتیجه گیری از موضوعات مختلف خراب شده است.