پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
نقد فیلم Mediterranea (مدیترانه)
شاید اگر بخواهیم متفاوت ترین فیلمهای سال ۲۰۱۵ را از بین تمامی آثار سینمایی انتخاب کنیم، بدون شک فیلم مدیترانه
در صدر این لیست قرار می گیرد. با ورود هنر سینما به دوره ای جدید و پست مدرن، سبک ها و ساختارها شمایلی جدید به
خود گرفته و از عناصر داستانی متفاوتی در نوشتن فیلمنامه ها استفاده شد. اما می توان “Mediterranea” را متفاوت با این ها دانست.
فیلم مدیترانه داستان ۲ مرد آفریقایی (اهل کشور بورکینافاسو) که می خواهند به اروپا مهاجرت کنند را روایت می کند.
دو مرد از کشور خود به الجزایر و سپس به لیبی می روند تا از آنجا سوار قایق شده و به اروپا بروند. اما در میانه راه در دریای مدیترانه، بخاطر شرایط بد آب و هوا، در دریا گیر افتاده و بعداً توسط گارد ساحلی ایتالیا نجات داده می شوند. پس از ورود آنها به ایتالیا، در کمپ مهاجران مستقر شده و برای امرار معاش به کار در یک مزرعه پرتقال می پردازند. در این میان، مرد بزرگتر، آیوا، بهتر خود را با شرایط وفق داده و موفق می شود وضعیت بهتری برای خود دست و پا کند. اما در مقابل، عباس، پیشرفت آنچنانی نمی کند. با بسته شدن کمپ و کشته شدن ۲ نفر از سیاه پوستان، همه مهاجران از جمله آیوا و عباس به خیابانها ریخته و اعتراض خود را با خشم بیان می کنند؛ و پلیس نیز آنها را متفرق می کند. در نهایت نیز آیوا تصمیم می گیرد که عباس را همراهی کرده و به کشور خود بازگردد.
داستان فیلم بر اساس اتفاقاتی که در سال ۲۰۱۰ در شهر “روسارنو” ایتالیا افتاد، نوشته شده که در آن بیش از ۵۰ نفر کشته یا زخمی شدند. تمامی بازیگران فیلم مهاجرانی هستند که اتفاقاً در آن حادثه حضور داشته و کارگردان و نویسنده، “جوناس کارپینانو”، تجربیات آنها را در فیلمنامه وارد کرده است. بنابراین می توان گفت که فیلم، یک داستان مستند گونه بوده است.
مدیترانه را می توان فیلمی ارزیابی کرد که با توجه به عناصر داستان گویی مدرن، به ساختار نئورئالیست خود پایبند بوده. این جنبش (نئورئالیسم که خواستگاهش ایتالیاست) تا اواسط دهه ۵۰ ادامه داشت و پس از آن روند افولی خود را پشت سرگذاشت. اما آثار این جنبش را همچنان می شود بر موج نو سینماهای سراسر جهان مشاهده کرد. از موج نو فرانسه و بریتانیا گرفته تا موج نوی سینمای ایران، همه و همه از اصول و مولفه های سبکی نئورئالیسم در ساختار خود استفاده می کنند. به همین دلیل شاید نتوان فیلم مدیترانه را یک فیلم نئورئال در نظر گرفت؛ اما تمامی المان های سینمای نئورئالیسم در آن به چشم می خورد. بر اساس پایه این جنبش، درون مایه فیلمها، باید اصول اخلاقی باشد و رسالت سینما، آشنا کردن مخاطب با واقعیت های -هرچند تلخ- جامعه است. در مدیترانه تم اخلاقی و ارزشی و دیدگاه های مردم جهان نسبت به مهاجرین، مخصوصاً مردم آفریقا، به وضوح دیده می شود. همچنین تمرکز سناریو بر محدوده زمانی خاصی از زندگی آیوا که قهرمان داستان است، نشانه دیگری از پایبندی فیلم به چارچوب نئورئال دارد. با بررسی المانهای ساختاری نیز می توان به این امر پی برد. استفاده از نابازیگران یا شیوه انتخاب تلفیقی، دوربین روی دست و استفاده از نور طبیعی که درکل به سبک فیلمبرداری فیلمهای مستند بسیار شبیه است، استفاده از لوکیشن های واقعی و حداقل میزانسن بندی برای حقیقی جلوه دادن کار و همچنین پایان باز. البته تنها زیبایی فیلم، پیروی از اصول مکتبش نیست! مدیترانه با وجود تاکید بر مشکلات موجود در مهاجر بودن و جامعه مهاجرپذیر، لحظات مثبتی نیز به نمایش می گذارد که باعث نرم تر شدن سناریو می شود. همچنین سنگینی فضای کلی فیلم آنقدر نیست که بیننده را از خود براند؛ بلکه وجود لحظات احساسی، بر تاثیر گذاری فیلم افزوده همچنین مخاطب را علاقه مند به تماشای بقیه فیلم می کند. در تدوین، این نکته به خوبی مورد مورد توجه بوده و بخاطر خطی بودن روایت، انتخاب پلان ها بیشتر با همین ترتیب انجام شده است. یکی دیگر از نکات جالب فیلم، گم شدن پروتوگونیست است! تا اواسط فیلم، رفتار نامناسب جوانان ایتالیایی باعث ایجاد این فکر می شود که آنها همان کاراکترهای منفی داستان هستند و مهاجران، خصوصاً آیوا، کلیتی مثبت دارند؛ اما در جریان اعتراض، این مهاجران هستند که ماشین ها را به آتش می کشند و شیشه دکان ها را می شکنند و خشم خود را از راه آسیب زدن به اموال کسانی که مقصر نیستند خالی می کنند که این نوع رفتار نوعی ظلم محسوب می شود. در این لحظات با دیدن رفتارهای دو طرف نسبت به یکدیگر، مدام جای آنتاگونیستها و پروتوگونیستها عوض می شود و در پایان نیز کارگردان دست ما را باز گذاشته تا آنطور که برداشت کرده ایم درباره خوب یا بد بودن یا حتی خاکستری بودن شخصیتها و قشرهای جامعه تصمیم بگیریم. همچنین همانطور که آیوا با سکوت کردن در برابر بعضی از اتفاقات می تواند بهتر خود را جا بیندازد، در پایان فیلم نیز سکوت کرده و تیتراژ نیز بدون هیچ موزیکی پخش می شود. موزیک نداشتنی معنادار؛ گاهی نیاز است برای پیشرفت سکوت کرد!