پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
ایستادگی ظریف بر تصمیم نظام
اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سارا معصومی| چرا محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان از سوی خزانه‌داری امریکا تحریم شد؟ این پرسش تا مدت‌ها با پاسخ‌های متنوعی روبه‌رو خواهد شد و شاید سوژه‌ای برای گزارش‌های اختصاصی بسیاری در داخل و خارج از کشور هم شود. در فاصله یک ماه از زمانی که خزانه‌داری امریکا اعلام کرد به دنبال تحریم ظریف است تا روزی که این تحریم برای اجرا اعلام شد چه اتفاق‌هایی افتاد که یا نتوانست مانع از تحریم ظریف شود یا روند در نظر گرفته شده را تسریع کرد؟ اگر دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا به دنبال مذاکره با ایران آن‌طور که می‌گفت بود، چرا با تحریم ظریف خط بطلانی بر این امر کشید. در آخرین سفر ظریف در نیویورک چه گذشت؟ سناتور جمهوریخواه راند پال که گفته شد با هماهنگی با دونالد ترامپ با وزیر خارجه ایران دیدار کرد چه گفت و چه شنید که دو هفته پس از بازگشت ظریف از نیویورک، نام او به لیستی که نام رهبری نیز در آن به چشم می‌خورد اضافه شد؟ کاخ سفید در توجیه تحریم ظریف حرف‌های متفاوتی می‌زند؛ گاه او را سخنگوی سیاست‌های رهبری می‌داند که می‌گوید در لیست تحریم قرار دارد و گاه می‌گوید او اختیارات کافی برای مذاکره ندارد. با این همه هنگامی که ادعای دوم مطرح می‌شود این سوال پیش می‌آید که اگر ظریف فاقد قدرت است چرا کاخ سفید هزینه بالای تحریم او را پرداخت می‌کند؟
نیویورکر در گزارشی اختصاصی به نقل از منابع آگاه ایرانی و امریکایی روایت جالب توجهی از دیدار وزیر خارجه ایران با نماینده ویژه دونالد ترامپ در نیویورک را ارایه کرده است؛ روایتی که بخش‌هایی از آن با واقعیت تطبیق دارد و در انتقال بخش‌هایی از آن همه ماجرا گفته نشده است. این روایت این‌گونه آغاز می‌شود: ماه گذشته در اوج تنش‌های واشنگتن و تهران، ظریف با پیشنهاد خارج از انتظاری روبه‌رو شد: دیدار با دونالد ترامپ در دفتر کار او موسوم به اتاق بیضی شکل. پیشنهاد‌دهنده چه کسی بود: سناتور راند پال؛ سناتوری که با ظریف در تاریخ ۱۵ جولای (دوشنبه ۲۴ تیرماه) در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل دیدار می‌کند؛ دیداری یک ساعته که دو طرف در آن درباره تنش میان تهران و واشنگتن و البته ناآرامی‌های اخیر در منطقه خلیج فارس سخن می‌گویند. راند پال با مجوز دونالد ترامپ از چندهفته پیش از سفر ظریف به نیویورک دیدار با او را برنامه‌ریزی کرده و درباره جزییات این دیدار هم فکرهایی کرده بود. ران پال یک روز پیش از عزیمت به نیویورک به نیت دیدار با ظریف، با دونالد ترامپ درباره پرونده ایران گفت‌وگو می‌کند. به گزارش نیویورکر اصلی‌ترین موضوع گفت‌وگوی ظریف و راندپال، برنامه هسته‌ای ایران بوده است. در این دیدار یک‌ساعته ظریف برای عبور دو کشور از وضعیت بن‌بست در بحث هسته‌ای، ایده‌هایی را با راند پال مطرح می‌کند. ایده‌هایی که مخفی باقی نمی‌ماند و ظریف در دیدار با خبرنگاران هم آنها را مطرح می‌کند. یکی از پیشنهادهای ظریف این است که فتوای رهبر ایران درباره ممنوعیت تولید، ذخیره و استفاده از سلاح هسته‌ای که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۰ مطرح و تکرار شده است در مجلس شورای اسلامی ایران به شکل یک مصوبه تصویب شود. ظریف به راند پال می‌گوید که ایران استفاده از سلاح هسته‌ای را شرعا حرام می‌داند. وزیر خارجه ایران در ادامه به سناتور جمهوریخواه امریکایی می‌گوید که اگر ترامپ چیز بیشتری می‌خواهد باید پیشنهادهای بیشتری هم به تهران بدهد. یکی دیگر از پیشنهادهای ظریف، تصویب پروتکل الحاقی در مجلس شورای اسلامی زودتر از زمان درج شده در برجام (۲۰۲۳) است. ظریف این ایده را مطرح می‌کند که تهران می‌تواند این پروتکل را زودتر از حالت اجرای داوطلبانه به حالت تصویب نهایی درآورد و در ازای آن امریکا تمام تحریم‌های هسته‌ای خود را طبق برجام بردارد. زمانی که ظریف این ایده‌ها را مطرح می‌کند با پیشنهاد خارج از انتظار راند پال روبه‌رو می‌شود: چرا ظریف شخصا این پیشنهادها را با دونالد ترامپ مطرح نکند؟ راند پال به وزیر خارجه ایران می‌گوید که ترامپ به او این مجوز را داده که از ظریف برای حضور در کاخ سفید دعوت کند.
نیویورکر در ادامه ادعا کرده که ظریف به مهمان امریکایی‌اش در رزیدانس ایران در نیویورک گفته تصمیم دیدار با ترامپ در حوزه اختیارات او نیست و باید با تهران مشورت کند. براساس این گزارش ظریف سخنان همیشگی خود را مبنی بر اینکه ایران به دنبال دیدار برای گرفتن عکس یادگاری نیست تکرار کرده است. این رسانه امریکایی ادعا کرده که ظریف پس از دیدار با سناتور امریکایی، پیشنهاد او را به تهران منتقل کرده اما تهران موافقت خود را با این دیدار در این دور از حضور ظریف در نیویورک اعلام نکرده است. نیویورکر در ادامه اشاره کرده که روحانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل که ماه آینده است شرکت می‌کند و با این اشاره تلویحا به خواننده این انتظار را القا کرده که شاید دیدار در آن زمان قابل انجام شدن باشد. این رسانه امریکایی در ادامه نوشته است که در سی و یکمین روز از ماه جولای با مشخص شدن اینکه دورنمای نزدیکی برای مذاکره ایران و امریکا وجود ندارد، خزانه‌داری امریکا نام ظریف را در لیست تحریم قرار داد و ادعا کرد که ظریف وزیر خارجه ایران نیست بلکه مسوول پروپاگاندای جمهوری اسلامی است.
برداشت‌هایی از روایت نیویورکر
انتشار این گزارش موجی از واکنش‌ها و تحلیل‌ها را به دنبال داشت. خبر دعوت نیابتی ترامپ از محمدجواد ظریف برای حضور در کاخ سفید به بمب خبری تبدیل شد که بلافاصله در راستای خبر تحریم وزیرخارجه ایران قرار گرفته و در همان مسیر هم تعریف شد. در حالی که تیم ترامپ با این ادعا که ظریف را فردی قدرتمند برای مذاکره نمی‌دانیم او را تحریم کرده بود، یک رسانه امریکایی فاش کرد که همین فرد از سوی راند پال با پیشنهاد دیدار با رییس‌جمهور روبه‌رو شده است. برداشت‌های اولیه حاکی از این بود که ترامپ پس از پاسخ منفی ظریف برای دیدار با او، دستور تحریم او را که از پیش نوشته شده و آماده بود امضا کرده است. بسیاری از کارشناسان امریکایی با طعنه به ترامپ یادآوری کردند که اصل ماجرا مخالفت ظریف با دیدار بوده و نه ناتوانی وزیر خارجه. در بخش‌هایی از گزارش نیویورکر، سیر حوادث به گونه‌ای بیان شده تا این‌گونه القا شود که تیم ترامپ برای گفت‌وگو با ایران راه‌های بسیاری را امتحان کرده است. در بخش‌هایی از این گزارش آمده که تیم ترامپ در دو سال نخست آغاز به کار، ۸ بار درخواست دیدار هیات‌های ایرانی و امریکایی را داده که دوبار آن زمانی بوده که روسای جمهور ایران و امریکا هر دو در نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل بودند. به گزارش «اعتماد» آنچه در این گزارش به آن اشاره نشده این است که ترامپ روزی به کاخ سفید آمد که ایران و امریکا در قالب یک توافق چندجانبه به نام برجام با هم در ارتباط بودند و حتی برایان هوک، مسوول گروه اقدام علیه ایران در وزارتخارجه این کشور در حاشیه نشست کمیسیون مشترک با سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران هم دیدار کرده بود. ترامپ با کناره‌گیری از توافق هسته‌ای، تنها کانال دیپلماتیک میان دو کشور را مسدود کرده و تحریم‌های هسته‌ای را به اضافه موج جدیدی از تحریم‌ها علیه مقام‌های متفاوت جمهوری اسلامی از شخص رهبری تا وزیر خارجه و نهادی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعمال کرد. در اقدامی بی‌سابقه، وزارت خارجه امریکا این‌بار در مسیر صدور ویزا برای حضور هیات ایرانی به ریاست جواد ظریف کارشکنی‌هایی ایجاد کرد و ویزای هیات ایرانی را دقیقه ۹۰ صادر کرد. همچنین در اقدامی کم‌سابقه، محدودیت تردد برای محمدجواد ظریف و تیم ایرانی در نیویورک اعلام و گفته شد که او تنها می‌تواند در سه ساختمان مربوط به سازمان ملل و رزیدانس و دفتر نمایندگی ایران در نیویورک رفت‌وآمد داشته باشد. در کنار هم قرار دادن مجموعه اقدام‌های تیم ترامپ نشان می‌دهد که آنچه کاخ سفید به دنبال آن است صرفا نمایشی از قدرت ترامپ برای تسلیم کردن ایران با سیاست فشار حداکثری است در حالی که اراده سیاسی برای حل موضوع وجود ندارد.