پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
نقد و بررسی انیمیشن The Wind Rises (باد وزیدن گرفته)
هایائو میازاکی» مدت زیادی است که به عنوان برترین انیماتور جهان شناخته می شود. کارهای او آنچنان توسط بنیان گذاران پیکسار تحسین می شوند که آنها پس از به دست گرفتن بخش انیمیشن کمپانی دیزنی، قراردادی را تنظیم کردند که به واسطه ی آن حق پخش آثار میازاکی در سینماهای آمریکای شمالی در اختیار این استودیو باشد. «باد وزیدن گرفته/ The Wind Rises» که یازدهمین انیمیشن میازاکی در مقام کارگردان است، ممکن است آخرین اثر بلند او هم باشد، گرچه این اولین مرتبه ای نیست که او خبر بازنشستگی و کناره گیری خود را اعلام می کند. به هر حال اگر اینطور باشد، اثر پایانی فوق العاده ای است، فیلمی که عیار بالای یک دوره ی حرفه ای برجسته را در خود دارد و آن را به سطحی بالاتر می برد. از لحاظ لحن، زیبایی بصری و عنصر داستان گویی، «باد وزیدن گرفته» میازاکی را در اوج توانایی های خود نشان می دهد.
قبل از دیدن «باد وزیدن گرفته» می‌شنیدم که آن را با فیلم های «دیوید لین» مقایسه می کنند. هرچقدر هم که چنین نظری ممکن است مضحک به نظر برسد، حقیقت امر موقع تماشای فیلم مشخص می شود. این یک فیلم زندگینامه ای با ریتمی ملایم و خلسه آور است که بیش از داستان بر روی شخصیت متمرکز می شود و اجازه می دهد به جای اینکه داستان با سرعتی زیاد از کنار تماشاگر بگذرد، او بتواند آهسته و با دقت آن را با حواس خود جذب کند. «باد وزیدن گرفته» برداشتی آزاد از زندگی جیرو هوریکوشی (با صدای «جوزف گوردون لویت) است، مهندس صنایع هوایی که در طراحی جنگنده های زیروی ژاپنی نقش مهمی داشت. فیلم ما را به سفری می برد که از اواخر جنگ جهانی اول زمانی که جیرو نوجوان است آغاز می شود و تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه دارد.
بیشتر «باد وزیدن گرفته» بر روی روند فکری ای متمرکز می شود که به پیشرفت و تولید جنگنده ی زیرو انجامید. در خلال بعضی از سکانس ها میازاکی ما را به دنیای رؤیاها و خیالات جیرو می برد که در آنها ذرات معلق فضایی و ستاره های دنباله دار تبدیل به عواملی راهگشا برای طرح احتمالی او می شوند. سکانس هایی هم وجود دارند که به وسیله ی گفتگوها پیش می روند و در آنها جیرو در ملاحظات جهان واقعی و مبادلات مهندسی تعمق می کند. با وجودی که بیشتر داستان بر روی کارهای جیرو متمرکز شده است، یک داستان فرعی رابطه ی عاشقانه ی او با ناهوکو ساتومی (با صدای «امیلی بلانت») را دنبال می کند که دختری است که جیرو زمان زلزله ی بزرگ کانتو در سال ۱۹۲۳ با وی آشنا می شود. بعد از مدتی بی خبری و گم کردن یکدیگر، آنها مجدداً به هم می رسند و کمی بعد ازدواج می کنند. متأسفانه ناهوکو بیمار است و روزهای انگشت شماری برای زندگی کردن فرصت دارد.
سکانس اصلی «باد وزیدن گرفته» مربوط به زلزله و طوفان آتشی است که در اثر آن برپا می شود. این بخش فیلم با تأثیری به اندازه ی پر هزینه ترین فیلم های فاجعه ای ساخته شده است با این وجود، به دلیل شیوه ی روایت داستان، ما هرگز میان این تصاویر آخر الزمانی چشم از شخصیت ها برنمی گیریم. پرداخت میازاکی به جنگ جهانی دوم و نقشی که جنگنده ی زیرو در اردوگاه ژاپن بازی می کند سرسری و گذرا در نظر گرفته شده است. گرچه جنگ جهانی دوم نادیده گرفته نمی شود اما بیشتر در نقش یک نُت پایانی و فرجامی برای داستان ایفای نقش می کند. «باد وزیدن گرفته» درباره ی فرایند آفرینش است. فیلم جیرو را از همدستی در جرم اتفاقاتی که در پی می آیند معاف می دارد. هدف او این نیست که سلاح یا دستگاهی برای جنگ بسازد؛ او می خواهد وسیله ای باوقار و زیبایی تولید کند. دیگران چیزی را که برای جیرو زیبا و برازنده است می گیرند و از آن به شیوه ای زننده استفاده می کنند.
تماشاگران آمریکایی به اینجا رسیده اند که “فیلم
انیمیشنی” را هم معنی “مناسب برای کودکان”
می دانند. اینجا چنین چیزی صادق نیست. از
نظر محتوا هیچ چیز قابل اعتراضی در «باد وزیدن
گرفته» وجود ندارد، گرچه سکانس زلزله شاید
برای کودکان کم سن و سال بیش از حد پر تنش
باشد. اما این انیمیشنی برای بزرگسالان است.
ریتم فیلم، محتوای آن و سنگینی موضوع آن
با ذائقه ی کودکان نمی سازد. از حیوانات سخنگوی
دوست داشتنی یا قطعه های موسیقی خبری
نیست. خوشبختانه تکنیک ۳ بعدی هم وجود
ندارد. بسیاری از آنچه که در طول سیر روایت
نمایان می شود تمام حقیقت را اظهار نمی
کند. کودکان بالغ تر شاید افسون شوند اما آنهایی
که کمی بی قرارند خیلی سریع توجه و علاقه
خود را از دست می دهند.
سبک نقاشی دستی که توسط میازاکی اتخاذ شده مدت هاست در صنعت انیمیشن به فراموشی سپرده شده اما «باد وزیدن گرفته» نشان می دهد که این سبک زمانی که یک استاد آن را به کار ببرد چه قدرتی در خود نهفته دارد. این یک فیلم غنی و از نظر بصری متحیر کننده است. پس زمینه ها مانند نقاشی هایی هستند که توجه فوق العاده ای به جزئیات آنها شده است. شخصیت ها استادانه و بدون کوچکترین اشکالی ترسیم شده اند. تماشای این فیلم نسبت به تماشای یک انیمیشن کامپیوتر تجربه ی کاملاً متفاوتی است. دنیایی که میازاکی به وجود آورده است تصویر یک هنرمند از واقعیت است اما به هیچ وجه از تأثیرگذاری داستان نمی کاهد و توانایی ما در ارتباط برقرار کردن با شخصیت ها را محدود نمی سازد. اگر این واقعاً آخرین اثر میازاکی باشد، او هدیه ی خداحافظی به یادماندنی و درخوری از خود به جا گذاشته است.