پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
به تصریح سند چشم انداز بیست ساله مقرر داشته است: «ایران کشوری است توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام‌بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین‌الملل». معادله بسیار ساده است: «بدون کار و تلاش هدفمند و طرح ریزی شده به جایی نمیتوان رسید.» چنانکه گفتهاند: «همت بلند دار که مردان روزگار….از همت بلند به جایی رسیده‌اند». مقام معظم رهبری نیز با تأکید بر این اهمیت بیان داشتهاند: «سال همت مضاعف و کار مضاعف. این تشریفاتى نیست، نمایشى نیست؛ این خط روشنى را به ما نشان میدهد.»
امّا اینکه باید چه کرد تا بتوان ظرفیت لازم برای «همت و کار مضاعف» را فراهم کرد مسئلهای است که باید برای آن غیر از مقررنامه، اقدام به درونی کردن این ارزش نماییم. به عبارت دیگر تحقق ارزش «همت و کار مضاعف» بدون توجه به «سرمایه اجتماعی» ممکن نیست.
امروزه، در کنار سرمایههای انسانی، مالی و اقتصادی، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعـــــــی (SOCIAL CAPITAL) مورد توجه قرار گرفته است. این مفهوم به پیوندها، ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا میشود. سرمایه اجتماعی که بدواً صبغهای جامعه شناسانه داشته است، به عنوان یک اهرم توفیق آفرین مطرح و مورد اقبال فراوان در علوم مدیریتی نیز واقع شده است. ســرمایه اجتماعی، بستر مناسبی برای بهرهوری سرمایه انسانی و فیزیکی و راهی برای نیل به موفقیت قلمداد می شود. مدیران و کسانی که بتوانند در سازمان و جامعه هدف، سرمایه اجتماعی ایجاد کنند، راه کامیابی شغلی و جمعی خود را هموار میسازند. از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی به زنــــــدگی فرد، گروه و جامعه معنی و مفهوم میبخشد و کار و زندگی را ساده تر و ثمر بخشتر میسازد.
تعریف رایج سرمایه اجتماعی در روایت کارکرد گرایانه آن عبارت است از روابط دوجانبه، تعاملات و شبکه هایی که درمیان گروههای انسانی پدیدار می گردند و سطح اعتمادی که در میان گروه و جامعه خاصی، به عنوان پیامد تعهدات و هنجارهایی پیوسته با ساختار اجتماعی، یافت میشود. البته در مقابل گروهی دیگر معتقدند این مفهوم را در بررسی این موضوع به کار می گیرد که چگونه تحرک پیوندهای مربوط به شبکه های اجتماعی، سلسله مراتب اجتماعی و قدرت تمایز یافته را تقویت می کند. با وجود این، نکات مشترک این دو دیدگاه درمورد سودمندی سرمایه اجتماعی در افزایش برخی ویژگیها، مانند آموزش، تحرک اجتماعی، رشد اقتصادی، برتری سیاسی و درنهایت توسعه است.
سرمایه اجتماعی شیئی واحد نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند: همه آنها شامل جنبهای از یک ساخت اجتماعی هستند، و کنشهای معین افرادی را که در درون ساختار هستند تسهیل می کنند. سرمایه اجتماعی، مانند شکلهای دیگر سرمایه مولد است و دستیابی به هدفهای معینی را که در نبودن آن دست یافتنی نخواهد بود امکان پذیر میسازد. سرمایه اجتماعی، مانند سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی کاملاً تعویض پذیر نیست.
امروزه سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمانها و جوامع ایفا میکند و شبکه های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسانها، سازمانها و انسانها و سازمانها با سازمانها می باشد. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایهها اثربخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار میشوند. به این ترتیب اگر برنامهای برای ایران ۱۴۰۴ طراحی شده لازمهی آن ایجاد سرمایهی اجتماعیای متناسب با این برنامه است. برنامهای که به نحو فشرده قصد بهرهگیری از تمامی طرفیتهای کشور را دارد میبایست سرمایه اجتماعی لازم برای کار و همت مضاعف آن را هم طراحی کند. این برنامه میبایست در طراحی لایحه «برنامه پنجم» توسط دولت رقم بخورد، نکتهای که ظاهراً جای خالی آن در برنامه پنجم بیش از هر چیز خود نمایی میکرد و به لطف درایت رهبری این کمبود باید دوباره توسط سیاستگذاران (مجلس و دولت) مورد توجه و تعمیق قرار بگیرد.