قدمت این منطقه از نظر حضور انسانها در آن به ۳ هزار سال قبل می رسد.این منطقه به عنوان چهارمین اثر ایرانی در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
در این مجموعه بی نظیر تاریخی آثاری از اوایل دوره ساسانی تا دوره ایلخانان مغول شناسایی شده است.
روند شکل گیری کوههای رسوبی در منطقه تخت سلیمان روندی طبیعی،مربوط به شکل خاص زمین و نوع املاح موجود در آب چشمه های منطقه است.
این منطقه شهری است که بنا به نوشته های کهن، زادگاه زرتشت است.گیتا نویسان عرب آن را «شیز» گفته اند.گذشته نگاران رومی و یونانی «گزکا» نوشته اند و حمدالله مستوفی آن را به زبان مغولان «ستوریق» نامیده است. امروزه تمام این اثر را تخت سلیمان می نامند.
آب دریاچه ی سحرآمیز و باشکوه تخت سلیمان در همه فصلهای سال یکسان است و کسی نمی تواند به عمق آن دست پیدا کند.
مجموعه تخت سلیمان در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهارمین اثر باستانی ایران در یونسکو ثبت شد و پس از ثبت پرسپولیس، نیایشگاه چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهان در سال ۱۳۵۸ سکوت ایران را شکست.
در فاصله ۲۰ کیلومتری تخت سلیمان دریاچه ای سحرآمیز وجود دارد که جزیرهای روی آن شناور است. قطر دریاچه ۸۰ متر و قطر جزیره شناور روی آن ۶۰ متر است.وزش باد،هر روز دو بار این جزیره را از این سو به آن سو جابجا می کند؛نام این جزیره شناور «چملی» است.
در ۳ کیلومتری غرب تخت سلیمان،کوه مخروطی میان تهی وجود دارد که هزاران سال پیش، بر اثر وقوع آتش فشان شکل گرفته است. محلیها این کوه زیبا را زندان سلیمان یا زندان دیو می شناسند.این افراد معتقد هستند حضرت سلیمان دیوهایی که از فرمانش سرپیچی می کردند در این کوه زندانی میکرده است.
برای رفتن به این منطقه می توانید از مسیرهای زنجان و تکاب حرکت کنید. اگر فقط قصد دیدن تخت سلیمان را دارید از مسیر تکاب بروید. تخت سلیمان ۲۴ کیلومتر بعد از تکاب قرار دارد.