پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
بسم الله الرّحمن الرّحیم
چند نکته مهم به عنوان راهنمای حفظ قرآن کریم برای خانواده گرامی و همکاران ارجمند
« الحمدُلله الّذی هدانا لهذا و ما کُنّا لنهتدی لولا ان هدانا الله » ( قرآن کریم )
ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این (نعمت ها) رهنمون شد و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود ما(به این ها) راه نمی یافتیم.
اغنی الناس حمله القرءان ، من جعله الله تعالی فی جوفه (رسول اکرم «ص» – کنزالعمال جلد ۱ )
بی نیازترین مردم، حافظان قرآنند، کسانی که خداوند متعال قرآن را در عمق وجودشان جای داده است.عوامل اصلی در حفظ قرآن کریم:
۱- قرآن کریم : با رسم الخط عثمان طه (۱۵ سطری بدون ترجمه) در اندازۀ رقعی یا وزیری
۲- مکان حفظ : مکان مشخص رو به قبله و همیشگی دور از رفت و آمد ، برای تمرکز ذهن به هنگام حفظ آیات بسیار ضروی است (دور از سروصدا، سکت و آرام)
۳- زمان حفظ : مهم ترین اصل درخصوص حفظ ، نظم زمانی است :
۱- وقت ثابت و مشخص ۲- به صورت روزانه و مستمر
۳- حفظ اولیه حداکثر نیم ساعت ۴- عدم حفظ در زمان خواب آلودگی
تذکر با حدیث : « قلیل تدوم علیه ارجی من کثیر مملول منه (نهج البلاغه – حکمت ۲۷۸ – امام علی (ع))
کار اندکی که ادامه یابد از کار بسیاری که انسان را به ستوه می آورد امیدوار کننده تر است.
۴- ترجمه : توجه به ترجمه و مفاهیم آیات از عوامل تأثیرگذار در کیفیت حفظ است و در پایداری آیات حفظ شده مؤثر است. استفاده از ترجمه های شیوا و روان (ترجمه آیت الله مکارم شیرازی – استاد محمدمهدی فولادوند – آیت ا… مشکینی – استاد ابوالفضل بهرام پور و ….)
یادآوری : قرآن حفظ باید جدای از قرآن ترجمه باشد تا اثر نامطلوب در حفظ نداشته باشد.
۵- ترتیل خوانی : برای بهره مندی از آیات حفظ شده در محافل قرآنی، مسابقه و …. شایسته است با روش ترتیل، آیات را حفظ کنید. در این خصوص تمرین و تقلید از تلاوت های ترتیل اساتید : محمدصدیق منشاوی ، محمودخلیل الحصری، عبدالباسط و پرهیزگار و …. درساختار ترتیل مطلوب بسیار مؤثر است. ترتیل منشاوی به لحاظ فنی و روان بودن آن مناسب تر است.
عوامل جانبی و فرعی دیگری که در کیفیت حفظ مؤثرند عبارت است از :
۱- تغذیه مناسب
۲- خواب و استراحت کافی
۳- تفریح
۴- ورزش
۵- نظم و انضباط
۶- برخورداری از سن مناسب
روش های حفظ قرآن کریم:
۱- تأکید بر نوشتن (نوشتاری) اکتبوا فانکم لا تحفظون حتی تکسوا (امام صادق (ع) – کافی ج ۱)
«« بنویسید ، زیرا تا ننویسید حفظ نمی کنید. »»
یادآوری : توصیه می شود کسانی که قصد حفظ کل قرآن را دارند از این روش استفاده نکنند ، زیرا هم زمان بسیار زیادی را شامل می شود و هم حرمت نگه داری آیات نوشته شده سخت است.
۲- استمرار شنیدن – شنیدن پیاپی (شنیداری) :
– روش تکرار و تمرین پیوسته
– قراردادن آیات مشخص در دستور کار حفظ روزانه
– تکرار هر آیه در حفظ اولیه به تعداد ۱۰ بار
– تمرکز و دقت لازم در زمان حفظ
– تکرار منظم حفظیّات جدید به مدت ۳ روز
– توجه به تکرار محفوظات پیشین.
یادآوری : به گواهی علم و تجربه روش تکرار و تمرین پیوسته ، مهمترین روش حفظ قرآن کریم است.
تعیین دقیق دستور کار حفظ:
ü برای افراد عادی که از نظر روان خوانی قرآن توانایی قابل قبولی دارند ولی تاکنون به حفظ قرآن نپرداخته اند مناسب است شمار آیات حفظ شده آنان در هر روز از نیم صفحه (۷ یا ۸ سطر با رسم الخط عثمان طه) بیشتر نباشد.
ü سعی کنید انرژی و انگیزۀ خود را تا پایان حفظ کامل قرآن کریم نگهدارید.
حفظ قرآن را از کجا شروع کنیم:
نخستین گام در مسیر حفظ قرآن حفظ اسامی سوره ها است ، زیرا :
۱- آشنایی اجمالی اگر چه در حد یک کلمه ، با سوره ها پیدا می شود.
۲- توانایی بر شمردن نامه همه سوره ها به ترتیب به دست خواهد آمد.
۳- با دانستن ترتیب سوره ها از آغاز تا پایان، به هنگام پاسخ گویی، به راحتی از پس اتصال سوره ها به یکدیگر، بر خواهید آمد.
یادآوری : کسانی که سطح تلاوتشان در حد پایین تری است و یا آن ها که احساس می کنند حفظ قرآن برایشان دشوار است ، توصیه می شود حفظ را از آغاز جزء ۳۰ « سوره مبارکه نباء » آغاز کنند و پس از حفظ جزء ۳۰ ، ادامه حفظ را از آغاز قرآن پی بگیرند. ولی کسانی که در زمینه تلاوت صحیح قرآن مشکل خاصی ندارند ، می توانند حفظ قرآن را از جزء یک آغاز کنند و پیوسته تا پایان قرآن ادامه دهند. ( گرچه اغلب حافظین معتقدند آغاز حفظ از جزء ۳۰ مناسب تر است)
از پراکنده حفظ نمودن خودداری کنید.
میزان تکرار در حفظ اولیه:
ü برای حفظ اولیه ی آیات باید هر آیه را آن قدر تکرار کنیم که در ذهن بنشیند.
ü به نظر می رسد ۱۰ بار تکرار هر آیه در حفظ نخستین ، نه آن قدر کم باشد که پس از گذشت لحظاتی ، از ذهن برود و نه آنچنان زیاد که سبب خستگی و اتلاف وقت شود.
ü دفعات تکرار بهتر است ۵ بار با نگاه کردن به آیات صورت پذیرد و ۵ بار از بر خوانده شود.
ü پیشنهاد می شود آیات در حدود ۲ یا ۳ سطر به صورت پیوسته با همان تعداد تکرار ، از ابتدا تا انتهای آیه ، تکرار شود ولی آیات بیش از آن باید به دو بخش تقسیم شود و با هر بخش مانند یک آیه رفتار شود.
توصیه دیگر : در مورد کسانی که حفظ قرآن کریم را از جزء ۳۰ آغاز می کنند، نیازی نیست که هر یک از آیات کوتاه آن را به صورت جداگانه ۱۰ بار تکرار کنند ، زیرا آیان آن ۲ یا ۳ یا ۴ کلمه ای است و با دو سه بار خواندن به ذهن سپرده می شود.
راهکار کلیدی:
ü یکی از بزرگ ترین مشکلات حافظان در زمان پاسخگویی ، وصل آیات به یکدیگر است . معمولاً افراد در تلاوت حفظ یک آیه از آغاز تا پایان مشکلی ندارند ، ولی با پایان آیه ، آغاز آیه ی بعد برایشان مشکل بوده و به یادشان نمی آید.
ü از بهترین راه های رفع این مشکل این است که در زمان حفظ اولیه آیات (زمان تکرار ۱۰ بار هر آیه) هر بار ابتدای آیۀ بعد را نیز با آن بخوانید. یعنی در واقع در این روش ، کلمات اول هر آیه با آیه پیش از خود به ذهن سپرده می شود و این خود سبب از بین رفتن فاصله و جدایی بین آیات می شود تا به صورت پیوسته در ذهن جای گیرند.
ü تأثیر این روش ، در اتصال آیات به یکدیگر ، فوق العاده مؤثر است.
تمرکز و دقت کامل در هنگام حفظ:
ü از آن جا که با عزمی راسخ ، در پی آن هستید که ان شاءالله آیات الهی را برای همیشه در ذهن نگه دارید ، شایسته است از آغاز بنای آن را محکم و صحیح بگذارید تا همواره از کیفیت آن احساس رضایت کنید . توجه به این امر سبب افزایش و تقویت انگیزه برای ادامه کار میشود . اما اگر در زمان حفظ آیات توجه و حضور ذهن نباشد ، تکرار حتی ده ها بار نیز کیفیت مطلوب را به دست نخواهد داد.
ü کنترل حواس و تمرکز در آغاز مشکل می نماید ، ولی باید امیدوارانه برای دست یابی به آن تلاش کرد . بدین منظور بهتر است پیش از حفظ ، دقایقی سکوت اختیار کنید . سعی کنید به چیزی جز قرآن و حفظ آن فکر نکنید و همه فکرها و ذهنیت های دیگر را که درگیر آن هستید فعلاً فراموش کنید.
ü بدیهی است وضو گرفتن علاوه بر پاکی جسم و روح موجب فراهم شدن مقدمات آرامش در وجود انسانی می گردد و یکی از راه های تمرکز یافتن در حفظ است. همچنین رو به قبله نشستن نیز حالتی معنوی در انسان به ارمغان می آورد.
تکرار محفوظات جدید:
ü مرحله اولیه « تکرار ده گانه » حفظ نمودن آیات نیست ، بلکه به ذهن سپردن آن است. چنانچه این آیات تازه متولد شده در ذهن به طور مرتب در همان روز و روزهای بعد ، هفته های بعد و ماههای دیگر تکرار شود ، به مرحله حفظ خواهد رسید و در غیر این صورت به سرعت کم رنگ شده و فراموش می شود.
ü برای ماندگاری آیات در حافظه ، در هر ساعت یک یا چند بار آیات را باید تکرار کرد و در روز دوم و سوم نیز این کار ادامه یابد، پس از سه روز تکرار می توان گفت که این محفوظات از لحاظ کیفی به حد قابل قبولی رسیده اند. البته به این هم اعتماد نباید کرد و برای ورود به حافظه بلند مدت باید تا چند ماه تکرار و مرور منظم ادامه یابد.