آیا استفاده از مال مورد اجاره مطلقاً جایز است؟
سوال: منزلی با پول رشوه ساخته شده بود و من بدون اطلاع آن را اجاره کردم. آیا سکونت و نمازم در آنجا اشکالی دارد؟
گرچه رشوه خواری حرام و تصرف در مال رشوه جایز نیست، ولی با توجه به این که خود این منزل به عنوان رشوهنبوده و معمولاً قراردادها به صورت کلی صورت می گیرد (یعنی در آنها تعیین نمی شود که مبلغ جنس از چه مالی -حلال یا حرام- پرداخت شود)، اجاره آن منزل صحیح بوده و سکونت و نماز در آن اشکالی ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیه الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
در فرض سوال وقتی معامله وی با عین پول حرام نبوده، مسئولیتی ندارید و نماز خواندن و استفاده شما از آنجا اشکال ندارد.
حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
تکلیفی ندارید و نمازتان صحیح است.
حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در صورتی که درآمدهای حلالی هم دارد، و نمیدانید پول ساختمان از اموال حرام است یا حلال، تصرف در آن برای شمااشکال ندارد.
حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
با توجه به اینکه نوع معاملات و از جمله آن خرید مصالح ساختمان در ذمّه است نماز در مکان مذکور صحیح است ولی لازم است صاحب ملک پولهای مذکور را به صاحبان آن برگرداند.
سوال: موجر و مستأجر جهت اجاره باید دارای چه شرایطی باشند؟
جواب: موجر و مستأجر باید مکلف و عاقل باشند و به اختیار خودشان اجاره را انجام دهند و نیز باید در مال خود حق تصرف داشته باشند. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م۲۱۷۳)
سوال: آیا لازم است عقد اجاره را به صیغهی عربی خواند؟
جواب: موجر و مستأجر لازم نیست صیغهی عربی بخوانند بلکه اگر مالک به کسی بگوید، ملک خود را به تو اجاره دادم و او بگوید قبول کردم، اجاره است و نیز اگر حرفی نزنند و مالک به قصد اینکه ملک را اجازه دهد، آن را به مستأجر واگذار کند و او هم به قصد اجاره کردن بگیرد اجاره صحیح است. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م۲۱۷۷)
سوال: آیا کسی که ملکی را اجاره میکند میتواند به دیگری اجاره دهد؟
جواب: اگر کسی خانه یا مغازه و… را اجاره کند و صاحب ملک با او شرط کند که فقط خود او از آنها استفاده نماید، مستأجر نمیتواند آن را به دیگری اجاره دهد و اگر شرط نکند میتواند آن را به دیگری اجاره دهد. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م۲۱۸۰)
سوال:مال مورد اجاره باید دارای چه شرایطی باشد تا عقد اجاره صحیح واقع شود؟
جواب: مالی را که اجاره می دهند چند شرط دارد: ۱) معین باشد. ۲) مستأجر آن را ببیند، یا کسی که آن را اجاره می دهد طوری خصوصیات آن را بگوید که کاملاً معلوم باشد. ۳) تحویل دادن آن ممکن باشد. ۴) آن مال به واسطه ی استفاده کردن از بین نرود. ۵) استفاده کردن از آن مال ممکن باشد. ۶) چیزی را که اجاره می دهد باید مال خود او باشد و اگر مال کسی دیگری است، در صورتی صحیح است که صاحبش رضایت دهد. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م۲۱۸۴)
سوال: آیا استفاده از مال مورد اجاره مطلقاً جایز است یا باید مقید به شرایطی باشد؟ لطفاً بیان کنید.
جواب: استفاده ای که مال را برای آن اجاره می دهند چهار شرط دارد:
۱ـ آنکه حلال باشد، بنابراین اجاره دادن مغازه برای شراب فروشی و… باطل است.
۲ـ پول دادن برای آن استفاده در نظر مردم بیهوده نباشد.
۳ـ اگر چیزی را که اجاره می دهند چند استفاده دارد، استفاده ای که مستأجر باید از آن ببرد معین نمایند.
۴ـ مدت استفاده را معین نمایند یا عمل را معین کنند، کافی است.
(توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م۲۱۸۷)