+- تالار گفتمان دانشنامه دین اسلام (https://shargh.us/forum)
+-- انجمن: انقلاب اسلامی و دفاع مقدس (https://shargh.us/forum/forumdisplay.php?fid=233)
+--- انجمن: متفرقه (https://shargh.us/forum/forumdisplay.php?fid=250)
+---- انجمن: انديشكده ها (https://shargh.us/forum/forumdisplay.php?fid=406)
+---- موضوع: هدف ایران از آزمایش موشک بالستیک عماد چیست؟ (/showthread.php?tid=10852)
هدف ایران از آزمایش موشک بالستیک عماد چیست؟ - shia - 11-01-2015
یک اندیشکده آمریکایی مدعی شد که تهران با پرتاب آزمایشی موشک بالستیک عماد و افشای یک مجموعه تونل زیرزمینی مخفی امیدوار است که به مخالفان داخلی اطمینان خاطر ببخشد و در عین حال به جامعه بین‌المللی نشان دهد که همچنان به دنبال توسعه قدرت بازدارندگی راهبردی و قابلیت‌های موشکی خود است.
به گزارش اشراف، اندیشکده واشنگتن در یادداشتی به آزمایش موشک بالستیک جدید ایران پرداخته و آن را اقدامی در راستای تقویت قدرت بازدارندگی این کشور می‌داند، قدرتی که پس از انقلاب اسلامی تضعیف شد و ایران را درگیر جنگ تحمیلی با عراق نمود. ندیمی با اشاره به ریشه ایدئولوژی نظامی ایران در ایدئولوژی دوران صدر اسلام و زمان پیامبر اکرم و توجه به احتمال موقتی بودن تاکتیک صلح ایران با غرب، زمان را تنها عاملی می‌داند که هدف اصلی ایران از توافق هسته‌ای را مشخص خواهد کرد.
مرکز رصد راهبردی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه کامل آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان، کارشناسان، پژوهشگران، دانشجویان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر می‌کند و دروغ پراکنی‌ها، اطلاعات نادرست، اتهامات و القائات این گزارش مورد تأیید اشراف نمی‌باشد.
• همزمانی تأیید برجام و آزمایش موشکی ایران •
روز یازدهم اکتبر، یعنی همان روزی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران با شور و هیجان به بحث بر سر پذیرش توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ بودند، «حسین دهقان» وزیر دفاع کشور اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موشک عماد یک موشک بالستیک جدید با برد متوسط را آزمایش کرده است؛ و این اولین حرکت در کمپین گسترده تبلیغات موشکی ایران بود. این آزمایش عملاً مفاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را نقض نکرد اما زمانبندی و ماهیت آن نشانه‌های مشخصی از نافرمانی در خود داشت، به خصوص با توجه به اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل خواستار خودداری ایران از چنین فعالیت‌هایی شده و قطعنامه همچنان معتبر ۱۹۲۹ رسماً این فعالیت‌ها را منع کرده است.
• افشای تونل مخفی زیرزمینی انبار موشکی سپاه پاسداران •
مقامات نظامی ایران برای حصول اطمینان از روشنی پیام خود، در اقدامی غیرمنتظره خبرنگاران محلی را به بازدید از مجموعه انبار موشکی گسترده سپاه پاسداران در یک مکان زیرزمینی مخفی و نامعلوم دعوت کردند. در گزارش تلویزیون ملی ایران از این مجموعه تونل، که در چهاردهم اکتبر پخش گردید، موشک‌هایی شبیه به موشک‌های کلاس قدر را نشان داد که روی پرتاب‌کننده‌های سیار نصب شده بودند. در حقیقت، قرارگاه‌های سازندگی قرب نوح و قرب قائم از زیرمجموعه‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران، شبکه‌های تونلی گسترده‌ای را برای انبار موشک‌ها در جنوب، غرب، و مرکز ایران ساخته‌اند. گزارش‌ها حاکی است که شبکه‌های بزرگ‌تری در اطراف تهران، تأسیسات تولید موشک را در خود پنهان کرده‌اند. منابع قرارگاه خاتم‌الانبیا ۱۳۵۰۰۰ کارمند نظامی و غیرنظامی و ۱۷ دستگاه عظیم حفاری تونل را در بر می‌گیرد؛ هرکدام از این دستگاه‌ها می‌تواند تونل‌هایی به عرض پانزده متر را با سرعت حداکثر ۵۰ متر در روز حفر کند.
• عزم جدی ایران برای تقویت قدرت بازدارندگی راهبردی خود •
افشاگری‌های اخیر ایران از نظر نظامی اهمیت محدودی دارند. حتی اگر موشک جدید طبق ادعای مقامات ایران دارای برد متوسط و هدایت پایانه‌ای کنترل ناوبری موشک باشد، و شهر موشکی ۵۰۰ متر زیرزمین و یا داخل کوه قرار داشته باشد، باز هم باید موشک‌های با سوخت مایع را به فضای باز منتقل کرده و تک‌تک برای پرتاب آماده نمود؛ که فرآیند زمان‌بر و آسیب‌پذیری است. امکان شناسایی و هدف قرار دادن سیلوهای زیرزمینی موشکی نیز از قبل وجود دارد. با این همه، زمانبندی این نمایش بی‌سابقه تأکیدی بر عزم و اراده جدی جمهوری اسلامی برای تقویت بازدارندگی راهبردی خود است، درست مانند چهار سال پیش و زمانی که سپاه پاسداران از سیلوهای زیرزمینی موشک‌های بالستیک خود پرده برداشت و سردار «امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه تهدید کرد که هر حمله احتمالی علیه برنامه هسته‌ای ایران، با “آتشفشان موشکی آماده فوران” ایران روبرو خواهد شد.
• نرمش قهرمانانه ایران در توافق هسته‌ای با اقتدار موشکی این کشور همراه است •
بدون شک فرمان این نمایش موشکی از سوی آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، و درست در همان زمانی صادر شده است که ایشان با اکراه این چراغ سبز را به مجلس شورای اسلامی دادند که اجرای برجام را بصورت مشروط پذیرفته و تصویب کنند. به عبارت دیگر، هدف از این اقدام یادآوری این حقیقت به کل جهان بود که علی‌رغم نمایش “نرمش قهرمانانه” ایران در روند مذاکرات هسته‌ای، احدی نباید در توانمندی‌های موشکی و موضع این کشور در منطقه دخالت کند؛ و این همان موضعی است که حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران هم در دوم اوت و در موافقت با آن، همه محدودیت‌های موشکی برجام را رد کرد و باافتخار از اقدامات سریع دولت خود در گسترش قدرت نظامی کشور سخن گفت. دهقان، وزیر دفاع نیز در بیست‌وسوم ماه اوت به صراحت اعلام کرد ایران هر نوع موشکی را که برای توسعه قدرت بازدارندگی خود لازم بداند، ساخته و عملیاتی خواهد کرد، و هیچ محدودیتی بر بُرد یا دیگر توانمندی‌های موشکی را نخواهد پذیرفت. دهقان همچنین به بخشی از اهداف برنامه ده‌ساله فضایی ایران اشاره نمود؛ ارتش ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی اولین آزمایش ماهواره‌بر «سیمرغ» را انجام خواهد داد (که قادر است ماهواره‌ای ۲۰۰ کیلوگرمی را در مدار نزدیک زمین قرار دهد) و پروژه‌های بزرگ‌تری را هم در آینده دنبال خواهد کرد. گفتنی است این خبر نگرانی‌ها در خصوص توانمندی موشکی بالستیک بین‌قاره‌ای ایران را افزایش داده است.
• موشک‌های بالستیک سپاه، مهم‌ترین بخش دکترین دفاعی ایران •
– خط مشی همیشگی
موشک‌های بالستیک راهبردی سپاه پاسداران، مهم‌ترین بخش از دکترین دفاعی ایران را تشکیل می‌دهد، و رهبران نظامی این کشور امیدوارند با تنوع، بُرد، مرگبار بودن، دقت هدف‌گیری و قابلیت بقا و پایداری زرادخانه موشکی خود بر محاسبات دشمن تأثیر بگذارند. رهبر معظم ایران و سپاه پاسداران تصریح کرده‌اند که هرگز دست از تلاش برای هژمونی منطقه‌ای، کنترل بر قیمت نفت، یا مقابله با منافع آمریکا در خاورمیانه و آسیای مرکزی، یا مبارزه با اسرائیل، و تثبیت نقش رهبری ایران در جهان اسلام برنخواهند داشت و اگر لازم باشد در راستای هریک از این اهداف از زرادخانه موشکی خود استفاده خواهند کرد.
• افزایش چشمگیر نقش سپاه در حکومت ایران در سال‌های آتی •
دریادار پاسدار «علی فدوی»، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، در اظهارات خود در بیست‌وششم اوت توضیح داد که مبارزه ایران با آمریکا، نه فقط بر سر منافع، بلکه بر سر ارزش‌هاست و ارتش باید این مبارزه را در خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ادامه دهد. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای در سخنرانی خود در هفدهم اوت این بینش راهبردی را مطرح نموده و بر اجرای اقدامات تهاجمی و دفاعی به‌دقت طرح‌ریزی‌شده اما نامعین علیه نفوذ آمریکا در منطقه، با استفاده از تمامی ابزار موجود نظامی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تأکید کردند. رهبر معظم ایران در سی‌ام ژوئن نیز فرمان دادند که دولت و نیروهای مسلح باید “برنامه بازدارنده موشک بالستیک را در تناسب با تهدیدات موجود” و به عنوان بخشی از برنامه آتی پنج‌ساله توسعه در اولویت کارهای خود قرار دهند. در پی این فرمان، انتظار می‌رود سپاه پاسداران که تنها مسئول موشک‌های راهبردی ایران است، نقش سیاسی به مراتب برجسته‌تری را در سال‌های آتی در این کشور ایفا کند.
• توافق هسته‌ای به تسریع در رقابت تسلیحاتی کشورهای خلیج‌فارس خواهد انجامید•
فرماندهان سپاه پاسداران در حالی برنامه ریخته‌اند که از تمامی نتایج ممکن توافق هسته‌ای سود و بهره کافی ببرند که در اظهاراتشان غرب را به تلاش برای دوقطبی‌سازی جامعه ایران از طریق سوءاستفاده از برجام متهم می‌کنند. این در حالی است که اصولگرایان تندرو و اصلاح‌طلبان میانه‌رو در مخالفت با تداوم هرگونه محدودیت بر روی دستاوردهای نظامی آتی کشورشان کاملاً متحد و یکپارچه‌اند. بیشتر تندرویان معتقدند که هدف نهایی غرب، نه‌تنها فروپاشی برنامه هسته‌ای ایران، بلکه تغییر هویت “اسلامی” آن است. به همین ترتیب، نامه رهبر انقلاب ایران در بیست‌ویکم اکتبر به شورای عالی امنیت ملی در تأیید مشروط اجرای برجام هم، که خواستار تداوم هوشیاری نسبت به نقاط ضعف متعدد برجام بود، بر تهدید وجودی پایدار از سوی آمریکا تأکید داشت. با توجه به این ذهنیت، توافق هسته‌ای احتمالاً روند رقابت تسلیحاتی در منطقه خلیج‌فارس را تسریع خواهد کرد. ایران از هم‌اکنون در حال معامله با روسیه و چین است و گزارش‌ها حاکی است که به دنبال خرید یا تولید مشترک جت‌های جنگنده، هواپیماهای مسافربری، بالگردها، و فناوری فضایی است. کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس احتمالاً دست به اقدامات مشابهی خواهند زد، و عربستان سعودی هم‌اکنون خبر خرید چهار رزم‌ناو مخصوص جنگ‌های ساحلی (لیتورال) از آمریکا را اعلام کرده است.
• ضعف بازدارندگی ایران پس از انقلاب موجبات جنگ تحمیلی عراق را فراهم کرد •
– ریشه‌های بازدارندگی در تاریخ ایران
ایران، قبل از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ میلادی، با افزایش سرمایه‌گذاری در تسلیحات و آموزش‌های نظامی پیشرفته، برقراری روابط نزدیک با قدرت‌های غربی، و تضمین عضویت یا مشارکت در پیمان‌نامه‌های نظامی چندملیتی درصدد تقویت بازدارندگی خود در برابر دشمنان منطقه‌ای و همچنین اتحاد جماهیر شوروی بود. پس از انقلاب (که رهبران آن با هر دو طرفین جنگ سرد (آمریکا و شوروی) دشمنی داشتند و باقیمانده‌های نیروهای نظامی شاهنشاهی را از بین می‌بردند)، رویکرد بازدارندگی ایران از بین رفت و سبب شد صدام‌حسین با فرصت‌طلبی دستور حمله به ایران را صادر کند. نیروهای مسلح ایران سال‌های باقیمانده از آن دهه را با پرداخت هزینه‌هایی گزاف صرف بازسازی نسبی بازدارندگی کشورشان کردند.
• موشک بالستیک عماد برای شکست دفاع موشکی آرو •
حکومت ایران، که تجربه آن جنگ طولانی و دشوار را در ذهن داشت، تلاش کرد توانمندی‌های آسیب‌خورده نظامی خود را با تأکید بر فناوری‌های موشکی و وفاداری بی‌چون‌وچرای سپاه پاسداران تقویت کند. ایران در سال ۱۹۹۸ میلادی، موشک بالستیک برد متوسط شهاب ۳ را آزمایش کرد. این اولین موشک ایران بود که می‌توانست تهدیدی برای اسرائیل باشد. این آغاز مبارزه‌ای طولانی در برابر موانع تکنولوژیکی و دیپلماتیک برای ایجاد بازدارندگی مطمئن علیه دشمنان واقعی و فرضی بود؛ فرآیندی که توانایی حمله پیشدستانه را نیز برای ایران به ارمغان آورد. بازتاب این خطر حمله در آزمایش موشکی اوایل ماه جاری دیده شد، موشکی که عماد نام گرفته و احتمالاً به یاد عماد مغنیه فرمانده حزب‌الله که در سال ۲۰۰۸ در یک عملیات به ظاهر اسرائیلی به قتل رسید نامگذاری شده است. موشک بالستیک عماد ظاهراً با هدف مغلوب کردن سیستم دفاع موشکی پیکان اسرائیل (سامانه دفاع موشکی آرو) طراحی شده است، و ادعای دهقان، وزیر دفاع ایران مبنی بر تجهیز این موشک به کلاهک مانورپذیر بر قوت این استدلال می‌افزاید.
• الهام ایدئولوژی نظامی ایران از دوران صدر اسلام و پیامبر اکرم (ص) •
علاوه بر این الگوهای راهبردی مدرن، نباید فراموش کرد که ایدئولوژی نظامی جمهوری اسلامی ریشه عمیقی در تاریخ اسلام دارد. رهبران ایران غالباً از همان تحلیل دوران ظهور اسلام استفاده می‌کنند که بطور گسترده در دانشکده‌های نظامی این کشور نیز تدریس می‌شود. در قرن هفتم، دولت اسلامی رو به‌گسترش حضرت محمد (ص) در شهر مدینه تصمیم گرفت امپراتوری‌های ایران و روم را تحت کنترل خود درآورد، که هر دو طی جنگ میان امپراتوری بیزانس و امپراتوری ساسانی بین سال‌های ۶۰۲ تا ۶۲۸ تضعیف شده بودند. اما نیروهای مسلمان مدینه ابتدا باید با استفاده از ترکیبی از تهدیدات نظامی و توافقنامه‌های صلح، جایگاه خود را در شبه‌جزیره عرب و در میان مخالفت‌های قبایل قدرتمند مکه مستحکم می‌کردند. قبایل مکه خواسته‌های بسیاری داشتند لذا مسلمانان تصمیم گرفتند برای پیشرفت مذاکرات از خود انعطاف‌پذیری نشان دهند، در حالی که بر هدف بلندمدت فتح شبه‌جزیره عرب و امپراتوری‌های عظیم مجاور تمرکز کرده بودند. آن‌ها در نهایت از پیمان صلح ده‌ساله با قبایل مکه، یعنی صلح حدیبیه در سال ۶۲۸، برای مقابله با قبایل ضعیف محلی، تضمین امنیت راه‌های حمل‌ونقل خود، و ارسال ارتش‌های بزرگ به مرزهای امپراتوری بیزانس بهره بردند. همانطور که در کتاب دوره دانشگاهی دفاع و امنیت ملی سال ۲۰۱۰ ایران توضیح داده شده است، تنها کاری که مسلمانان باید می‌کردند این بود که منتظر زیرپاگذاشتن پیمان صلح از سوی قبایل مکه باشند، که ظاهراً یک سال بعد رخ داد و مسلمانان پیمان را لغو و مکه را فتح کردند و به تکمیل پیروزی خود در شبه‌جزیره عرب و اطراف آن پرداختند.
• از نظر ایران، صلح تاکتیک موقتی مسلمانان برای پیشبرد اهداف بزرگ‌تر است•
حدود شش سال پیش، سعید جلیلی رئیس کنونی شورای راهبردی روابط خارجی ایران که در آن زمان مذاکره‌کننده اصلی هسته‌ای ایران بود، مقاله‌ای نوشته و در آن، انعطاف‌پذیری قهرمانانه رهبر معظم ایران را به پیمان صلح حدیبیه و نقطه‌عطف استراتژیک از جنگ به صلح تشبیه کرده بود. اگرچه جلیلی قبل از آن خاطرنشان کرده بود که این “انعطاف‌پذیری” کهن صرفاً ماهیت تاکتیکی دارد اما برخی از همتایان تندروی وی از مقاله‌اش انتقاد کردند. به گفته وی، حضرت محمد (ص) هرگز استراتژی خود را از جنگ به صلح تغییر نداده بود، و همانند رهبر معظم انقلاب در شرایط امروزی، همواره بر تداوم جهاد تمرکز داشت. از دیدگاه آنان، مسلمانان از صلح تنها به عنوان تاکتیک موقتی برای کمک به آنان در دستیابی به اهداف راهبردی بزرگ خود استفاده می‌کردند.
• تنها زمان، هدف اصلی ایران از توافق هسته‌ای را مشخص خواهد کرد•
در شرایط امروزی، مفهوم بازدارندگی و اندیشه نظامی جمهوری اسلامی شاید در نهایت ماهیت دفاعی داشته باشد. اما با توجه به اینکه آن نماد‌گرایی تاریخی همچنان طنین قدرتمندی در اذهان رهبران نظامی و سیاسی دارد، تنها گذر زمان مشخص خواهد کرد که آیا ایران به دنبال سازش بلندمدت خواهد بود یا با استفاده از توافق هسته‌ای همه چیز را به تأخیر انداخته تا در فرصت مناسب بعدی وضع کنونی را به چالش بکشد؛ درست همانطور که در گذشته با استفاده از عوامل نیابتی منطقه‌ای خود دست به این اقدامات زده است.
پایان