نقد و بررسی انیمیشن The Book Of Life (کتاب زندگی )
«کتاب زندگی / The Book of Life» نماینده جدیترین تلاش گیلرمو دل تورو (تاکنون) برای ورود به دنیای
سرگرمیهای خانوادگی است؛ این فیلم از نظر لحن و حساسیت بیشتر به یکی از انیمیشنهای عجیب و غریب تیم برتون نزدیک است تا به یکی از محصولات ساده و معمولی کمپانی پیکسار. طراحی شخصیتهای این کارتون در قالب عروسکهای چوبی سه بعدی، زیبایی بصری بی سابقه ای به کار داده است. تماشای این انیمیشن مرا به یاد نسخه اتوکشیده تری از برخی از ویژه برنامه های قدیمی تلویزیون در شب کریسمس انداخت. جزئیات مربوط به پیش زمینه این فیلم به آن چه در بسیاری از انیمیشنهای پرهزینه دیده میشود، شباهتی ندارد، اما نمایش آن به قدری عجیب است که این مسئله را از درجه اهمیت ساقط میکند. با این حال، استفاده از تکنیک سه بعدی در این اثر ناامید کننده است. این تکنیک چیزی به فیلم اضافه نمیکند و به قدری پیش پا افتاده است که بود و نبودش توفیر چندانی نمیکند.
«کتاب زندگی» در روزگار مدرن با سبک انیمیشنی متداول شروع میشود. عده ای از بچه های تخس و شیطان هنگام بازدید از موزه ای، یکی از داستانهای «کتاب زندگی» را از دهان راهنمای تورشان (با صدای کریستینا اَپِلگِیت) میشنوند. این داستان سالها قبل در مکزیک رخ داده است و هر سال حول و حوش روز دوم نوامبر، [معروف به] روز مرگ، تکرار میشود. دو پسر بچه، که یکی به نام مانولو (با صدای دیه گو لونا) دوست دارد [در آینده] گاو باز و نوازنده گیتار شود و دیگری به نام واکین (با صدای چنینگ تاتوم) که سودای قهرمانی و دفاع از شهرش را در سر دارد، عاشق دختر آتش پاره و با دل و جراتی به نام ماریا (با صدای زو سالدانا) هستند. خدایان ضمن تماشای تعاملات بین اینها با هم شرط میبندند که کدام یک از پسرها بالاخره دست ماریا را خواهد گرفت. لاموئرتا (با صدای کیت دل کاستیو)، حاکم سرزمین درخشان و بهشتی «خاطره ها»، روی مانولو شرط میبندد. رقیب (و همسرش) زیبالبا (با صدای ران پرلمن)، خدای سرزمین خاکستری و جهنمی «فراموشی»، واکین را انتخاب میکند. وقتی این بچه ها بزرگ میشوند، به نظر میرسد که ماریا مانولوی حساس را ترجیح میدهد اما همه معتقدند که واکین بیشتر به او میآید. روزگار به گونه ای پیش میرود که این زوج را از هم دور میکند و مانولو را به سفری آن سوی مرگ به سه دنیای پس از مرگ اعزام میکند.
به نسبت یک فیلم نود دقیقه ای، اتفاقات بسیار زیادی در فیلم رخ میدهند از تشکیل یک مثلث عشقی گرفته تا نبرد زمینی بین روستاییان و راهزنان، اجرای آهنگهای پاپ مختلف، و سفر ادیسه وار مانولو به سرزمین خاطره ها، سرزمین فراموشی و غار ارواح (تحت سلطه شمع ساز، که نقشش را آیس کیوب ایفا میکند). «کتاب زندگی» سبک بال از صحنه ای به صحنه ای دیگر میرود و ضرباهنگ فیلم را پرنشاط و به ندرت پرهیجان حفظ میکند. داستان فیلم ممکن است اندکی برای مخاطبان کم سن و سالتر پیچیده باشد، اما این اهمیت چندانی ندارد. استفاده از پیرنگ عصر مدرن ناشیانه است؛ برگشت هر چند وقت یک بار فیلم از داستان اصلی به موزه میتواند باعث پرت شدن حواس بیننده شود و نتیجه نهایی نیز ارزش این کار را ندارد.
مانولو، که صدایش (چه به وقت صحبت کردن و چه در زمان آواز خواندن) از حنجره همیشه دوست داشتنی دیه گو لونا ادا میشود، بلافاصله به دلیل بی میلیاش به کشتن گاوی در رینگ به محبوب قلب بیننده تبدیل میشود. مانولو ابزار دست فیلمساز برای تاکید بر تِم کانونی خودمختاری است. زو سالدانا شخصیت ماریا را گستاخ و بی محابا از آب درآورده- ماریا به هیچ وجه شخصیت یک زن وابسته و نیازمند کمک را ندارد. وقتی ارتش راهزنان از راه میرسد، او نخستین کسی است که شمشیر به دست میگیرد و برای تهییج روحیه بقیه سخنرانی میکند. واکین بیش از چند صفت از شخصیت گاتسون «دیو و دلبر/ Beauty and the Beast» (ایدهاش درباره یک هدیه رومانتیک، گرفتن عکس سلفی از خودش است) را عاریه گرفته است، اما بیرحمی شخصیت دیو را با نوعی سادگی دوست داشتنی جایگزین کرده است. گاتسون، بدطینت بود؛ واکین فقط کمی خودشیفته است. بخشی از این «حیوان دوست داشتنی» به وسیله یک خوک پر میشود، اما این نمیتواند بخش بزرگی از رویدادها باشد و او صحبت نمیکند.
دل تورو و کارگردان خورخه آر گوتیرز به سختی تلاش کردهاند
تا کتاب زندگی را از تمام انیمیشنهای دیگر متمایز کنند. برای
رسیدن به این هدف ریسک کردهاند، مثلاً هر شخصیت ظاهری
دارد که به شدت تحت تأثیر پینوکیو است. صحنه ها و پشت
صحنه به شدت از فتورئالیسم[۱] فاصله دارند. تلفیق آهنگ
های پاپ (از جمله اجرای عجیب آهنگ «فکر میکنی، جذابم؟
» راد استیوارت) به اندازه «شرک / Shrek» اینجا خوب از کار
در نیامده است، در فیلم صحنههایی وجود دارند که به سختی
میتوان باور کرد که مانولو خواننده گروه موسیقی است.
به طور کلی فیلمهای انیمیشنی در سال ۲۰۱۴ افت کردهاند،
در حالی که «کتاب زندگی» فاقد نسخه قبل از خود است
و میل شدیدی به خط شکنی دارد، برخورد آن با مخاطبان
لاتین تبار میتواند فی نفسه جالب باشد. اگرچه دل تورو
و گوتیرز فیلم را برای قشر خاصی نساختهاند، اما برخی
تصویرها ممکن است برای افراد آشنا با عوامل فرهنگی
برخاسته از مرز جنوبی[۲] آشنا باشند. البته به بیان کلیتر،
«کتاب زندگی» از انگیزه کافی برای سرگرم کردن پدرومادرها
و بچه ها برخوردار است.
————–
[۱]واقعگرایی عکسوار یا فوتورئالیسم (به انگلیسی:
Photorealism) یکی از جنبشهای هنری نیمه دوم
قرن بیستم است. این جنبش از اواخر دهه ۱۹۶۰ در
نقاشی و مجسمهسازی به ویژه در ایالات متحده آمریکا
و بریتانیا رایج شد. در این سبک موضوعات بهطور کاملاً وفادارانه به واقعیت و با جزییات دقیق نمایش داده میشوند. عموماً هنرمندان این سبک از روی عکس کار میکردند.
[۲]اشاره به مکزیک.