پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان – ضرورت بررسی مفهوم امید : (چرا امید؟)در جامعه ای زندگی می کنیم که
ناامیدی خیلی سراغ آدمها می آید . امید یعنی چه ؟ امید به چه کسی یا چه چیزی؟ لطفا امیدواری های خود را در زندگی یادداشت کنید(تا پایان جلسه نزد خود نگه دارید)
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان – بخش اول : امید واقعی
ضرورت بررسی مفهوم امید ( چرا امید ؟ )در جامعه ای زندگی می کنیم که ناامیدی خیلی سراغ آدمها می آید .الإمامُ علیٌّ علیه السلام : قَتَلَ القُنوطُ صاحِبَهُ . امام على علیه السلام : نومیدى ، صاحب خود رامى کُشد .( امید چنین نقشی دارد. همین قدر که امید دردل انسان بوجود آید حتی مرگ کنار می رود )
امید یعنی چه ؟ امید در لغت به معنای انتظار برای چیزهای خوب است.
آلپورت روانشناس معروف امریکایی ( که به او پدر روانشناسی شخصیت نیز می گویند ) می گوید یکی از ویژگی های بهداشت روانی احساس امید است. امید داشتن یکی از آیتم های انسان سالم است ( برای سالم بودن هم باید بدانیم امید چیست ).
انسان هایی که احساس امید دارند کارهای زندگیشان را به طور کامل انجام می دهند. وقتی کسی کاری را خوب انجام می دهد که به نتیجه اش امیدوار باشد. همه ما کارهایمان را به امیدی انجام می دهیم ( مثال: مادری که غذایی در خانه درست می کند بدین امید است که وقتی بچه ها و همسرش به خانه می آیند با عشق و علاقه این رو برای آنها سرو کند و آنها با علاقه میل کنند ).
روانشناسان در یک آزمایش حیرت انگیز به نقش امید در افزایش توانایی موجودات در مقابله با مشکلات و پایداری آنان در برابر فروپاشی روانی ناشی از فشارهای شدید روانی پی بردند.در این آزمایش از تعدادی موش آزمایشگاهی استفاده شد.
موشها را به دو دسته مساوی تقسیم کردند. ابتدا دسته اول را درون ظرف آبی رها کردند بطوری که مجبور باشند برای جلوگیری از غرق شدن خود دائماً دست و پا بزنند تا زمانی که به علت خستگی دست از تلاش برداشته و غرق شوند. اولین موش ۱۷ دقیقه پس از به آب افتادن توانایی دست و پا زدن خود را از دست داده و غرق شد. سایر موشها نیز یکی پس از دیگری چند دقیقه بعد به همین ترتیب به قعر آب فرو رفتند.
سپس این آزمایش را با دسته دوم تکرار کردند با این تفاوت که قبل از زمان غرق شدن اولین موش در آزمایش قبلی یعنی ۱۷ دقیقه، آب ظرف را تخلیه کرده و و موشها از غرق شدن نجات یافتند و آنها را به محل خود برگرداندند. مدتی بعد این آزمایش را با دسته اخیر تکرار کردند. این مدت به گونه ای تنظیم شده بود که موشها ضمن رفع خستگی آزمایش قبل، خاطره تجربه گذشته را فراموش نکرده باشند.
پس از به آب انداختن آنها زمان را اندازه گرفتند نتیجه غیر منتظره بود. اولین موش پس از ۲۶ ساعت(نه دقیقه) دست از تلاش برداشت! به عبارت دیگر توانایی مقابله آنان به علت تجربه امید بخش قبلی به نحو چشمگیری ( از نظر زمانی حدود ۱۰۰ برابر ) افزایش یافته بود. حال به شرح مفهوم امید از دیدگاه علوم بشری می پردازیم تا با آنچه در ذهن افراد شکل گرفته همراه شویم و نیز نقصان علوم بشری را در مقابل علوم الهی بهتر درک کنیم. در ادامه امید از منظر علوم وحیانی مورد بررسی قرار می گیرد.
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان – امید از منظر علوم بشری
سال های بسیاری بود که غربیها به کمک روانشناسی و با به کارگیری روش های علمی، آموزشی و کارگاهی به درمان بیماران روانی و افسرده می پرداختند. شیوههای روانکاوی، حضور در کلاسهای گروهی و مشاوره های تیمی، تغییر سبک زندگی، ورزش های ذهنی به ویژه یوگا و تغییر محل زندگی و مصرف غذاهای نشاط آور و داروهای آرام بخش از جمله روش های درمانی پرتکرار و پر هزینه ای بودند که غربی ها برای افزایش امیدواری و دوری از افسردگی استفاده می کردند.
و اما برخی از روانشناسان به این باور رسیدند که لازم است توجه علم روانشناسی به پیشگیری از بیماری های روانی معطوف شود و در اواخر قرن بیستم علم جدیدی به نام روانشناسی مثبت گرا به وجود آمد که به این مهم پرداخت. روانشناسی مثبت گرا ، یکی از جدیدترین شاخه های روان شناسی است. علمی است که به جای توجه به ناتوانی‌ها و ضعف‌های بشری، متمرکز شده است روی توانایی‌های آدمها؛ توانایی‌هایی از قبیل شاد زیستن، لذت بردن، قدرت حل مسأله و خوش‌بینی.
سیلیگمن(۲۰۰۹) که او را پدر روانشناسی مثبت گرا خوانده اند، شاین(۲۰۰۶)، نیکولای جوک(۱۹۹۸)، ون دانگن(۱۹۹۸)، بیلی(۲۰۰۷)، لوپز(۲۰۰۳)، پترسون، شارکی(۲۰۰۸)، و اسنایدر(که ملقب به سلطان امید است) مشهورترین افرادی هستند که در حوزهی روانشناسی مثبت گرا پژوهش انجام داده اند.
چارلزریک اسنایدر ( ۲۰۰۶ – ۱۹۵۳) ملقب به سلطان امید برای اولین بار نظریه اش را درباره ی امید مطرح کرد. نظریه ی امید از دیدگاه اسنایدر(۱۹۹۵) به این مطلب اشاره دارد که افراد به وسیله ی امید فعالانه اهداف خود را دنبال می کنند. چرا که از دیدگاه اشنایدر امید یک فرایند است که طی آن افراد اهداف خود را تعیین می کنند، راه کارهایی برای رسیدن به آن می سازند و انگیزه لازم برای به اجرا در آوردن این راه کارها را نیز ایجاد و در طول مسیر حفظ می نمایند.
بر اساس پژوهش های اسنایدر و دیگران، افراد امیدوار در زندگی، راه یا راهکار های بیشتری برای دنبال کردن اهداف خود دارند و وقتی با مشکلات و موانع گوناگون روبه رو می شوند، امید خود را از دست نداده و از راه های جایگزین استفاده می کنند. در مقابل، افراد نامید، در برخورد با موانع به آسانی انگیزه ی خود را از دست می دهند که همین اتفاق سبب ایجاد هیجانات منفی و در نهایت افسردگی در آنها خواهد شد. جدیدترین نظریه مطرح شده در باب روان شناسی مثبت گرا به نظریه سرمایه روان شناختی لوتانز اختصاص دارد. از دیدگاه ( لوتانز،۲۰۰۷ )، انسان ها علاوه بر سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و انسانی، از سرمایه روان شناختی ( روانی )نیز بر خوردارند و امید به عنوان یکی از سرمایه های روانشناختی ( روانی )، پافشاری در رسیدن به اهداف و تغییر دادن مسیرهای رسیدن به اهداف در مواقع لازم است.
در آخر اشاره به این نکته ضروری به نظرم می رسد که روانشناسی مثبت گرا در چند سال اخیری که از عمر آن می گذرد (حدودا ۷ سال)، پیشرفت‌های زیادی کرده است، ولی لازم است بدانید که روانشناسان این مکتب ، خود اذعان دارنداین رویکرد ( روانشناسی مثبت گرا ) در سه بعد نظری، پژوهشی و کاربردی هنوز کامل نشده و نیاز به پیشرفت و یا حتی اصلاح دارد.
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان – آغاز بخش دوم :
اما نکته ی قابل توجه پس از مطالعه ی امید در پژوهش های بشری این است که نه تنها آمارهای علمی، که اخبار گوناگون از جهان ، تبعیض نژادی ، ظلم ، تجاوز ، آدم کشی های عجیب و غریب و ظهور ادیان ساختگی ، همه و همه نشان می دهد که تعداد انسانهای تنها ، افسرده ، روانی و متمایل به دیگر آزاری( با توجه به جنگها ، تجاوزها ، قتل ها و …) در جهان روز به روز در حال افزایش است و این شیوه های علمی علی رغم تلاشهای بسیار نتوانسته بشر را به موازات گستردگی اش در سرتاسر کره خاکی نجات بدهد.
( پس انگار در باب امید به چیز دیگری( به نسخه دیگری ) نیاز است / انگار علم بشری با همه پیشرفت های خود هنوز نقصان دارد ) امید از چشم انداز علوم وحیانی انسان دارای دین و اعتقاد وحیانی، موجودی رها شده یا آزمایشگاهی نیست که روش های مختلف بر روی او امتحان شود و فرصتهای طلایی عمر خویش را بدون روش و راهنمای مناسب بگذراند ، بلکه ما به عنوان یک انسان دارای دین کامل اسلام و اعتقاد متعالی و منتهی به سعادت شیعه ، دو منبع کامل به نام قرآن و عترت داریم که باید مفهوم کامل هر چیزی را در آن جستجو کرده و بر اساس آن زندگی کنیم- پیامبر اکرم در حدیث شریف ثقلین دو گوهر ارزشمند را به انسان معرفی ، و ضمانت کردند که تا آخرین روز دنیا با تمسک به این دو گوهر گمراه نخواهد شد.
بعلاوه ، بر خلاف علوم بشری که تنها از دیدگاه دنیوی به امور نگاه می کند و در صورت بروز مشکل به دنبال راه حل می گردد، دین با در نظر گرفتن دو بعد دنیا و آخرت روش زیستن را به انسان می آموزد و قبل از بروز مشکل برای امور برنامه ریزی کرده است.امید به خداوند در قرآن به عنوان بالاترین درجه امیدواری به ما معرفی شده است.( از آیات متعددی مثال بزنید )
مثال : لاتیاسو من روح الله…( یوسف،۸۷ )…لا تقنطوا من رحمه الله( زمر، ۵۳ ) و ….داستان های قرآنی در قالب زندگی پیامبران نیز جلوه های معرفی امید در قرآن به شکل عملی هستند. داستان حضرت یوسف که تبلور جلوه هایی از امیدواری است ؛ روزی در چاه است اما سرشار از امید به رحمت الهی و دیگر روز عزیز سرزمین مصر. یعقوب نیز پسرانش را به بخشش پروردگار امیدوار می کند. حضرت ایوب هم با وجود امتحانات بسیار – همه ی نعمت ها از مال و مکنت و فرزند گرفته تا سلامتی از او بازستانده می شود – امیدش را از دست نداده و باز خدا را می خواند – و خداوند همه چیز را به او باز می گرداند.
یکی دیگر از جلوه های امید در قرآن بشارت است ( خداوند با بیان عباراتی چون بشر الصابرین و بشر المومنین به صابران و مومنان بشارت می دهد ). در روایات نیز توجه و آموزش ویژه ای توسط ائمه علیهم السلام به ما در باب امیدواری داده شده است. امیر مومنان می فرمایند : اعظم البلایا انقطاع الرجا – بزرگ ترین گرفتاری نا امید شدن است( غررو درر ، ش۱۳۲۳ ).
این حدیث به ما می آموزد که تحت هیچ شرایطی انسان نباید ناامید شود، زیرا چه بسا از طریقی که انسان تصورش را هم نمی کند گشایشی در کارش اتفاق بیفتد. کن لماترجوا ارجی منک لما ترجو – به چیزی که امید وقوع اش را نداری، از آن چه امید وقوعش را داری امیدوارتر باش( بحارالانوارج۷۱ص۱۳۴ح۹ ).
امید به چه کسی یا چه چیزی؟ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : یَقولُ اللّه ُ عزّ وجلّ : لَأقْطَعَنَّ أملَ کُلِّ مُؤمنٍ أمَّلَ دُونی بالإیاسِ. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل مى فرماید: بى گمان ، امید هر مؤمنى را که به غیر من امید بندد، قطع مى کنم.
با این نگاه که کسی وارد اجتماع شد رفتارهایش منفعت طلبانه نیست لبخندش به ارباب رجوع به خاطر هدیه اش و به مافوق به امید ارنقاء پستش نیست، اگر گشاده روست به خاطر فرمان خداست که گفته ” تجلب الرزق ” کسی که یک روز سرحال خانه جارو می کند یک روز با بد و بیراه ویک روز با خانواده خوش خلق است و یک روز هم با یک من عسل نمی شود تحملش کرد…این ها آدم هایی هستند که دچار تحور در اعمال هستند اینان امید شان به خدا نیست.
خداوند می گوید بنده من وقتی از خانه خارج می شوی نگاهت وتوکلت و امیدت را به من بدوز که ارتباطت را من سامان می دهم. من اصلح بینه و بین الله اصلح الله بینه و بین الناس اگر قرار شد او مرا ببیند او مرا نگاه کند آیا این برای اعمال ما کافی نیست ؟ در اینصورت دیگر برامون مهم نیست که کسی ما را ببیند مهم نیست که از ما تشکر کنند یا کار ما را ندیده بگیرند. حتی در این حال اگر هم خشمی داریم به خاطر نفسانیاتمان نیست، بلکه به خاطر خداست.
نکته : در این غرفه گوینده مطالب باید بتواند” اهمیت امید در زندگی و اینکه امید واری حقیقی که زندگی ها و اعمال را سامان می دهد تنها امید داشتن به خداست” را انتقال دهد.
متن سخنرانی امیدواری نیمه شعبان – بخش سوم (این بخش جمع بندی است)
در بخش اول روانشناسان بیان داشتند امید ما را برای رسیدن به هدف ترغیب می کند و طبق نتایج آزمایشات خود به این نتیجه رسیدند که انسان بدون امید تلاشی برای زنده ماندن و زندگی کردن نمی کند. آموزه های اسلامی در بخش دوم هم همین مطلب را تایید کردند و به شکل کامل تری به ما نشان دادند هر امیدی منجر به سعادت ما انسان ها نمی شود و بسیار مهم است که امید ما به چه کسی و یا به چه چیزی باشد.
سوال اینجاست من مسلمان چرا با وجود این آموزه های اسلامی باز گاهی دچار احساس ناامیدی و سردرگمی می شوم ؟( لازم یک نگاهی به امیدواری هایی که نوشتیم بیندازیم)
اغلب ما امید به چیزهایی بسته ایم که فانی و نابود شدنی هستند ( مال و ثروت ، منزلت اجتماعی ، تحصیلات ، شهرت های ساختگی و …) در حالی که ما مالکیتی نسبت به هیچ یک از آن ها نداریم. اینها امیدهای ساختگی بشر و تزریق شده به او ( توسط شیطان ) است نه آن امیدهایی که مطابق فطرتش( باید بدانیم که امید فطری است )؛ و همین دلبستگی های نادرست است که باعث می شود به مجرد از بین رفتن یا از دست دادن یکی از آنها به یکباره فرو بریزیم . از آنجا که امید احساسی است که انسان بوسیله آن ، باید خود را مورد حمایت افراد عالی‌مقام در جایگاه های مادّی ومعنوی بداند، تا در شرایط نامساعد زندگی ، به آنها تکیه کند؛ اصلا عاقلانه نیست ما موجودات ضعیف ، به ضعیفی مثل خودمان که هر دو مخلوقیم امید داشته باشیم.
چطور می توان فرد عالی مقام را تشخیص داد؟آیا ما انسانها می توانیم افراد عالی مقام را تشخیص دهیم؟من انسان فرد عالی رتبه ای را در حوزه روان شناسی سراغ دارم که می گوید اگر افسرده شدی، مصیبتی ناگوار بر تو وارد شد و یا ثروت کلانی را از دست دادی، محل زندگی ات را عوض کن! در مراسم های شاد و شلوغ شرکت کن! اما مگر نه این که آدمی هر جا برود خودش را با خود می برد ؟! این چه فرد عالی مقامی است که این درمان های موقتی و سرگرم کننده را پیشنهاد می کند.
پس تنها خداوند، می تواند در شناسایی فرد عالی مقامی که ما باید به او تکیه کنیم تا امیدوار شویم به ما کمک کند؛ و همین کار را هم کرده است. خداونداز ابتدایی ترین روز آفرینش ، تکیه گاهی به نام حجت الهی را روزی در لباس پیامبران و دیگر روز با درفش امامان برای انسان ها قرار داد تا اصلا نا امیدی و بی پناهی و تنهایی در این دریای طوفانی زندگی به سراغ انسان نیاید.
هر پیامبری نوید و بشارت نبی پس از خود را داده است.
نوح وعده ی سام ، سپس هود ، پس از آن یوسف و
سپس وعده ی بنی اسرائیل به ظهور موسی و بعد
از آن بشارت مسیح به مردم و در آخر بشارت عیسی
به ظهور خاتم پیامبران محمد مصطفی . این حضور
مکرر یکی پس از دیگری نشان از وجود پناهگاهی
سرشار از امید در تک تک ثانیه های زندگی بشر است.
جریان تمام شد؟ نه! روز غدیر از راه می رسد و خاتم
پیامبران جانشینان پس از خود را معرفی می کند.
از امیر المومنین و امام حسن و امام حسین نام می
برد و بقیه را تنها فرزندان از صلب ایشان معرفی می
کند و سپس زلف امید و امیدواری را تا آخرین روز بشر
با تار و پود وجود یکایک ما گره می زند. الا ان خاتم
الائمه المهدی….
نکته : متن کامل خطابه غدیر که پیرامون امام عصر
است را در این قسمت بیاورید. لازم به ذکر است
که این بخش باید بسیار باشکوه ، حماسی و پر
امید خوانده شود. پیامبر ما را به آینده ای روشن
و پر امید در سایه ی حجت های الهی بشارت می
دهد، نه آینده ای مبهم و تاریک که انسان نداند در
آن چه اتفاقی رخ می دهد؛ و امیدی ماندگار را برای
من و شما در عصر حاضر با معرفی امام عصرمون
مشخص می کنند. پس خداوند حضرت مهدی(عج)
را ملجا و پناهگاه و امید واقعی همه جهانیان قرار
داده است.
اما چرا ما از دستور الهی و سفارش پیامبرش غافل
شدیم؟ چرا؟
به سبب امیال و لذت های دنیایی
به سبب وسوسه های شیطانی چرا که هر جا
آشفتگی و سردرگمی سراغ بشر بیاید شیطان
جلوه گری می کند تا انسان را سرگرم سازد(
همان شیطانی که حاضر شد خدا را تا ابد عبادت
کند اما از او اطاعت نکند).
این غفلت باعث شده است چراغ این امید واقعی
در دل ما رو به خاموشی بگذارد( برود ). در حالیکه
ما باید حضور امام زمان را در دل و متن زندگی های
خود حس کنیم تا امید و نشاط واقعی به ما برگردد.
آیا من امید واقعی را شناخته ام ؟ همه انسان ها،
امیداور زاده شده اند ولی لازمه رشد این امید تلاش
است. این یعنی من، هم باید امید واقعی که همان
امام زمان ماست را بشناسم و هم باید برای رسیدن
به او تلاش کنم( که یکی از مصداق های بارز تلاش
انجام واجبات و ترک محرمات است )؛ چرا که اگر
انسان امید چیزی را دارد باید اثر آن در عمل او
نمایان باشد.
فراموش نکنیم نشانه امیدواری آسایش دنیا نیست،
نشانه امیدواری نبود مشکلات و گرفتاری ها نیست
بلکه داشتن احساس آرامش در دریای طوفانی زندگی
است که تنها با تکیه بر کسی که خدا او را به ما
معرفی کرده است محقق می شود و او کسی
نیست جز حجت خدا( همان مهدی موعود ).
بیاییم در همه کارهای خودمان رسیدن به این
امید واقعی را مدنظر قرار بدهیم. خوشا به حال
آن کسی که به جای زمان به صاحب زمان دل
می بندد .
