پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
«شناختنامه ای پیرامون عظمت روز عرفه»
روزهاى برگزیده خداوند روز عرفه است و از جایگاه هاى مهم در واجبات حج، موقف عرفات
است. این روز به اندازه اى نزد پروردگار ارزشمند بوده که بر آن سوگند یاد نموده است.
وَ الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ* وَ شَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ» «۱» و سوگند به روزى که [برپا شدنش را براى
داورى میان مردم ] وعده داده اند* و سوگند به شاهد [که پیامبر هر امّت است ] و مورد مشاهده [که اعمال هر امت است؛]
براى آیه فوق، حدود سى مصداق گفته شده است، از جمله در برخى تفاسیر چنین آمده است:
«از ابن عباس وقتاده و نیز امام محمد باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام و
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل شده است که: شاهد (گواه) روز جمعه است و
مشهود (گواه شده) روز عرفه است.» «۲» زیرا جمعه بر همه اعمالى که در آن روز صورت مى گیرد گواهى مى دهد و روز عرفه هم، مردم در موسم حج گواهى مى شوند و فرشتگان
هم بر آن گواهى مى دهند.
در آیه اى دیگر به عرفات، سرزمین خاطرات ناله ها و اشک ها اولیاى الهى اشاره فرموده:
لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلًا مّن رَّبّکُمْ فَإِذَآ أَفَضْتُم مّنْ عَرَفتٍ فَاذْکُرُواْ اللَّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ
الْحَرَامِ وَاذْکُرُوهُ کَمَا هَدَاکُمْ وَإِن کُنتُم مّن قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّینَ» «۳» بر شما گناهى نیست
که [در ایام حج ] از پروردگارتان [به وسیله تجارت و داد و ستد] فضل و روزى و منافع
مادى بطلبید. و هنگامى که از عرفات کوچ کردید، خدا را در مشعر الحرام یاد کنید.
[آرى ] او را یاد کنید همان گونه که شما را هدایت کرد. و همانا شما پیش از این از گمراهان بودید.معناى عرفه و عرفات
واژه عرفه و عرفات از ریشه معرفت به معناى شناخت است. عرفات نام سرزمینى
در بیست کیلومترى مکّه است و بر حاجیان و زائران خانه خدا واجب است که از
ظهر روز نهم ذى الحجه تا غروب در آن مکان بمانند. در اینکه چرا به آن محل عرفات
مى گویند؛ نکات بسیارى در این زمینه گفته شده است:
حضرت آدم و حوّا پس از هبوط به زمین در آن مکان یکدیگر را شناختند و به لغزش
خود اعتراف کردند. «۴» امام صادق علیه السلام درباره علت نامگذارى عرفات فرمود
: جبرئیل، حضرت ابراهیم را روز عرفه بیرون برد، چون ظهر شد به وى گفت: اى
ابراهیم! به لغزش هایت اعتراف کن، و عبادت هایت را بشناس. از این رو به عرفات
نامیده شد چون که جبرئیل گفت: اعتراف کن او هم اعتراف کرد. «۵»
و بنابر برخى روایات، وجود مبارک حضرت حجه بن الحسن علیه السلام هر سال
در مراسم حج در عرفات و منا حضور دارند. همچنین نایب خاص امام، محمد بن
عثمان عمرى رحمه الله و بسیارى از تربیت یافتگان و شاگردان خاص آن حضرت
، در میان حج گزاران حضور دارند. با عنایت خاص پروردگار، حضرت از ملکوت و
اوضاع باطنى افراد آگاهى مى یابند و بعضى از صالحان و عارفان در موسم حج
، حضور سبز ایشان را احساس مى کنند و از لطف و کرامت و هدایت امام فیض کامل مى برند. «۶»
بعضى از گناهان تنها در عرفات بخشیده مى شود و هیچ حاجتمندى دست خالى
باز نمى گردد و از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمود: کسى که در ماه
رمضان آمرزیده نشود تا رمضان آینده آمرزیده نمى شود مگر آن که در عرفه حاضر شود. «۷»
و نیز فرمود: در غروب عرفه، خدا همه گناهان زائران خود را مى بخشد. بر این اساس حضرت باقر علیه السلام در آداب روز عرفه هیچ سائلى را ناامید برنمى گرداند. «۸»
اسرار وقوف در عرفات
از اسرار توقّف در عرفات این است که: انسان به معارف و آموزه هاى دینى آگاه شده و از اسرار الهى در نظام آفرینش با خبر شود و بداند که خداوند به همه نیازهاى او داناست و براى برآوردن همه آنها توانا مى باشد. خود را به خدا بسپارد و فقط او را اطاعت کند که طاعت او سرمایه و وسیله هر بى نیازى است.
از این رو امام سجّاد علیه السلام به نیازمندى که در روز عرفه گدایى مى کرد، فرمود: واى بر تو! آیا در چنین روزى دست نیاز به سوى غیر خدا دراز مى کنى، در چنین روزى براى کودکان در رحم امید سعادت مى رود. «۹» کسى که در آن جا از غیر خدا طلب کند، زیان کرده است.
امام علیه السلام چنین انسان هایى را که به سوى مردم روى مى آورند در حالى که دیگران به سوى پروردگار مشتاق هستند، از بدترین مخلوقات خدا معرفى فرموده است. «۱۰» حاجى باید بر این نکته عارف شود که خداى سبحان به نهان و آشکار و صحیفه قلب او و رازهاى آن، حتى آنچه براى خود او روشن نیست و در زوایاى روح او مى گذرد آگاه است. اگر بداند که قلبش در محضر حق است، خود را به گناهان جوارحى و جوانحى آلوده نمى سازد و دل را از خاطرات آلوده، تنزیه مى کند.
خداى متعال در غروب عرفه به وسیله اهل عرفه و زائران خانه خود بر فرشتگان مباهات مى کند، با اینکه عزّت و فخر انسان در بندگى براى خدا و پرورده او بودن است، اسرار حج به صورت انسان واقعى در سرزمین عرفان و منى ظهور مى کنند و خداى سبحان در مقام تجلّى به آنان فخر مى ورزد.
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله مى فرماید: خداوند بر اهل عرفات، نعمت داده، به وسیله آنان بر اهل آسمان فخر مى ورزد و مى فرماید: اى فرشتگان من! به بندگانم بنگرید، ژولیده و غبارآلوده از هر راه دورى آمده اند. شما را گواه مى گیرم که دعایشان را مستجاب کرده و خواسته ایشان را برآورده سازم، خطاکارشان را به خاطر نیکوکارشان بخشیدم و به نیکوکارشان هر چه را که از من خواستند، عطا کردم جز گناهانى (حق الناس) را که میان خودشان دارند. «۱۱» و نیز فرمود:
حق تعالى در هیچ روزى به اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ آزاد نمى کند و خداوند به فرشتگان نظر مى افکند و افتخار مى کند و مى فرماید: اینها چه مى خواهند؟! «۱۲»
از امیرمؤمنان امام على علیه السلام درباره راز وقوف در عرفات پرسیده شد، فرمود:
عرفات بیرون از مرز حرم است و مهمان خدا باید بیرون دروازه، آن قدر تضرّع و التماس کند تا سزاوار ورود به حرم شود. «۱۳» از این رو شب و روز عرفه دعاهاى مخصوصى دارد که جزء فضایل برجسته و وظایف مهم روز عرفه است. روز عرفه روز دعا و نیایش است، اگرچه روزه آن روز مستحب است ولى چنانچه سبب ضعف شود؛ دعا بر روزه آن روز مقدّم است.
