پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
اعمال ویژه شب بیست و یکم ماه رمضان
شب بیست و یکم ماه رمضان فضیلتش از شب نوزدهم بیشتر است. در روایات تاکید زیادی بر غسل و احیا و تلاش در عبادت
در این شب و شب بیست و سوم شده است.
اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان
مرحوم صدوق در «امالی» می‌گوید: «از دستورات مذهب امامیه است که… اگر کسی این دو شب را به گفت‌وگوی علمی بپردازد، از هر عبادتی برتر است.»
اعمال این شب دو دسته می باشد؛ دسته اول دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و دسته دوم اعمال مخصوص شب بیست و یکم ماه رمضان، که در این مقاله به تفصیل آن ها را بیان می کنیم؛
لازم به ذکر است که در شب بیست و یکم ماه رمضان نیز مانند دو شب قدر دیگر اعمال مشترک شب قدر از جمله غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قُل هُوَالله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعاى جوشن کبیر و غیره وارد شده است که به صورت جداگانه به توضیح در مورد آن ها پرداخته ایم.
اعمال شب قدر اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان
دعای شب بیست و یکم ماه رمضان
این دعا در «مصباح المتهجد» و «کافی» نقل شده است که در شب بیست و یکم ماه رمضان خوانده می‌شود:
یا مُولِجَ اللَّیلِ فِى النَّهارِ وَ مُولِجَ النَّهارِ فِى اللَّیلِ وَ مُخْرِجَ الْحَىِّ مِنَ الْمَیتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیتِ مِنْ الْحَىِّ یا رازِقَ مَنْ
یشاءُ بِغَیرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماءُ الْحُسْنى وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاءُ
وَالا لآءُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمى فى هذِهِ اللَّیلَهِ فِى السُّعَداءِ وَ رُوحى مَعَ
الشُّهَداءِ وَاِحْسانى فى عِلِّیینَ وَاِساَّئَتى مَغْفُورَهً وَاَنْ تَهَبَ لى یقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبى وَاِیماناً یذْهِبُ الشَّکَّ عَنّى
وَتُرْضِینى بِما قَسَمْتَ لى وَآتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَهً وَفِى الاْخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنى فیها ذِکْرَکَ
وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَهَ اِلَیکَ وَالاِْنابَهَ وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیهِ وَعَلَیهِمُ السَّلامُ
دعای دیگر شب بیست و یکم ماه رمضان
مرحوم شیخ کفعمی از سید بن باقی نقل کرده است که در شب بیست و یکم بخوانید:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاقْسِمْ لى حِلْماً یسُدُّ عَنّى بابَ الْجَهْلِ وَهُدىً تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَهٍ
وَغِنىً تَسُدُّ بِهِ عَنّى بابَ کُلِّ فَقْرٍ وَقُوَّهً تَرُدُّ بِها عَنّى کُلَّ ضَعْفٍ وَعِزّاً تُکْرِمُنى بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ وَرِفْعَهً تَرْفَعُنى بِها عَنْ
کُلِّ ضَعَهٍ وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّى کُلَّ خَوْفٍ وَعافِیهً تَسْتُرُنى بِها عَنْ کُلِّ بلاءٍ وَعِلْماً تَفْتَحُ لى بِهِ کُلَّ یقینٍ وَیقیناً تُذْهِبُ
بِهِ عَنّى کُلَّ شَکٍّ وَدُعاءً تَبْسُطُ لى بِهِ الاِْجابَهَ فى هذِهِ اللَّیلَهِ هذِهِ السّاعَهِ السّاعَهِ السّاعَهِ السّاعَهِ یا کَریمُ وَخَوْفاً
تَنْشُرُ لى بِهِ کُلَّ رَحْمَهٍ وَعِصْمَهً تَحُولُ بِها بَینى وَبَینَ الذُّنُوبِ حَتّى اُفْلِحَ بِها عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَکَ
بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
اعمال شب قدر اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان اعمال شبهای قدر
صلوات در شب بیست و یکم ماه رمضان
به توصیه شیخ مفید، در این شب بسیار صلوات بفرستید و بر ظالمان بر آل محمد (ص) و همچنین بر قاتل امیرمومنان (ع) لعن و نفرین کنید و برای خویشان و پدر و مادر و سایر مومنان و مومنات دعا کنید.
دعای فرج در شب بیست و یکم ماه رمضان
دعا برای وجود مبارک امام زمان (عج) و فرج آن حضرت، یکی دیگر از اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان است. در روایتی سید بن طاووس از حماد بن عثمان نقل کرده:
در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان به محضر امام صادق (ع) شرفیاب شدم. امام از من پرسید که آیا غسل کرده‌ای؟ گفتم: آری امام (ع) حصیری طلبید و مرا نیز به کنارش فراخواند. آن حضرت (ع) مشغول نماز شد و من نیز نزدیک آن حضرت، نماز می‌خواندم. وقتی که از نمازها فارغ شدیم، آن حضرت دعا کرد و من آمین گفتم و این کار ادامه داشت تا صبح طلوع کرد. امام (ع) اذان و اقامه گفتند و برخی از خدمتکاران را فرا خواند و نماز صبح را به امامت آن حضرت (ع) بجا آوردیم.
امام صادق(ع) بعد از نماز، به تسبیح و تقدیس پروردگار پرداخت و بر پیامبر (ص) درود فرستاد و برای مومنان دعا کرد، آن گاه به سجده رفت و ساعتی در سجده بود و در آن مدت جز صدای نفس حضرت چیزی را نمی‌شنیدم، سپس دعایی خواند از جمله در دعایش عرض کرد:
وَ أسْألُکَ بِجَمیعِ ما سَأَلْتُکَ وَ ما لَمْ أَسْأَلْکَ مِنْ عَظیمِ جَلالِکَ ما لَوْ عَلِمْتُهُ لَسَأَلْتُکَ بِهِ أَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ أَهْلِ
بَیتِهِ وَ أَنْ تَأْذَنَ لِفَرَجِ مَنْ بِفَرَجِهِ فَرَجُ أَوْلِیائِکَ وَ أَصْفِیائِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ بِهِ تُبیدُ الظّالِمینَ وَتُهْلِکُهُمْ عَجِّلْ ذلِکَ
یا رَبَّ الْعالَمینَ.
پس از آن امام (ع) سر از سجده برداشت،
عرض کردم: جانم به فدایت! شما برای فرج
کسی دعا کردید که با فرج او گشایشی در
کار دوستان و اولیای الهی حاصل خواهد شد،
مگر آن کس شما نیستید؟ امام (ع) فرمود:
نه! او قائم آل محمد است.
آن گاه امام صادق (ع) نشانه‌های ظهورش
را بیان کرد و در ادامه فرمود: شب و روز،
منتظر ظهور مولایت باش، زیرا خداوند هر
روز در شان و کاری است و انجام کاری او
را از کار دیگر باز نمی‌دارد.
اعمال شب های دهه آخر ماه رمضان
از شب بیست و یکم، دهه آخر ماه رمضان
شروع می‌شود که بسیار پرارزش و مغتنم
است. در ادامه اعمال مخصوص این دهه را
می آوریم:
۱. غسل:
در هر شب از شبهای این دهه، غسل
مستحب است و روایت شده است که
رسول خدا (ص) در هر شب از شبهای
دهه آخر ماه رمضان غسل می کرد.
۲. اعتکاف:
اعتکاف در مساجد جامع در این دهه
مستحب است و فضیلت فراوان دارد و
در روایتی از رسول خدا (ص) اعتکاف در
دهه آخر ماه رمضان برابر دو حج و دو
عمره شمرده شده است.
۳. دعاهای شبهای دهه آخر ماه رمضان
شیخ کلینی در کتاب کافی از امام صادق
(ع) روایت کرده که در دهه آخر ماه رمضان
در هر شب بخوان:
أَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ عَنِّی
شَهْرُ رَمَضَانَ أَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ
وَ لَکَ قِبَلِی ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَهٌ تُعَذِّبُنِی عَلَیْهِ.
کفعمی در حاشیه «بلد الامین» نقل کرده
که امام صادق (ع) در هر شب از دهه آخر این ماه پس از نمازهای واجب و مستحب میخواندند:
اللَّهُمَّ أَدِّ عَنَّا حَقَّ مَا مَضَی مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اغْفِرْ لَنَا تَقْصِیرَنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا مَقْبُولا وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِإِسْرَافِنَا عَلَی أَنْفُسِنَا وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْمَرْحُومِینَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَحْرُومِینَ
اعمال شب قدر اعمال شبهای قدر اعمال مخصوص شب بیست و یکم ماه رمضان
و فرموده: هر که این دعا را بخواند، خدا تقصیری که در گذشته از ماه رمضان از او سر زده بیامرزد و او را در باقیمانده ماه از گناهان بازدارد.
سیّد ابن طاووس در کتاب «اقبال» از ابن ابی عمیر از مرازم نقل کرده: امام صادق (ع) در هر شب از دهه آخر این ماه میخواند:
اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ هُدًی لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
فَعَظَّمْتَ حُرْمَهَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ خَصَصْتَهُ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ قَدِ انْقَضَتْ وَ لَیَالِیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ وَ قَدْ صِرْتُ یَا إِلَهِی مِنْهُ إِلَی مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ
مِنِّی وَ أَحْصَی لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ فَأَسْأَلُکَ بِمَا سَأَلَکَ بِهِ مَلائِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِیَاؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَ
عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تُدْخِلَنِی الْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ
وَ أَنْ تَتَفَضَّلَ عَلَیَّ بِعَفْوِکَ وَ کَرَمِکَ وَ تَتَقَبَّلَ تَقَرُّبِی وَ تَسْتَجِیبَ دُعَائِی وَ تَمُنَّ عَلَیَّ [إِلَیَ] بِالْأَمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ
هَوْلٍ أَعْدَدْتَهُ لِیَوْمِ الْقِیَامَهِ إِلَهِی وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ وَ بِجَلالِکَ الْعَظِیمِ أَنْ یَنْقَضِیَ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیَالِیهِ وَ لَکَ
قِبَلِی تَبِعَهٌ أَوْ ذَنْبٌ تُؤَاخِذُنِی بِهِ أَوْ خَطِیئَهٌ تُرِیدُ أَنْ تَقْتَصَّهَا مِنِّی لَمْ تَغْفِرْهَا لِی سَیِّدِی سَیِّدِی سَیِّدِی أَسْأَلُکَ
یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِذْ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ إِنْ کُنْتَ رَضِیتَ عَنِّی فِی هَذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنِّی رِضًا وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رَضِیتَ عَنِّی
فَمِنَ الْآنَ فَارْضَ عَنِّی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا اللَّهُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوا أَحَدٌ
و بسیار بگو
یَا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلامُ یَا کَاشِفَ الضُّرِّ وَ الْکُرَبِ الْعِظَامِ عَنْ أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ
عَلَیْهِ السَّلامُ أَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا أَنْتَ أَهْلُهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ
أَجْمَعِینَ وَ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لا تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ
