این فیلم سینمایی، با وجود اینکه دارای فضای رمانتیک خاص فیلمهای هندی است، اما نسبت به دیگر فیلمهای کلیشهای سینمای هند، به جهان واقعیت نزدیکتر شده و به مشکلات فعلی شرقیها و مسلمانان در جهان امروز پرداخته است. همین امر و نیز پرهیز از موسیقی افراطی و حرکات بالیوودی، استقبال هنرمندان کشورهای دیگر را هم برانگیخته است.
اگرچه نمیتوان همه اعمال مسلمانان حاضر در این فیلم را به عنوان “یک فرد مسلمان واقعی” تأیید کرد، ولی این فیلم توانسته است به بازتاب بسیاری از مشکلات مسلمانان در غرب و آمریکا بپردازد و انجام کارهای بشردوستانه و محبتآمیز مسلمین در این فیلم و صداقت آنها توانسته است تأثیرات مثبتی در دیدگاه مردم آمریکا و مغربزمین به اسلام داشته باشد.
پدیده اسلامهراسی (islamofobia) ـ که اخیرا دو پدیده “ایرانهراسی” و “شیعههراسی” نیز بدان اضافه شده است ـ برنامه وسیعی است که در چارچوب پروپاگاندای ضد اسلام و به وسیله رسانههای پرتعداد غرب تبلیغ میگردد. لذا اینگونه فیلمها ـ با وجود نقاط ضعفشان ـ عملکردی مثبت ارزیابی میشوند.
همچنین به تصویر کشیدن صحنههای زیبایی از نماز و عبادت شخصیت اصلی و مثبت فیلم، در تلطیف فضای انسانی بین پیروان ادیان مختلف بسیار مؤثر است.
داستان فیلم
جوان مسلمانی به نام «رضوان خان» (با بازی شاهرخ خان) به همراه برادرش «ذاکر» و مادرش در یک خانواده متوسط در منطقه “بوریویلا” از “بمبئی” هند زندگی میکنند. وی قلبی مهربان دارد اما به دلیل برخی مشکلات، با تمام همسن و سالانش متفاوت است. پس از حوادثی، برادر او ذاکر از خانواده جدا شده و به آمریکا سفر میکند. رضوانخان نیز به دلیل مهربانی، برای زندگی با ذاکر و کمک به وی به آمریکا سفر میکند. در همین زمان، روانشناسان پی به بیماریای در رضوانخان به نام “سندروم اسپرگر” میبرند که موجب اختلال در روابط اجتماعی فرد میشود.
رضوان در حالیکه برای برادرش در یک مغازه کار میکند با بیوهی هندی زیبایی به نام «مندیرا» (با بازی کاجول) که از همسر سابقش پسری به نام «سمیر» دارد آشنا میشود و با هم ازدواج میکنند.
پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، رضوانخان و همسر و پسرش تبعیضهای زیادی را علیه خود تجربه میکنند. دوستان سمیر هم وی را اذیت میکنند. تا اینکه روزی مشاجره سمیر با دوستان بزرگتر از خودش در مدرسه به دعوای شدیدی منجر میشود. در این حادثه سمیر به شدت مجروح شده و در نهایت فوت میکند.
مندیرا دلیل اصلی مرگ پسرش را رضوان میداند، زیرا نام وی “خان” و نامی اسلامی و شرقی است! در نتیجه به او میگوید دیگر قصد ادامه زندگی با وی را ندارد، مگر اینکه به مردم آمریکا و همچنین رییسجمهور بفهماند که: اگرچه نامش خان است ولی تروریست نیست!
رضوان هم شروع به سفر به ایالات مختلف آمریکا میکند تا با رییسجمهور آمریکا ملاقات کند و پیامش را به وی برساند. وی در طول این مسافرتها و جستجوها با حوادث مختلفی روبرو میشود؛ یک بار در فرودگاه سانفرانسیسکو به دلیل اینکه نامش خان و جزء اسامی مسلمانان است، دستگیر میشود؛ بار دیگر در لسآنجلس هنگامی که مشغول عبادت است به گروهی از شبه مسلمانان افراطی که آماده اعمال انتحاری هستند برمیخورد اما در تماس با FBI این مطلب را به آنها گزارش میدهد و در نتیجه پلیس رهبر افراطیون را دستگیر میکند؛ و نیز وقتی پولش تمام میشود در کنار جادهها با کمک به دیگران و تعمیر ماشینهای عبوری به سفر خود ادامه میدهد.
رضوانخان بالاخره رییس جمهور را پیدا میکند و در حالی که در میان جمعیتی که برای ملاقات با «جرج بوش» قرار گرفته، رییس جمهور را صدا کرده و به صورت مداوم فریاد میزند «اسم من خان است، من تروریست نیستم… اسم من خان است، من تروریست نیستم …»! اما مأمورین امنیتی با شنیدن کلمه “تروریست” به گمان اینکه وی قصد ترور رییسجمهور را داشته وی را دستگیر کرده و به زندان میاندازند.
وی در زندان به عنوان مظنون عملیات تروریستی، انواع شکنجهها را تحمل میکند؛ اما بعدها با تلاش دو خبرنگار هندی و موج رسانهای که آنها ایجاد میکنند بیگناهی وی ثابت شده و از زندان آزاد میشود.
وی پس از آزادی به کمک گروهی از سیلزدگان ایالت جورجیای آمریکا میرود. دیگر مسلمانان و مردمی که رضوانخان را میشناسند هم از این عمل وی تبعیت میکنند که این موج کمکرسانی مسلمانان موجب نجات بسیاری از افراد سیلزده میشود و بازتاب بسیاری نیز در رسانههای ایالت متحده مییابد و موجب محبوبیت گسترده رضوان خان میگردد.
در پایان فیلم «باراک اوباما» رییس جمهور جدید آمریکا در اولین دیدار رسمی خود پس از انتخابات ریاستجمهوری به ایالت سیلزده جورجیا میرود. اوباما در این دیدار خواهان ملاقات با رضوانخان میشود و در جواب رضوان که با تعجب میپرسد: «مگر شما مرا میشناسید؟» میگوید: «بله؛ نام تو خان است. تو تروریست نیستی»!
شعار فیلم ؛ نفی اسلامهراسی
جملهای که به عنوان شعار فیلم مطرح شده گویای تمام هدف فیلم است: “اسم من خان است. من تروریست نیستم.” این شعار، بیانکننده این است که پس از ۱۱ سپتامبر افرادی که نامهای اسلامی دارند بدون دلیل موجهی اذیت شده، بازجویی میشوند و مورد تعقیب قرار میگیرند.
«شاهرخ خان» سوپراستار سینمای آسیا، میگوید که از مدتها پیش دغدغه این موضوع را داشته است. وی در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۹ در مصاحبه با یک روزنامه چاپ بمبئی گفته بود: «در آمریکا وقتی شما نام اسلامی داشته باشید، شما را یک تروریست تلقی میکنند». شاهرخ خان در مراسم نمایش افتتاحیه فیلم در بمبئی به خبرنگاران گفت: «این فیلم درباره امید و بشریت است. مایه اصلی و اولیه فیلم بیش از هر چیز عشق است و هیچ ارتباطی با فعالیتهای تروریستی ندارد».
وی ضمن محکوم ساختن هرگونه خشونت و تندروری، گفت: «شما نمیتوانید در قرآن کلامی را بیابید که ترور را تبلیغ کرده باشد». وی افزود: «اسلام به هیچوجه در جایی به شما نمیگوید که خشن باشید و به نظر من مفهوم “جهاد” نیاز به مطالعه دارد تا به آن چیزی که خداوند در قرآن مد نظرش بوده برسیم».
عوامل فیلم
کارگردان: کارن جوهر (Karan Johar)
تهیهکننده: Dharma Productions, Red Chillies Entertainment, Fox STAR Studios
نویسنده: شیبانی باثیجا (Shibani Bathija) ، نیرانجار لینگار (Niranjan Iyengar)
بازیگران: شاهرخخان (رضوانخان)، کاجول (مندیرا)، کریستوفر بی دانکن (باراک اوباما)، جنیفر ایکولز (ماما جنی) و …
موسیقی: Shankar-Ehsaan-Loy
«نام من خان است» به دو زبان هندی و انگلیسی ساخته شده و بخش اعظم صحنههای آن در ایالات متحده فیلمبرداری شده است.
کمپانی “فوکس قرن بیستم” (۲۰th Century Fox worldwide) با همکاری واحد هندی خود در امر تولید «نام من خان است» مشارکت داشته است و در ضمن توزیع بینالمللی آن را را بر عهده دارد. این استودیو ۲۱ میلیون دلار صرف پخش و توزیع این فیلم در آمریکای شمالی کرده است. این فیلم رکورد فروش حق پخش خارجی تاریخ سینمای بالیوود را در اختیار دارد.
بازتابها
«نام من خان است» از ۱۲ فوریه ۲۰۱۰ (۲۳ بهمن ۱۳۸۸) در سینماهای جهان به نمایش درآمد. همچنین در جشنواره فیلم برلین روی پرده رفت و همزمان در چندین کشور آسیایی، اروپایی و آمریکایی اکران شد و استقبال نسبتاً خوبی نیز در میان منتقدان سینما پیدا کرد.
«یولی گائولکف» فیلمساز آلمانی درباره این فیلم میگوید: «این اولین فیلمی است که تلاش میکند موضوع مهم تروریسم بعد از ۱۱ سپتامبر را به بحث بگذارد و دیدگاه مسلمانان در آمریکا و دیگر مناطق جهان را در مورد آن جویا شود». وی ادامه میدهد: «آلمان یک کشور چندفرهنگی است که مسلمانان هم بخشی از آن را تشکیل میدهند. لذا این فیلم میتواند فرصتی برای به وجود آمدن بحث و تبادل نظر درباره نظر اسلام درباره تروریسم در شهرهای بزرگ آلمان باشد».
فیلم به صورت همزمان در هند و ۴۰ کشور دیگر جهان در سطح وسیعی به روی پرده رفت و کشورهای آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا، نیوزیلند، فرانسه، خاورمیانه و اکثر کشورهای آسیای دور و نزدیک از جمله مکانهایی هستند که فیلم را به نمایش گذاشتند.
مردم هند هم که مشتاقانه در انتظار اعلام خبر مربوط به تاریخ اکران فیلم جدید شاهرخ خان بودند از پخش آن استقبال کردند و «نام من خان است» با فروشی بالا، صدرنشین جدول هفتگی گیشه نمایش سینماهای کشور هند شد. این درام اجتماعی و غیر متعارف خانوادگی، در سه روز اول نمایش خود موفق به یک افتتاحیه بالای ۳۴ کروری شد.
منتقدان سینمایی قصه فیلم، بازیها و کارگردانی آن را تحسین کردهاند و عقیده دارند «نام من خان است» در مقایسه با دیگر محصولات سینمای عامه پسند هند، فیلمی غیر متعارف و سنگین است.
این فیلم در بخش مسابقه امسال جشنواره بینالمللی برلین هم حضور داشت و استقبال تماشاگران خارجی هم از فیلم خوب بوده است. کمپانی «فوکس قرن بیستم» توزیع بینالمللی فیلم را در ۴۰ کشور جهان به عهده دارد.
فیلم که در۱۲۰ سالن سینمای آمریکا هم به روی پرده رفته است، در سه روز اول نمایش خود حدود ۲ میلیون دلار فروش کرد. این بالاترین رقم فروش یک محصول بالیوودی در آمریکا، در سه روز اول نمایش است.
دستگبری شاهرخ خان در آمریکا !
نکته جالب این که ماه گذشته وقتی شاهرخخان برای تبلیغ همین فیلم به آمریکا سفر کرده بود هنگام ورود مشکل پیدا کرد و مأموران پلیس فرودگاه وی را برای چند ساعت بازداشت کردند. این مسئله انعکاس وسیعی در رسانههای گروهی بینالمللی داشت و خشم مردم و سیاستمداران هند را برانگیخت. پس از آن شاهرخخان اعلام کرد سعی میکند از این پس کمتر به آمریکا سفر کند.
پیشتر نیز شاهرخ خان در سفر به شهر “نـِوارک” آمریکا و نیز «کمال حسن» (دیگر بازیگر و فیلمساز هندی) در سفر به “تورنتو”ی کانادا به دلیل نام اسلامیشان دستگیر شده بودند!
……………………….
پایان پیام / ۱۰۱ ـ ۱۴۳
دستگیری رضوان خان، تنها به دلیل داشتن نام اسلامی و تلاش برای رفع اتهام از خود
شکنجه رضوان خان در زندان آمریکا
کار برای امکان ادامه مسافرت، دیدن رییس جمهور و رفع اتهام
رضوان خان در حال تیمم ، در حین مسافرت
کارن جوهر (کارگردان) و شاهرخ خان (در نقش رضوان خان)