پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
چگونه به تاریخ اعتماد کنیم؟
تاریخ اسلام از عربستان با بعثت حضرت محمد بن عبدالله در قرن هفتم میلادی آغاز شد.
برطبق باور مسلمانان، محمد فرستاده خداوند می‌باشد و قرآن نیز معجزه‌ای است که
به همراه دارد. توسعهٔ تاریخی اسلام بر ساختار سیاسی، اقتصادی و نظامی چه در
خارج و چه در داخل جهان اسلام تأثیر گذاشته است.
اسلام دینی یکتاپرستانه و یکی از ادیان ابراهیمی جهان است. کتاب دینی مسلمانان
قرآن است که بر باور مسلمانان محمد بن عبدالله آن را به وسیلهٔ وحی الهی دریافت
می‌نمود و آن را به مسلمانان ابلاغ می‌داشت.
از همان آغاز بعثت و همزمان با اتفاقات بسیار مهمی که با آخرین رسول الهی در
جهان رقم خورد،افراد تلاش کردند تا با به خاطر سپردن اتفاقات مهم تاریخی، آن ها
را نسل به نسل و سینه به سینه به فرزندان خویش برسانند اما به دلیل آنکه این
گزارش ها عمدتا شفاهی بود و مردم آن دوران به نگارش موضوعات مختلف، اهتمامی
نداشتند،به این ترتیب گاهی اطلاعات به نحوی ناقص یا با تغییر چه عمدا و چه از روی سهو، انتقال پیدا می کرد.
بنا به گزارش‌های موجود، نخستین فعالیت منسجم، فشرده و سراسری (دربرگیرنده
حوادث و وقایع رخ‌داده در سرتاسر حیات پیامبر عرب؛ از ابتدا تا انتهای آن) در ارتباط با
نگارش سیره و سرگذشت پیامبر اسلام، متعلق است به فردی به نام محمد بن
اسحاق؛ که گفته می‌شود عبدالملک بن هشام حمیری بعدها آن را تهذیب، تلخیص،
ویرایش و دستکاری و جرح و تعدیل کرده و اثر یاد شده را دیگر بار در شکل و قالبی
نسبتا متفاوت عرضه داشته است. سیره ابن اسحاق مفقود شده و ما تنها از طریق سیره نوشته ابن هشام از محتویات و مطالب عمده و چهارچوب و استخوان‌بندی کلی آن اطلاع داریم.
تاریخ نگاری و سنت آن
یکی از موارد مهمی که باید بدان اعتنا کرد،این است که با وجود تعارض گزاره های تاریخی،از راه های ارائه شده می توان به تاریخ اعتماد کرد و بر اساس آن،قضاوت کرد.
ابومخنف (درگذشته به سال ۷۷۴ میلادی) و سیف بن عمر که هر دو در زمینهٔ روایات تاریخی فعالیت‌های فوق‌العاده‌ای داشته‌اند، به ترتیب دارای ۴۰ و ۳۰ اثر هستند. مورخی دیگر به نام ابوالحسن مدائنی، که در همین دوران می‌زیست (متولد ۷۵۲ میلادی و درگذشته بین سالهای ۸۳۰ تا ۸۵۰ میلادی)، یحتمل ۲۰۰ کتاب نوشته‌است. ظاهرا از میان این کتابها، تنها ۲ اثر باقی مانده که یکی از آنها ناقص است. اما مدائنی مورد توجه تاریخ‌نگاران بعدی قرار گرفته‌است و آثارش به ویژه در زمینه فتوحات، تا دوران‌های متاخر منتقل گردیده‌است.
در میان شیعیان اما افرادی دیگر بودند که همواره و از همان ابتدا یعنی قرن یک تا سه هجری که مهم ترین وقایع تاریخی در آن زمان رقم خورده است،به نگارش وقایع تاریخی اهتمام داشته اند.
سلیم بن قیس هلالی و أصبغ بن نباته در قرن اول، أبان بن عثمان الأحمر، محمد بن السائب الکلبى و ابو مخنف لوط بن یحیى الأزدی الغامدی در قرن دوم و هشام بن محمد بن السائب بن بشرو إبراهیم بن محمد بن سعید از جمله مهم ترین وقایع نگاران یا تاریخ نگاران شیعی بوده اند که به دلیل فاصله زمانی اندکی با اتفاقات دارند،می توان به نقل های آنها اعتماد کرد.
