پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
چرا اقامه نماز، واجب؛ اما قرائت قرآن مستحب است؟
رسول گرامی اسلام(ص) در روایتی که در امالى صدوق، ص ۶۴۱ آمده، فرمودند: «الصلاه عمود الدِّین … فَان
قُبِلَت قُبِلَ ما سواها و ان رُدَّت رُدَّ ما سواها/ نماز پایه دین است که اگر مقبول درگاه الهى قرار گیرد، سایر حسنات و اعمال انسان نیز پذیرفته است و اگر مقبول واقع نشود همه حسنات و اعمال دیگر مردود است».
* وجوب نماز و استحباب قرائت قرآن
– از کدام آیه قرآن کریم، حکم وجوب نماز استفاده مى‌شود؟ به چه نحو مى‌توان از حکم وجوب نماز آگاهى یافت؟
خداوند در آیه‌هاى مختلف قرآن، بر وجوب نماز تصریح فرموده: (و أقیموا الصّلوه و ءاتوا الزکوه و أطیعوا الرسول لعلّکم ترحمون/ و نماز را به پا دارید و زکات بدهید و پیامبر (خدا) را فرمان برید، تا در رحمت قرار گیرید. «اقیموا» صیغه امر است و امر نیز بر وجوب دلالت مى‌کند و نیز مى‌فرماید: (إِنَّ الصَّلَوهَ کَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ کِتَـبًا مَّوْقُوتًا/ … همانا نماز بر مؤمنان، در اوقات معین مقرر شده است.
درباره علت وجوب نماز هم، مطالبى در روایات اسلامى آمده است؛ از جمله امام رضا(علیه السلام) فرمود: علت تشریع نماز، توجه و اقرار به ربوبیّت پروردگار و مبارزه با شرک و بت‌پرستى و قیام در پیشگاه پروردگار در نهایت خضوع و تواضع و اعتراف به گناهان و تقاضاى بخشش از گناهان گذشته و نهادن پیشانى بر زمین همه روز براى تعظیم خداوند است و نیز این‌که انسان همواره هوشیار و متذکر باشد که گرد و غبار فراموشى بر دل او ننشیند و مغرور نشود. خاشع و خاضع باشد، … و همین توجه به خداوند متعال و قیام در برابر او، انسان را از گناهان باز مى‌دارد و از انواع فساد جلوگیرى مى‌کند
* چرا خواندن قرآن واجب نیست؛ ولى نماز خواندن همیشه واجب است؟
قرائت قرآن واجب نیست، ولى در آیات و روایات سفارش فراوانى بر آن شده است؛ براى مثال در آیه ۲۰ سوره مزمل مى‌خوانیم: (… فاقرءُوا ما تیسَّر من القرءان…/ آنچه براى شما میسر است قرآن بخوانید».
در روایتى از امام صادق(علیه السلام) آمده است: قرآن عهد و فرمان خداوند به بندگانش مى‌باشد، شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن بخواند.
از این نکته نباید غفلت شود که هر حکم واجبى، حکمت یا حکمت‌هایى دارد، ولى چنین نیست که هر چه فایده و حکمتى هر چند بسیار و مهم داشته باشد، واجب شود؛ یعنى این رابطه حالت عکس ندارد، زیرا علاوه بر لزوم وجود حکمت و فایده، در واجب شدن یک حکم توان مخاطب نیز لحاظ مى‌شود و چه بسا حکم با فایده‌اى که اگر براى همه مردم مشقّت‌بار نبود، واجب مى‌شد، ولى به جهت رعایت حال مردم واجب نشده، لیکن بر آن، تأکید فراوان شده است؛ مانند مسواک کردن. قرائت قرآن نیز براى همه ممکن نیست و مقدماتى نیاز دارد؛ مانند: سواد و توانایى قرائت مصحف، براى کسانى که حافظ قرآن نیستند (به ویژه در گذشته که آموختن قرائت و تهیه مصحف (قرآن) چندان ساده نبود). بنابراین، نباید به احکام یک سویه نگریست.
افزون بر آنچه گذشت، در نماز -که از مهم‌ترین واجبات است- قرائت
قرآن جزء واجب آن است. سوره «حمد» و سوره «توحید» یا غیر آن
از سوره‌هایى است که هنگام قرائت نماز، بارها خوانده مى‌شوند و
اساساً نماز بدون قرائت سوره حمد، صحیح نیست، امّا این که چرا نماز واجب شده، باید گفت:
۱. «نماز» از واجباتى که در قرآن کریم و روایات اسلامى بیشترین
تأکید و سفارش بر آن شده و تنها واجبى است که مکلف ـ حتى
در حال احتضار ـ باید آن را به جا بیاورد و تحت هیچ شرایطى نباید
ترک شود و توصیه تمام انبیاى الهى به امت‌هایشان بوده و در روز
حساب‌رسى نیز اگر این عمل (نماز) مورد قبول واقع شود، سایر
اعمال نیز مقبول مى‌افتد. خداوند در آیه‌هاى مختلف قرآن، بر
وجوب نماز تصریح فرموده: (و أقیموا الصّلوه و ءاتوا الزکوه و أطیعوا
الرسول لعلّکم ترحمون/ و نماز را به پا دارید و زکات بدهید و پیامبر
[خدا] را فرمان برید تا مورد رحمت قرار گیرید. «اقیموا» صیغه امر
است و امر نیز بر وجوب دلالت مى‌کند و… .
۲. در روایات اسلامى هم، مطالبى درباره علت وجوب نماز آمده است؛ از جمله امام رضا(علیه السلام) است که در صفحه پیشین آمد. هم‌چنین نماز، غفلت زدا بوده و خودبینى و کبر را از بین مى‌برد و پرده‌هاى غرور و خودخواهى را کنار مى‌زند و وسیله پرورش فضایل اخلاقى و تکامل معنوى انسان است.
