پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
چرا دروازه قرآن شیراز؟
اطراف آن، لذت سفر شما را چند برابر می کند.
رفتن بر سر مزار خواجوی کرمانی، از کارهایی است که در هنگام بازدید از اینجا می توانید انجام دهید.
بوستان اطراف دروازه قرآن بسیار باصفاست، در هنگام گشت و گذار در این مکان تاریخی بازدید از این بوستان را فراموش نکنید.
تماشای عبور ماشین ها و آدم ها از بالای بوستان، نوشیدن چای و خوردن بستنی و فالوده های معروف شیراز در اطراف دروازه قرآن را از دست ندهید.
دروازه قرآن در شب به دلیل چراغانی های رنگارنگش بسیار تماشایی و باصفاست.
آشنایی با دروازه قرآن شیراز | به سلامت داخل شوید
شیراز، عروس شهرهای جنوب ایران، در میانه دشتی پهناور و در محاصره کوه ها بنا شده و گسترش یافته است. شیراز چند ورودی دارد و بر سر راه یکی از ورودی های آن، راهی که اصفهان را به مرودشت و فیروزآباد متصل می کند، دروازه ای به نام دروازه قرآن دیده می شود. این دروازه در میانه کوه های باباکوهی و چهل مقام و بر روی تنگه ای به نام تنگه الله اکبر قرار گرفته است و به دلیل قرآنی که بر بالای آن وجود دارد، به این نام خوانده می شود. دروازه قرآن یا آن گونه که در گذشته معروف بود، طاق قرآن، اکنون در کنار فلکه طاووسیه و در فاصله ده متری مقبره خواجوی کرمانی جای گرفته است. این بنا در تاریخ ۱۹/۹/۱۳۷۵ با شماره ۱۸۰۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
خوشگذرانی در دروازه قرآن
در ادامه شما را با امکانات و تفریحاتی که در بازدید از این بنای تاریخی با آن ها روبرو هستید، آشنا خواهیم کرد:
۱- بوستان خواجوی کرمانی
در سمت مقابل و کنار دروازه شیراز، مجموعه ای تفریحی وجود دارد که به واسطه وجود قبر خواجوی کرمانی (شاعر پرآوازه ایران) بوستان خواجوی کرمانی نامیده شده است. در طی تغییراتی که در طول شهرسازی ها و گسترش جاده و شهر به وجود آمده، دره ضلع شرقی دروازه قرآن از بین رفته، کوه های آن تغییر شکل یافته و شکل گردشگاه به خود گرفته است. پس از بازدید از دروازه قرآن می توان قدری در این تفرجگاه نشست و به تماشای عبور و مرور مردم وقت گذراند.
آب نمای موزیکال، مقبره خواجوی کرمانی و ساختار پله ای شکل بوستان که امکان تماشای قسمتی از شهر شیراز از بلندای کوه را می دهد از جذابیت های این بوستان است.
۲- مقبره خواجوی کرمانی
خواجوی کرمانی، با نام کامل کمال الدین ابوالعطا محمد بن علی بن محمود کرمانی معروف به خواجه شارع، از شاعران نامدار و بزرگ ایران است. او در کرمان متولد شد و در شیراز به زندگی خود ادامه داد و آنجا را به عنوان موطن خود برگزید. وی از شاعران مشهور قرن هشتم به شمار می رود، غالب شعرهایش حال و هوایی عرفانی دارد و غزلیات، قصیده و مثنوی های او معروف است. گفته می شود حافظ تاثیر زیادی از کلام و شیوه شاعری او گرفته است. خواجوی کرمانی به تصوف و عرفان نیز ارادت بسیاری داشت و از بزرگان صوفیه به شمار می آمد.
مقبره او در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی، مشرف بر دروازه قرآن قرار دارد. آب چشمه رکن آباد نیز از کنار مقبره او می گذرد.
تاریخ ساخت آرامگاه خواجوی کرمانی به سال ۱۳۱۵ شمسی بر می گردد که با اعتبارهای اداره فرهنگ استان فارس ساخته شد. آرامگاه او، مقبره ای ساخته شده در فضای باز است و با سقف یا دیوار محافظت نمی شود. در میان صفه (سکو) این آرامگاه، سنگ قبری قرار دارد که بالای آن محدب و دارای برآمدگی است. البته اشاره دقیقی بر روی سنگ قبر به اینکه این مقبره مربوط به خواجوی کرمانی است نشده اما در بالای سنگ عبارت: کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام به خط زیبای ثلث دیده می شود. به رسم گذشته که بر بالا و پایین قبر عرفا، دو ستون سنگی قرار می دادند، دو ستون سنگی کوتاه نیز در بالا و پایین قبر خواجوی کرمانی وجود دارد. در سال ۱۳۳۷ به همت اداره باستان شناسی استان فارس، اتاقی در محوطه شمالی آرامگاه ایجاد شد که در پیشانی آن، این دو غزل از غزلیات خواجو حک شده است:
دوش می‌کردم سوال از جان که آن جانانه کو؟ گفت: بگذر زان بت پیمان شکن پیمانه کو؟
و
صبحدم دل را مقیم خلوت جان یافتم از نسیم صبح بوی زلف جانان یافتم
این اتاق اکنون به فرهنگسرای خواجو تبدیل شده است. بنای این آرامگاه به شماره ۹۱۶ در فهرست میراث تاریخی قرار دارد.
۳- غارهای بوستان خواجوی کرمانی
کمی که از مقبره خواجو بالاتر بروید، به سه غار بر می خورید. یکی از این غارها، محلی برای عبادت و خلوت کردن عرفا و زاهدان با خدای خود بود که برای مدت زمانی خواجوی کرمانی نیز در آن به تزکیه روح، عبادت و پرستش خدای خود می پرداخت. کمی نزدیکتر غار دیگری با دهانه ای بلند قرار دارد که در ورودی آن طاق ضربی از نوع طاق کجاوه ای (۱) از جنس سنگ و آجر زده شده است و قبر خواجه عمادالدین محمود، وزیر معروف شاه شیخ ابواسحاق اینجو در این غار قرار دارد. به دستور حسنعلی میرزا، فرمانفرمای فارس در سال ۱۲۱۸ هجری قمری، در کنار این غار نقش برجسته ای از جنگ رستم و شیر، یکی از جنگ های هفتخوان رستم در شاهنامه، حکاکی شده است. علاوه بر آن تصویر برجسته ناتمامی از فتحعلی شاه قاجار و دو تن از پسرانش در کنار نقش جنگ رستم و شیر قرار دارد.
پاورقی
۱- طاق کجاوه یا کژاوه ای نوعی از طاق است که تمام بارهایی که از پوشش اصلی به آن وارد می شود را به باریکه و کناره های طاق منتقل می کند. این نوع از طاق در خانه های یزدی و مسجد جامع تبریز مورد استفاده قرار گرفته است.
۴- تفریحات جانبی دروازه قرآن
علاوه بر بازدید از بوستان خواجوی کرمانی و غارهای اطراف آن، می توانید از تفریحاتی مانند عکاسی، پیک نیک و کافه گردی در اطراف دروازه قرآن لذت ببرید.
*پیک نیک: پیک نیک رفتن و دمی لذت بردن از فضای بیرون از خانه از جمله خوشگذرانی های محبوب ما ایرانی هاست. دروازه قرآن نیز با فضای بازی که در بالای کوه های اطراف آن وجود دارد این امکان را به شما می دهد تا در غروب و شب زیبای این دروازه و محوطه های آن، بساط پیک نیک خود را پهن کنید و از رفت و آمد مردم و نورپردازی های ویژه اش لذت ببرید.
*عکاسی: از دیگر تفریح های دروازه قرآن می توان به گرفتن عکس یادگاری از این دروازه باشکوه و زیبایی های اطراف آن اشاره کرد. کمتر کسی است که به شیراز، شهر عشاق سفر کرده باشد اما عکسی با دروازه قرآن نداشته باشد.
تاریخچه دروازه قرآن شیراز
نخستین باری که بنای دروازه قرآن بر تنگه الله اکبر، در ابتدای راه ورودی اصفهان به شیراز ساخته شد، سلسله آل بویه (۱) بر ایران و عراق حکمرانی می کردند. از میان امرای آل بویه، عضدالدوله دیلمی مشهورترین و بزرگترین امیران بود و در سال ۳۶۹ ه.ق پادشاه ایران شد و در شیراز، پایتخت آن روزهای ایران، بر تخت نشست. به دستور او بناهای متعددی در شیراز ایجاد و آبادانی های فراوانی برقرار شد. یکی از این بناهای زیبا، سازه دروازه قرآن بود که به دستور عضدالدوله برپا شد و جلوه خاصی به ورودی شهر داد. به فرمان او بر بالای این دروازه، قرآنی نهاده شد تا مردم از زیر آن رفت و آمد کرده و به حکم برکت قرآن، مسافرت خود را به سلامت و امنیت به اتمام برسانند؛ اما عدم توجه و رسیدگی به این سازه باشکوه، موجب تخریب و شکسته شدن دروازه قرآن شد تا اینکه کریم خان زند، موسس سلسله زندیه و حاکم ایران، دستور به بازسازی آن داده و شکل جدیدی از دروازه قرآن ایجاد کرد. معماران برای قرار دادن قرآن ها بر روی دروازه، در بالای آن اتاقکی ایجاد کرده و دو جلد قرآن نفیس نوشته شده به خط ثلث را در آن جای دادند.
بعد از این بازسازی تا مدتی دروازه قرآن به شکوه و زیبایی خود بازگشت؛ اما چند زلزله که در زمان حکومت قاجارها اتفاق افتاد آسیب هایی بر بنا وارد کرد که توسط محمد زکی خان نوری (۲) بازسازی و مرمت شد. او برای راحتی مسافران در دو سمت بنا، اتاق هایی ساخت که به عنوان پاسگاه و راهداری مورد استفاده قرار می گرفت. علاوه بر اینها، آب انباری نیز در کنار این دروازه به وجود آمد که آب آن از رکن آباد، چشمه معروف شیراز تامین می شد و جان مسافران را تازه می کرد.
تا سال ۱۳۱۵ شمسی دروازه قرآن برپا ماند و مسافران را به سلامت از زیر طاق (۳) های خود عبور می داد؛ اما این موضوع دوام چندانی نیاورد. مسوولان شهرداری، این بنا را در مسیر طرح توسعه راه شمال شرقی شیراز می دیدند. آنها کل سازه را با دینامیت و به سختی، تخریب کردند و قرآن های موجود در آن را به موزه پارس شیراز منتقل کردند. در سال ۱۳۲۷ هجری شمسی، یکی از بازرگانان مشهور و خوشنام شیرازی، حاج حسین ایگار که به نام اعتماد التجار معروف بود، دروازه قرآن کنونی را با فاصله کمی از محل دروازه قبلی بنا کرد. بنا به وصیت او اتاق کوچک سمت چپ دروازه که مشرف به دره کنار بود، به عنوان آرامگاه او مورد استفاده قرار گرفت.
البته در شیراز به غیر از دروازه قرآن پنج دروازه دیگر نیز وجود داشت که از این دروازه ها تنها دروازه قرآن باقی مانده است. هرچند این دروازه ها حضور فیزیکی ندارند؛ اما در حافظه مردم ثبت شده اند و برای دادن آدرس مورد استفاده قرار می گیرند. نام دروازه های دیگر که در تاریخ آمده دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون و دروازه شاه داعی الی اله است.