ایرنا/ متن پیش رو در ایرنا منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

تصمیم کاخ‌سفید مبنی بر کاهش بی‌سروصدای حضور نظامی در افغانستان اتفاقی است که تقریبا همزمان با موضع چالش برانگیز «دونالد ترامپ» در قبال تحولات سوریه رخ داد. تحلیلگران اعتقاد دارند رئیس‌جمهوری آمریکا اهداف گوناگون داخلی و بین‌المللی از این سیاست‌ها دنبال می‌کند.

طی روزهای گذشته در تحولی کم سابقه «مارک اسپر» وزیر دفاع آمریکا و «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به کابل سفر و با مقامات این کشور دیدار و گفت وگو کردند. این اقدام از آن جهت غیرمعمول انگاشته می شود که حدود دو ماه قبل «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا تقریبا توافق نهایی شده صلح با طالبان را بر هم زد. جالب اینجا است که در همین حین فاش می شود آمریکا در ماه های گذشته تعداد قابل توجهی از نیروهای خود در افغانستان را فراخوانده و اعلام کرده است این کاهش ادامه می یابد.

در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، سیاست های واشنگتن در مورد افغانستان پرنوسان و گاه متناقض بوده است. کاخ سفید در این دوره خط مشی های گوناگونی را پی گیری کرد. ایالات متحده در دوره ای چند ماهه مجموعه مذاکراتی را با طالبان در دوحه قطر راه اندازی کرد. وزارت امور خارجه آمریکا «زلمای خلیلزاد» را به عنوان نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان انتخاب کرد. وی در ۱۰ دور دیدار مستقیم با نمایندگان طالبان توانست به نتایجی دست پیدا کند.

گفته می شد در دور آخر مذاکرات دو طرف در زمینه اعلام برنامه زمانبندی خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در قبال دریافت برخی تعهدات از طالبان به توافق هایی دست پیدا کردند و تنها بحث بر سر جزئیات و ادبیات متن توافق باقی مانده بود. با این حال اندکی پیش از دستیابی به نتیجه نهایی، دونالد ترامپ میز بازی را بر هم ریخت و اعلام کرد حاضر به دیدار و امضای توافق با طالبان نیست.با وجود این، هنوز بحث حضور نیروهای نظامی آمریکا در کنار تحولات مربوط به نتایج انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برای واشنگتن دارای اهمیت است.

رسانه ها عنوان داشتند هیات همراه پلوسی با تمرکز بر ضرورت مقابله با فساد و حضور زنان در فرایندهای سیاسی و دستیابی به آشتی ملی راهی افغانستان شد؛ وزیر دفاع آمریکا هم در راستای آغاز دوباره فرایند مذاکرات و دستیابی به توافق صلح با طالبان و پایان دادن به جنگ در این کشور به کابل سفر کرد. اسپر اعلام داشت واشنگتن و کابل معتقد هستند که افغانستان هرگز نباید به پایگاهی برای تروریست‌ها و علیه آمریکا تبدیل شود. وی حتی از احتمال کاهش نیروهای آمریکایی در افغانستان به سطح ۸۶۰۰ نفر هم صحبت کرد.

در حالی که وزیر دفاع آمریکا به صورت تلویحی از کاهش نیروهای آمریکایی در افغانستان حمایت و بر ادامه این روند تاکید کرد اما پلوسی شرایط را برای اتخاذ سیاست های مناسب از سوی آمریکا بسیار حساس دانست.

سفر این دو مقام ارشد آمریکایی در حالی در فاصله چند روز صورت گرفته است که خلیلزاد هم قبل از آن به پاکستان رفته بود و با رهبران طالبان در این کشور دیدار و گفت وگو کرد.

خروج نظامیان در سکوت خبری

به هر حال رسانه ها در غرب بر خروج بی سروصدای نیروی آمریکایی در افغانستان تمرکز کرده اند و آن را تعجب آور دانستند. بسیاری از تحلیلگران حتی در ایالات متحده این اقدام ترامپ را اگر چه عمل به وعده های انتخاباتی وی می بینند اما خروج آرام در کنار برخی مولفه ها همچون گفت وگوها با طالبان و موضعگیری پرحاشیه کاخ سفید در قبال کُردها و ترکیه را نشانه ای از رویکردهای تازه آمریکا ارزیابی می کنند.

روزنامه «تلگراف» آماده شدن پنتاگون برای خروج از افغانستان را خط مشی شگفت آوری توصیف کرد که همزمان با اتفاقات در سوریه رخ می دهد.

این روزنامه درمورد تصمیم گیری ناگهانی دولت ترامپ در مورد سوریه و افغانستان عنوان داشت که بخشی از نیروهای آمریکایی برای خروج از طولانی ترین جنگ تاریخ آمریکا آماده شده اند. نکته اینجا است که پنتاگون در سکوت کامل در طول سال گذشته دوهزار نفر از نیروهای خود در افغانستان را کم کرده است.

این گونه به نظر می رسد که با وجود ادعاها و تکذیب های دونالد ترامپ، واشنگتن به صورت آرام در حال پیاده کردن همان توافق خلیلزاد با طالبان است. برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند سخنان ترامپ و رد توافق با طالبان تنها برای تطهیر کاخ سفید و سرپوش گذاشتن بر بدنامی ها صورت می گیرد زیرا ایالات متحده با دشمنی که سال ها به عنوان یک گروه تروریستی با آن در حال جنگ بود بر سر یک میز نشسته و توافق امضا می کند.

به گفته مقام های آمریکایی اکنون با کاهش هایی که صورت گرفت تعداد نیروهای آمریکایی از ۱۵ هزار نفر در سال گذشته به حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار نفر رسیده است. این مقام ها اعتراف کردند ممکن است حتی تعداد نظامیان آمریکا در آینده نزدیک به کمتر از ۹ هزار نفر برسد. این تعداد معادل همان نفراتی است که در توافقی که پیش از این میان آمریکا و طالبان صورت گرفته بود هم بیان می شد. به نوشته گزارش فوق، برخی فرماندهان نظامی این دستور شتابزده ترامپ را عاملی برای تضعیف موقعیت واشنگتن در فرایند مذاکرات می دانند.

انتخابات آمریکا و مدیریت مذاکرات صلح

تحلیلگران موضوع بازگرداندن نظامیان آمریکایی را از جمله وعده های انتخاباتی می دانند که ترامپ در سال ۲۰۱۶ استفاده کرد و قرار است در سال ۲۰۲۰ نیز از آن بهره ببرد. این درحالی است که تحلیلگران آمریکایی بی صبری های ترامپ برای کاهش نیروهای آمریکایی در خارج را عاملی برای نگرانی بیشتر امنیتی ارزیابی می کنند به ویژه در افغانستان این اقدام کاخ سفید می تواند باعث افزایش قدرت و نفوذ طالبان شود. شبکه خبری «سی ان ان» هم این خروج بی صدا را به این علت تعجب آور خواند که هیچ توافق صلحی در این کشور به امضا نرسیده است.

بسیاری بر این اعتقاد هستند در سال ۲۰۱۶ یکی از مهمترین شعارهای انتخاباتی ترامپ به افکار عمومی آمریکا وعده بازگرداندن نیروهای این کشوربود. در واقع وی اکنون سعی دارد این شعار را دوباره برای انتخابات سال ۲۰۲۰ به گونه ای دیگر مورد استفاده قرار دهد و این بار عمل به این شعار را موفقیت خود تبلیغ کند. وی به همین منظور روز گذشته به رسانه ها اعلام کرد «من انتخاب شدم تا سربازان آمریکایی را به خانه هایشان بازگردانم»

ژنرال «آستین اسکات میل» فرمانده نظامیان آمریکایی و ناتو در افغانستان کاهش این نیروها را دلیلی برای کم شدن توانایی های نظامی نیروهای باقیمانده در افغانستان ندانست. وی مدعی شد این کاهش ارتباطی با توافق صلح با طالبان ندارد. با این حال شبکه تلویزیونی فوق عنوان داشت حتی برخی مقام های آمریکایی این تحولات را در ارتباط نزدیک با توافق با طالبان می دانند که در آن بر کوچکتر شدن تعداد نیروهای آمریکایی در قبال پذیرش تعهداتی از سوی طالبان تصریح شده است.

روزنامه «واشنگتن پست» هم با ابراز تعجب از بیان کاهش تدریجی نیروهای آمریکایی در افغانستان و احتمال کاهش آن تا مرز خواسته طالبان اعتقاد دارد ممکن است این کاهش نیروها که به صورت یک طرف صورت می گیرد به ضرر آمریکا تمام شود. روزنامه «نیویورک تایمز» نیز جنبه متحیر کننده این اقدام را کاهش نیروها نبود هیچ توافقی با طالبان دانست و تاکید کرد این موضوع دست های واشنگتن در مذاکرات صلح آینده را خالی می کند.

خبر کاهش آرام نیروها در افغانستان همچون فرمان ترامپ مبنی بر خروج از سوریه موجب تعجب دوستان و دشمنان آمریکا شده است. به اعتقاد تحلیلگر این روزنامه در هر دو کشور واشنگتن اهرم فشار با ارزشی را که می توانست با آن ها در فرایند مذاکرات در راستای منافع آمریکا شکل بدهد، از دست داد.

طالبان می داند که ترامپ می اندیشد دارد این جنگ ها بی انتهایند و از این امر استفاده خواهد کرد. به اعتقاد نخبگان واشنگتن، این کاهش نیروها نه تنها قدرت بازیگری آمریکا را کم می کند بلکه نشان می دهد که کاخ سفید در حال دگرگونی ماموریت های نظامی خود است.

از نگاه تحلیلگران کاهش نیروهای آمریکایی یک معنی دیگر هم دارد. سال گذشته ترامپ به صورت غیرمستقیم به دولت کابل اطلاع داد که برای کاهش هزینه ها خود تلاش می کند. رساندن تعداد نیروهای نظامی به ۸۶۰۰ نفر به این مفهوم است که وظیفه آموزش نیروهای امنیتی این کشور دیگر بر عهده آمریکا نیست و از این به بعد متحدان آمریکا در ناتو باید این وظیفه و هزینه های آن را متقبل شوند.