پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
قال وأخبرنی مالک أن عمر بن الخطاب نهى عن رطانه الأعاجم وقال إنها خب.
عمر بن خطاب از سخن گفتن به زبان عجم‌ها نهى مى‌کرد و مى‌گفت که این کار خباثت و نیرنگ است.
مالک بن أنس ابوعبدالله الإصبحی (متوفاى۱۷۹هـ)، المدونه الکبرى، ج ۱ ص ۶۳، ناشر: دار صادر – بیروت.
عبد الرزاق صنعانى به نقل سفیان ثورى از أبى عطاء بن دینار مى‌نویسد:
عَنِ الثَّوْرِیِّ، عَنْ أَبِی عَطَاءِ بْنِ دِینَارٍ، أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ، قَالَ: ” لا تَعَلَّمُوا رَطَانَهَ الأعَاجِمِ، وَلا تَدْخُلُوا عَلَیْهِمْ فِی کَنَائِسِهِمْ یَوْمَ عِیدِهِمْ، فَإِنَّ السُّخْطَهَ تَنْزِلُ عَلَیْهِمْ “
عمر بن خطاب گفت: مکالمه به زبان غیر عربى را یاد نگیرید، و وارد کنیسه‌هاى آنان در روز عید نشوید؛ زیرا خشم و غضب بر آن‌ها نازل مى‌شود.
الصنعانی، ابوبکر عبد الرزاق بن همام (متوفاى۲۱۱هـ)، المصنف، ج ۱ ص ۴۱۱، ح۱۶۰۹، تحقیق حبیب الرحمن الأعظمی، ناشر: المکتب الإسلامی – بیروت، الطبعه: الثانیه، ۱۴۰۳هـ.
و ابن أبى شیبه نیز با سند دیگر همین روایت را نقل کرده است :
حَدَّثَنَا وَکِیعٌ، عَنْ ثَوْر ٍ، عَنْ عَطَاءٍ، قَالَ: ” لا تَعَلَّمُوا رَطَانَهَ الأَعَاجِمِ، وَلا تَدْخُلُوا عَلَیْهِمْ کَنَائِسَهُمْ، فَإِنَّ السُّخْطَهَ تَنْزِلُ عَلَیْهِمْ “
إبن أبی شیبه الکوفی، ابوبکر عبد الله بن محمد (متوفاى۲۳۵ هـ)، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ج ۵ ص ۲۹۹، ح۲۶۲۸۱، تحقیق: کمال یوسف الحوت، ناشر: مکتبه الرشد – الریاض، الطبعه: الأولى، ۱۴۰۹هـ.
معافى بن عمران موصلى در کتاب الزهد خود این روایت را مفصل‌تر نقل کرده است :
(۱۸۹)- [۱۹۲ ] حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: قَالَ عُمَرُ ” لا تَعَلَّمُوا رَطَانَهَ الأَعَاجِمِ ؛ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا تَعَلَّمَهَا خَبَّ، وَلا تَلْبَسُوا لِبَاسَهُمْ، وَاخْشَوْشِنُوا، وَاخْلَوْلِقُوا، تَجَرَّدُوا، وَتَمَعَّدُوا، فَإِنَّکُمْ مُعَذَّبُونَ “
عمر گفت: مکالمه به زبان عجم را یاد نگیرید؛ زیرا وقتى شخصى آن را یاد مى‌گیرد، خبیث و نیرنگ باز مى‌شود . لباس عجم‌ها را نپوشید … زیرا اگر این کارها را انجام بدهید، عذاب خواهید شد .
الموصلی ، المعافى بن عمران، (متوفای۱۸۵هـ) ، الزهد للمعافى، ناشر: دار البشائر الإسلامیه ـ بیروت، الطبعه: الأولى
ابن تیمیه به همین روایات استناد کرده و مى‌نویسد:
فهذا عمر قد نهى عن تعلم لسانهم وعن مجرد دخول الکنیسه علیهم یوم عیدهم فکیف من یفعل بعض أفعالهم أو قصد ما هو من مقتضیات دینهم الیست موافقتهم فى العمل أعظم من موافقتهم فى اللغه
این عمر بن خطاب است که از یادگرفتن زبان عجم‌ها و همچنین از مجرد ورود به کنیسه‌هاى آن‌ها در روز عید نهى کرده است؛ پس چگونه است که کسى که بعضى از کارهاى آن‌ها را انجام مى‌دهد …
ابن تیمیه الحرانی الحنبلی، ابوالعباس أحمد عبد الحلیم (متوفاى ۷۲۸ هـ)، کتب ورسائل وفتاوی شیخ الإسلام ابن تیمیه، ج ۲۵ ص ۳۲۵، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، ناشر: مکتبه ابن تیمیه، الطبعه: الثانیه.
این در حالى است که رسول خدا به تعدادى از صحابه دستور مى‌داد که زبان‌هاى عجمی؛ از جمله زبان سریانى را یاد بگیرند .
ابن حبان در صحیح خود مى‌نویسد:
۷۱۳۶- أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنَا یُوسُفُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا جَرِیرٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ ثَابِتِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم أَتُحْسِنُ السُّرْیَانِیَّهَ قُلْتُ لا قَالَ فَتَعَلَّمْهَا فَإِنَّهُ تَأْتِینَا کُتُبٌ قَالَ فَتَعَلَّمْتُهَا فِی سَبْعَهِ عَشَرَ یَوْمًا.
از زید بن ثابت نقل شده است که رسول خدا صلى الله علیه وآله به من فرمود: آیا زیان سریانى را بلدى ؟ گفتم خیر . فرمود: پس آن را بیاموز، چرا که کتاب‌هاى براى من آورده شده . زید بن ثابت گوید که من آن را در هفده روز یاد گرفتم .
التمیمی البستی، محمد بن حبان بن أحمد ابوحاتم (متوفاى۳۵۴ هـ)، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، ج ۱۶ ص ۸۴، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، ناشر:مؤسسه الرساله – بیروت، الطبعه: الثانیه، ۱۴۱۴هـ ـ ۱۹۹۳م.
همین روایت را ابن أبى شیبه و احمد بن حنبل و ده‌ها نفر از علماى اهل سنت با عبارت‌هاى مختلف نقل کرده‌اند .
إبن أبی شیبه الکوفی، ابوبکر عبد الله بن محمد (متوفاى۲۳۵ هـ)، مسند ابن أبی شیبه ج ۱ ص ۱۱۰ح۱۳۸، تحقیق : عادل بن یوسف العزازی و أحمد بن فرید المزیدی ، ناشر : دار الوطن ـ الریاض ، ، الطبعه : الأولى ، ۱۹۹۷م
الشیبانی، ابوعبد الله أحمد بن حنبل (متوفاى۲۴۱هـ)، مسند أحمد بن حنبل، ج ۵ ص ۱۸۲، ح۲۱۶۲۷، ناشر: مؤسسه قرطبه – مصر.
طبیعى است که یادگرفتن زبان دیگر اقوام، نقش مهمى در هدایت آن‌ها به اسلام ، تبلیغ دین مبین اسلام و برقرارى ارتباط با سایر اقوام دارد؛ اما چرا خلیفه از این قضیه نهى مى‌کرده‌اند؟!!
ما که نتوانستیم جواب قانع کننده‌اى پیدا کنیم ، امیدواریم که پیروان مکتب سقیفه بتوانند پاسخ مناسبى به این قضیه بدهند .
موفق باشید
گروه پاسخ به شبهات
مؤسسه تحقیقاتى حضرت ولى عصر