از کاتیوشا ۲۰ کیلومتری به فجر ۱۹۰ کیلومتری رسیدیم + عکس

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، راکت های زمین به زمین از جمله قدیمی ترین سلاح های توپخانه ای هستند. چند قرن پیش از این، چینی ها اولین راکت ها و آتشبارهای راکتی را ساختند و به جز در جشن و نمایش، جنگ ها نیز عرصه خودنمایی این سلاح ها بودند. با این وسیله از مسافت زیاد و خارج از برد سلاح های دشمن مواضع او زیر حجم آتش بالایی قرار گرفته و کار برای نیروهای خودی راحت می شد.

بعدها هندی ها نیز در مبارزه با استعمارگران انگلیسی از راکت استفاده کردند که نمونه به غنیمت گرفته آن تحت نام کانگرو در انگلیس به تولید رسید. هر چند تا مدتها از راکت ها در کار تحقیقاتی استفاده شده و افرادی چون گودارد و زیولکوفسکی در این زمینه شاخص شدند اما در واقع جنگ جهانی دوم زمان بیشترین کاربرد راکت ها به خصوص انواع زمین به زمین آنها بود که در آتشبارهای چندلوله مورد استفاده قرار می گرفت.

یکی از معروف ترین انواع آتشبارهای راکتی «کاتیوشا» محصول شوروی سابق است که در بسیاری از کشورهای دنیا و جنگ های معروف دنیا مورد استفاده قرار گرفته و پایه طراحی و ساخت راکت های سطح به سطح در کشورهای مختلفی شده است. نوع جدیدتر این سلاح با نام «BM-21 گراد» در جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق علیه ایران مورد استفاده هر دو کشور قرار گرفت که دارای ۴۰ لوله بوده و می توانست ۴۰ راکت خود را در یک دقیقه شلیک کند.

پس از جنگ این راکت با تغییراتی در ایران و با نام آرش۱،۲،۳ و۴ تولید شد. این راکت ها دارای کالیبر ۱۲۲ میلیمتر هستند و از راکت اندازهای استاندارد موجود قابل شلیک هستند. برد آنها ۲۱.۵ کیلومتر برای آرش۱، ۳۰ برای آرش۲، ۱۸ برای آرش۳ و ۴۰ کیلومتر برای آرش۴ است. به جز برد، در طول، وزن، سرعت و سرجنگی نیز بین این نمونه ها اختلاف وجود دارد که کاربرد آنها برای اهداف مختلف را توجیه می کند.

در ادامه با توسعه این خانواده از راکت ها، رده راکت های فجر معرفی شدند که شامل چند نوع فجر۱، فجر۳، فجر۵ و فجر۵ دومرحله ای است. این راکت ها بزرگتر، دوربردتر و مخرب تر از راکت های آرش هستند و به ترتیب از پرتابگرهای ۱۲تایی، ۴ تایی و تکی شلیک می شوند.

راکت فجر۳ یک پرتابه تک مرحله با کالیبر ۲۴۰ میلیمتر، طول ۵.۲ متر و جرم ۴۰۷ کیلوگرم بوده و به برد ۴۳ کیلومتر می رسد. سرجنگی ۹۰ کیلوگرمی این سلاح که ۴۵ کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان ها، فرودگاه های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد. این راکت ها در دمای ۴۰- تا ۵۰+ کار می کنند و به حداکثر سرعت ۹۳۰ متر بر ثانیه می رسند. عمر انبارداری این راکت ۱۵ سال است.

خودروی حامل پرتابگر ۱۲تایی این راکت ۱۵تنی بوده و تا ۵۷+ درجه به بالا و حدود ۹۰ درجه به طرفین قابلیت حرکت دادن پرتابگرها را دارد.

این پرتابگرها با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می کنند. تجهیز یگان های توپخانه ای به این راکت اندازها امکان پوشش منطقه ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحدها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می دهند. بر روی سقف کابین این پرتابگرها آنتن های مخابراتی دیده می شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه ای این یگان ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود.

فجر۵ نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر ۳۳۳ میلیمتر، جرم ۹۱۵ کیلوگرم که ۱۷۵ آن مربوط به سرجنگی و ۹۰ کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت ۶۴۸۵ میلیمتری در دمای ۴۰- تا ۵۰+ کارکرده و به بیشترین برد ۷۵ کیلومتر می رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر۳ است ولی با پرتابگر ۴ لوله ای است که تا ۵۷ درجه رو به بالا و ۴۵ درجه به طرفین است.

نوع دو مرحله ای از فجر۵ نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از ۹ متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می شود. گفتنی است پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می دهد بطوری که این موشک در زمان ۳۵ تا ۴۵ ثانیه به بیشینه برد خود می رسد. این راکت به برد نهایی ۱۹۰ کیلومتر رسیده و ارتفاع اوج آن ۵۸ کیلومتر و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر ۱۰۰ متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون های مشابه موارد قبلی شلیک می شود.

در رزمایش های دریایی سالیان اخیر از راکت های فجر۳ و۵ نیز استفاده شده است که می تواند ناشی از وجود انواع هدایت شونده از این سلاح ها و خطای بسیار کم آنها باشد. با توجه به اینکه عدم وجود هدایت در یک راکت به عنوان عامل وجود خطای ذاتی است احتمال وجود انواع هدایت شونده از این راکت ها منطقی به نظر می رسد به خصوص رونمایی از مهمات توپخانه ای هدایت لیزری بصیر که در سرعت و شتاب بسیار بالا کار می کند این احتمال را تقویت می کند که در این راکت ها نیز چنین سامانه ای قابل بکارگیری است.

وجود سلاح هایی اینچنینی برای ایجاد آتش پشتیبانی و حتی تهاجمی در یک نیروی مسلح امری ضروری است که بکارگیری انواع مشابه خارجی و جدید در کشورهای غربی و شرقی نیز گواه این مدعاست. این راکت ها به تعداد زیادی ساخته شده و نیروهای مسلح کشورمان آماده خدمت هستند.