گشت و گذار در تنها شهر ایران که کوچه ندارد

Related Articles

اگر حجاب و نماز خوبه! پس چرا برخی از آدم های مشهور کشورمون مثل بازیگران و ورزشکاران نماز نمی خوانند و خودشون و اعضای خانواده شون حجاب لازم رو ندارند ؟

دی ۲۷, ۱۴۰۱

فواید شلغم برای سلامتی/ از این گیاه غافل نمانید

آبان ۳, ۱۴۰۰

عوارض تند تند غذا خوردن

اسفند ۱۵, ۱۳۹۹

گشت و گذار در تنها شهر ایران که کوچه ندارد

لارستان، سرزمینی است دوست داشتنی و دیاری است زیبا که می‌گویند هر کجا برکه‌ای نشسته به خاک، بی‌شک آنجاست مرز لارستان! سرزمینی از خطه

جنوب ایران که همیشه گرم و باصفا و زیباست. لارستان بزرگ که امروز به چندین شهرستان تقسیم شده است، سرزمین پاکی‌ها و صمیمیت‌هاست؛ سرزمینی

که سرسختانه با طبیعت سرسخت‌تر از خود جنگیده، کوهها را شکافته تا به چشمه‌ای یا برکه‌ای برسد و برکه‌ها ساخته است تا رحمت الهی را ارج نهاده و

از آن بهره‌مند شود. لارستان را باید دید و با مردمانش نشست و با گفتار شیرینشان همکلام شد.

لارستان، وسیع ترین شهرستان فارس و شهر لار، مرکز لارستان است که در چهارراه گردشگری استان فارس و در فاصله ۳۸۰ کیلومتری جنوب شرق شیراز قرار

دارد. لارستان کهن را در قدیم «ایراهستان» می‌نامیده‌اند. ایراهستان، سرزمین وسیعی بوده که می‌گویند بیش از ۴۰۰ آبادی داشته و مرکز آن شهر قدیمی لار بوده است.

در این سرزمین کهن، آتشکده معروف «آذرفرنیغ» در روستای کاویان قرار دارد که امروزه کاخ فرو ریخته‌اش یادآور تمدن روزگاران گذشته این سرزمین کهن است.

قلعه «پرویزه» و چهارطاقی «محلچه» شهر اوز و تپه ماقبل تاریخ جنوب شهر لار و آثار به جا مانده از دوران پیش از اسلام، بازمانده‌های تاریخی این مرز و بوم است

که در مقابل لرزش‌های شدید و مکرر زلزله، همچنان پابرجا ایستاده‌اند.
زبان لارستانی، تنها پیوند ناگسستنی بین مردم این سرزمین است که در هر کوی و برزن رواج دارد. این زبان، از سواحل خلیج فارس تا سراسر جنوب استان فارس،

سبب نزدیکی و قرابت بیشتر میان مردم خونگرم این دیار شده است. لارستان، خارج از مرزهای سیاسی و جغرافیایی، دیاری است کهن و شهر «لار» با مردم مهربان

و سخاوتمندش، چون نگینی در این دیار باستانی می‌درخشد.

حکایت مسجد جامع:

مسجد جامع لار یکی از مساجد تاریخی لارستان است که در اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته شده است. بنا بر روایت‌های تاریخی، این مسجد را زنی به نام «فرخ لقا الملک» که پس از درگذشت شوهرش، حاکم لار بوده، ساخته شده است.
اولین سال فرمانروایی فرخ لقا، ۷۰۶ هجری قمری بوده و با این حساب، مسجد جامع لار بین سال‌های ۷۰۶ تا ۷۱۷ بنا نهاده شده است. فرخ لقا این مسجد را به شکرانه سلامتی پسرش ناصرخان که پس از وی حاکم لارستان شد، ساخته است.
این مسجد تاریخی در اثر زلزله چند بار تخریب شده است، اما در اوایل دهه ۱۳۷۰ هنگام ساخت بنای جدید این مسجد، متأسفانه محراب تاریخی آن تخریب شد.

دیدنی‌های شهر قدیم :

آرامگاه مادر نادرشاه که به زبان محلی، آن را برج مادر می‌گویند، بنایی تاریخی و زیبایی است که به برج «ننه نادر» نیز معروف است و در ضلع شرقی قلعه اژدهاپیکر، بر روی سطح مرتفعی در شهر قدیم لار قرار دارد. این بنا، ساختمانی است چهار گوش که از سنگ و گچ ساخته شده و گنبدی نیز بر فراز آن خودنمایی می‌کند.

از فراز این بنا و برج معروف آن که در دوره افشاریه ساخته شده، کلیه مسیرهای ورودی شهر کنترل می‌شده است. در سرزمین‌های اسلامی، برج عنصر اصلی استحکاماتی بوده است که به صورت حصاری استوانه‌ای و گاه مستطیل و مستقل در نزدیکی حصارهای شهری و یا متصل به استحکامات قلعه‌ها ساخته می‌شد. مقبره مادر نادر نیز از همین نوع معماری با پلان مربع گنبدی شکل الهام گرفته است که بر روی بام هشت ضلعی قرار دارد. این نوع بام‌ها در واقع، پوششی است برای گنبدهای بسیار کوتاه‌تر داخلی.

آب انبار دهان شیر:

قدمت این آب انبار که در ورودی شرق بازار «قیصریه» قرار دارد، به دوران صفویه باز می‌گردد و به این دلیل که در زبان لاری، به لوله کشی آب وشیر آب نصب شده برآن به اختصار «شیر» می‌گویند، به «دهن شیر» معروف شده است. «دهن شیر» در لار به جایی اطلاق می‌شود که در زمان‌های گذشته که سرچشمه بعضی از برکه‌های بزرگ در زیرزمین قرار داشت، برای دسترسی به آب شرب آن، مردم باید پله‌های زیادی را می‌پیمودند تا در پایین برکه، که آب خنک‌تری داشت، آب مورد نیاز خود را برداشت کنند. بنابراین، از دیرباز به چنین آب انبارهایی «دهن شیر» می‌گفتند.

بازار تاریخی قیصریه:

این بازار که در ضلع شمالی میدان بزرگ شهر لار قرار دارد، از سه قسمت تشکیل می‌شود؛ بخش اول، فضای مرکزی هشت ضلعی با گنبدی بر روی آن، بخش دوم، راهروهای دور تا دور و بخش سوم، شامل چهار سوق فرعی است که از فضای مرکزی به چهار سمت منشعب می‌شود. به احتمال زیاد، شاه عباس صفوی طرح بازاراصفهان را بر اساس بازار قیصریه طرح‌ریزی کرده است.
بازار قیصریه که به شکل صلیبی ساخته شده، طرح اولیه خود را حداقل از چهارصد سال پیش تاکنون، همچنان حفظ کرده است. برخی معتقدند که سابقه تاریخی بازار لار به قبل از اسلام می‌رسد و برخی دیگر احداث آن را به صدر اسلام نسبت می‌دهند.

قدر مسلم اینکه، این بازار حتی پیش از قدرت یافتن صفویه وجود داشته و در زمان شاه عباس، تعمیر بنیادین شده است. به احتمال زیاد، سبک معماری بازار لار بر ساخت بازار چیت‌سازهای اصفهان و بازار وکیل شیراز اثر گذاشته است.
از جمله موارد جالب توجه در طراحی بازار قیصریه، جهت محورها یا راسته‌های آن است که می‌تواند متأثر از شرایط محیطی، به خصوص هوای گرم منطقه لارستان باشد، اما جای شک نیست که اعداد مقدس ۴، ۷، ۸، ۱۲ و ۱۴، در تعیین تعداد مغازه‌های هر یک از فضاهای این بازار، بی‌تأثیر نبوده است.

قلعه باستانی قدمگاه:

این دژ در شهر قدیم لار، بر فراز کوه قدمگاه قرار دارد که در شمال غربی لار و در ارتفاعات مسیر قدیم لار – شیراز واقع شده است. از اشیاء به دست آمده در این قلعه، می‌توان پی برد که قدمت آن به دوره پیش از اسلام می‌رسد و با تسلط صفویان بر لارستان، این قلعه تسخیر شده است.

باغِ خیره کننده نشاط:

مقر حکومت صفویان در لار، قصری است که به «باغ نشاط» معروف است. این بنا که در ضلع شمالی پل عباسی و در میان فضای سبز شهر قدیم لار قرار گرفته، به خاطر زیبایی خیره کننده بافت آن، همه ساله مورد بازدید بسیاری از گردشگران قرار می‌گیرد. بنای دیدنی باغ نشاط شامل سه طبقه است و گچبری‌های زیبا از ویژگی‌های جالب آن به شمار می‌رود. حمام این بنا که در ضلع شمالی آن قرار دارد، شامل رخت‌کن، گرم خانه و خزینه آب سرد و گرم است و نقوش زیبایی از طبیعت بر دیوارهای آن حک شده است.

شهربدون کوچه!

در اردیبهشت سال ۱۳۳۹ شمسی، زلزله ویران کننده‌ای، شهر لار را به شدت لرزاند و بسیاری از محله‌ها و خانه‌های آن را تخریب کرد. در همان سال، اما به همت افراد خیّر و سازمان‌های داخلی و بین المللی، در ۳ کیلومتری جنوب شهر قدیم لار، شهری جدید به وسعت صد هکتار طراحی و طبق نقشه یک شرکت اروپایی به نام « آنتروپوز»، ساخته شد.
ساختمان‌های این شهر بر اساس اصول ایمنی و ضد زلزله ساخته شده است و از آن جایی که کلیه معابر و خیابان‌های آن با طرح شطرنجی طراحی شده، این شهر فاقد کوچه و مسیرهای بن‌بست است و در واقع، تنها شهر ایران به شمار می‌رود که هیچ کوچه‌ای در آن دیده نمی‌شود.

میعادگاه پرندگاه مهاجر:

دریاچه «هیرم» که در ۵ کیلومتری جنوب روستای «هیرم» از توابع دهستان بیدشهر در بخش اوز شهرستان لارستان قرار دارد، از زیستگاه‌های حائز اهمیت برای جوجه‌آوری پرندگان مهاجری است که هر ساله از کشورهای همسایه به این مکان کوچ می‌کنند. فلامینگو، انواع اردک و مرغابی و عقاب خاکستری، از جمله پرندگان مهاجری است که از قفقاز به این دریاچه مهاجرت می‌کنند.
دریاچه هیرم که یکی از زیباترین تفرجگاههای استان فارس به شمار می‌رود، دارای آب شور و یک چشمه آب معدنی است که در قسمت شمال دریاچه واقع شده است. در طول سال، به ویژه در روزهای گرم، افراد بسیاری برای درمان بیماری‌های پوستی، از آب این چشمه که در زبان محلی به آن (هی بای) می‌گویند، استفاده می‌کنند.

دیار برکه‌های کهن:

از آثار بسیار قدیمی لارستان که هنوز هم کاربرد دارد، می‌توان به برکه‌ها یا همان آب انبارها اشاره کرد که نمادی از بهره گیری بشر از نعمت‌های طبیعت است. گرچه آب انبار به معنای مخزن و محل ذخیره آب و معمولاً بسیار بزرگ و عمیق است، اما برکه را به حوض و آبگیر کوچک و گودالی که در آن آب ایستاده باشد، معنی کرده‌اند. مردم لار برای مهار آب‌های و جلوگیری از هدر رفتن آب باران و معمولاً برای تأمین یک ساله آب آشامیدنی خود، به ساخت آب انبار یا «برکه» می‌پرداخته‌اند. طبیعت خشن که منطقه جنوب فارس را از داشتن آبشار، چشمه، رودخانه و آب شیرین محروم کرده است، باعث می‌شد تا مردم لارستان برای بقای خود، راهکارهای متفاوتی را پیدا کنند. یکی از این راهکارها، ساخت آب انبار برای مقابله با بی‌آبی، به ویژه در فصل تابستان بود. برکه‌ها را در مسیر رودخانه‌های فصلی یا در سراشیبی‌های مناسب، برای جمع‌آوری آب می‌ساخته‌اند.

بیشتر آب‌انبارهای مناطق مختلف لارستان، به صورت استوانه‌ای و گرد است، اما در بعضی روستاها نیز آب انبارهای مستطیل شکل وجود دارد که البته تعداد آنها بسیار کم است، ولی آب آنها هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر نیز بسیاری از مردم لارستان، آب برکه‌ها را به آب لوله‌کشی ترجیح می‌دهند.