پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ در چگونگی رویارویی با دشمن با یارانش به رایزنی پرداخت و به پیشنهاد سلمان در ورودی مدینه خندقی حفر شد و خود رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در این امر مشارکت نمود.
سپاه دشمن که با غرور و تکبر تمام به سوی مدینه می تاخت، پشت خندق زمین گیر شد و حدود یک ماه ماند و به لحاظ تداراکاتی، سخت در تنگنا قرار گرفت.[۱]روزی عمرو بن عبدود با تنی چند از شجاعان پرآوازه دشمن از خندق گذشتند و در مقابل سپاه اسلام قرار گرفته و مبارز طلبیدند این درخواست بارها تکرار شد. آوازه عمرو همه را ترسانده بود. نفس ها در سینه حبس بود و کسی به فریادهای مغرورانه عمرو پاسخ نمی داد. پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «فردی به پا خیزد و شرّ او را کم کند.» جز از علی ـ علیه السلام ـ پاسخی بر نمی آمد.[۲] و چون مولا در برابر عمرو قرار گرفت پیامبر خدا آن جمله جاودانه را فرمود که: همه ایمان در برابر همه شرک، ایستاده است.[۳]امام علی ـ علیه السلام ـ با حمله ای برق آسا و پس از نبردی سخت، عمرو را از پای درآورد و فریاد الله اکبر در صحنه نبرد پیچید و همراهان عمرو پا به فرار گذاشتند و سپاه احزاب با همه شکوه خیالی از هم پاشید.[۴]حادثه قتل عمرو بن عبدود، چنان مهم و سرنوشت ساز بود که پیامبر خدا فرمود:
مبارزه علی بن ابی طالب با عمرو بن عبدود در جنگ خندق، از همه اعمال امتم تا روز قیامت برتر است، و در روایت دیگری فرمود:
بی گمان، ضربت علی به عمرو در جنگ خندق با عبادت انس و جن برابری می کند.[۵]جریان مبارز طلبیدن عمرو بن عبدود در منابع اهل سنت
۱. السنن الکبری به نقل از ابن اسحاق چنین آورده است: عمرو بن عبدود، در جنگ خندق بیرون آمد و فریاد برآورد: چه کسی به مبارزه در می آید؟ علی ـ علیه السلام ـ در حالی که غرق در آهن و فولاد بود بر خاست و گفت: ای پیامبر خدا، من هماورد اویم، سپس پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «او عمرو است. بنشین!» عمرو ندا داد آیا مردی نیست؟ و به سرزنش آنان پرداخت و گفت: کجاست آن بهشتی که می پندارید که کشتگان شما به آن وارد می شوند؟ آیا مردی به پیکار من درنمی آید؟ پس علی ـ علیه السلام ـ برخاست و گفت، ای پیامبر خدا، من! فرمود: «بنشین!» سپس عمرو با رسوم ندا داد و شعری خواند. علی ـ علیه السلام ـ برخاست و گفت: ای پیامبر خدا، من! فرمود او «عمرو است» علی ـ علیه السلام ـ گفت: حتی اگر عمرو باشد. پس پیامبر اسلام به او اجازه داد و علی ـ علیه السلام ـ به سوی او رفت و..»[۶]«بنشین!»، سپس عمرو بار سوم ندا داد و شعری خواند: علی ـ علیه السلام ـ برخاست و گفت: ای پیامبر خدا، من! فرمود:
۲. مستدرک صحیحین از ابن اسحاق روایت کرده است که: عمروبن عبدود در جنگ بدر نیز شرکت کرده بود و جراحت برداشت و به همین جهت در جنگ احد شرکت نکرد و در جنگ خندق برای انتقام به میدان آمد و رجز خوانی کرد که: کیست با من هماوردی کند علی ـ علیه السلام ـ برخاست در حالی که جز دیدگانش سراپایش غرق سلاح بود، عرضه داشت: یا رسول الله اجازه بده من به میدانش بروم، فرمود: آخر او عمرو بن عبدود است بنشین، عمرو دوباره صدا زد در میان شما مردی نیست. رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ علی ـ علیه السلام ـ را اجازه داد تا آنجا که می گوید: علی ـ علیه السلام ـ پس از نبرد به طرف رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ رفت در حالی که رویش می درخشید عمر بن خطاب پرسید؟ چرا زره او را برنداشتی؟ زره او در عرب نظیری نداشت.[۷]۳. در کتاب المغازی محمد بن عمر واقدی چنین آورده است.
«عکرمه بن ابی جهل» ، «نوفل بن عبدا…» ، «ضرار بن خطاب» و «هبیره بن ابی وهب» و «عمرو بن عبدود» از خندق عبور کردند، در این موقع عمروبن عبدود شروع به مبارز طلبی کرد و رجز می خواند علی ـ علیه السلام ـ برخاست و خطاب به رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ گفت من با او مبارزه خواهم کرد و تا سه مرتبه این امر تکرار شد و به واسطه شجاعت و اهمیت عمرو گویی بر سر مسلمانان مرغ نشسته و همگی سکوت کرده بودند. پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ شمشیر خود را به علی ـ علیه السلام ـ لطف فرمود، به دست خود عمامه بر سرش پیچید و دعا فرمود: پروردگارا او را بر دشمن یاری فرمای، علی ـ علیه السلام ـ به نبرد عمرو رفت و پس از رد و بدل شدن سخنانی، عمرو گفت برگرد که تو تازه جوانی و من می خواهم با دو سالخورده قریش که ابوبکر و عمرند، بستیزم علی ـ علیه السلام ـ فرمود: به هر حال من تو را به مبارزه دعوت می کنم.»[۸]نتیجه گیری
با بررسی منابع متعدد اهل سنت به این نتیجه می رسیم که: خلفا در غزوه خندق حضور داشتند ولی جرأت مبارزه با عمرو بن عبدود را نداشتند از این رو به رجز خوانی های عمرو بن عبدود پاسخی ندادند و مانند دیگر مسلمانان از ترس در سکوت فر روفته بودند. در حقیقت نه تنها فرار کردند، بلکه خلیفه دوم از شجاعت عبدود سخنرانی نموده و روحیه مسلمانان را تخریب می نمود.
برای مطالعه بیشتر به تاریخ خلفای رسول جعفریان مراجعه کنید.
(نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت ۴۱۱، ص ۱۲۸۳.)
بیچاره فرزند آدم اجلش پنهان، بیماریهایش پوشیده، نتیجه عملش نامعلوم، با نیش پشه ای رنجور می شود، آب در گلویش بماند خفه می شود، با عرق کردن بدبو می شود.[۱] . محمد بن عمر واقدی، المغازی، ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی، نشر دانشگاهی، ۱۳۶۹، صفحات ۳۵۴ ـ ۳۵۳ ـ ۳۲۹، تاریخ طبری، ج۲، ص ۵۶۶ ـ ۵۶۵ و ۵۷۲،و سیره‌ابن هشام، انتشارات ایران ۱۳۶۳ صفحات ۲۳۳ـ ۲۲۵، و محمدی ری شهری، دانشنامه امیرالمؤمنین ترجمه‌عبدالهادی مسعودی، ج۱، صفحات ۷-۱۹۵، جعفر سبحانی، فروغ ابدیت، مرکز مطبوعات دارالتبلیغ اسلامی، ج۲، ص ۵۴۴.
[۲] . ابوبکر احمد بن الحسین بن علی بیهقی، سنن الکبری، ج۹، ص ۲۲۳، دارالمعرفه بیروت، محمد بن عمر واقدی، المغازی، ترجمه مهدوی دامغانی، صفحات ۳۵۴ـ۳۲۹.
[۳] . دیلمی، ارشاد القلوب، مؤسسه اعلمی بیروت، ص ۲۴۴.
[۴] . تاریخ طبری، ترجمه، ابوالقاسم پاینده، نشر اساطیر، تهران، ۱۳۷۵، ج۳، صفحات ۵-۱۰۷۴.
[۵] . ابوبکر بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، چاپ بیروت، ج۱۳، ص ۱۹.
[۶] . ابوبکر احمد بن حسین بن علی بیهقی، السنن الکبری، ج ۹، ص ۲۲۳، دارالمعرفه بیروت.
[۷] . ابو عبدالله محمد بن عبدالله نیشابوی، مستدرک صحیحین، بیروت، ۱۳۹۸ق، صفحات۳۳ـ۳۲ و شبلنجی، نورالابصار، ص ۷۷۹، ۱۳۳۲، مصر، موسوی همدانی، سید محمد باقر، علی ـ علیه السلام ـ در کتب اهل سنت، انتشارات محمدی،تهران ۱۳۶۱،صص ۹-۲۷۸.
[۸] . محمد بن عمر واقدی، المغازی، ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر دانشگاهی، ۱۳۶۹، صفحات ۳۲۹ و ۳۵۳ و ۳۵۴.