جلباب چیست؟

Related Articles

۱۳ هزار خانواده هنوز پیکر فرزندانشان را از جنگ پس نگرفته‌اند

اسفند ۲۳, ۱۳۹۹

سفارش لحظه آخر امام صادق به شیعیان

خرداد ۲۸, ۱۳۹۹

اعمال و فضائل شب و روز سیزدهم رجب/ نمازهایی که سبب آمرزش گناهان می شود

اسفند ۱۷, ۱۳۹۸

قاموس می‏گوید: ” ”و الجلباب کسرداب و سنمار: القمیص و ثوب واسع للمرأه دون‏ الملحفه او ما تغطی به ثیابها من فوق کالملحفه، او هو الخمار ”. یعنی‏ جلباب عبارت است از پیراهن و یک جامه گشاد و بزرگ کوچکتر از ملحفه. و یا خود ملحفه (چادر مانند) که زن به وسیله آن تمام جامه‏های خویش را می‏پوشد، یا چارقد “.
در لسان العرب می‏نویسد: ” الجلباب ثوب اوسع من الخمار دون الرداء تغطی به المرأه رأسها و صدرها. یعنی جلباب جامه‏ای است از چارقد بزرگتر و از عبا کوچکتر. زن‏ به وسیله آن سر و سینه خود را می‏پوشاند “.

عبارت ” کشاف ” نیز قریب به همین است. و در تفسیر مجمع البیان‏ آنجا که لغت را معنی می‏کند می‏گوید: ” ”الجلباب خمار المرأه الذی یغطی رأسها و وجهها اذا خرجت لحاجه ”. یعنی جلباب عبارت است از روسری ای که در موقع خروج از منزل به کار برده می‏شود و سر و صورت را با آن می‏پوشانند “.
ولی ضمن تفسیر آیه می‏گوید: ” ”ای قل لهولاء فلیسترن موضع الجیب بالجلباب و هو الملائه التی تشتمل‏ بها المرأه ”یعنی مقصود اینست که با روپوشی که زن به خود می‏گیرد محل‏ گریبان را بپوشاند “.
بعد می‏گوید: ” و گفته شده است که جلباب همان چارقد است و مقصود آیه اینست که‏ زنان آزاد در وقت بیرون رفتن پیشانیها و سرها را بپوشانند “.

چنانکه ملاحظه می‏فرمائید معنی جلباب از نظر مفسران چندان روشن نیست. آنچه صحیحتر به نظر می‏رسد اینست که در اصل لغت، کلمه جلباب شامل هر جامه وسیع می‏شده است، ولی غالبا در مورد روسریهائی که از چارقد بزرگتر و از ردا کوچکتر بوده است به کار می‏رفته است. ضمنا معلوم می‏شود دو نوع‏ روسری برای زنان معمول بوده است: یک نوع روسریهای کوچک که آنها را خمار یا مقنعه می‏نامیده‏اند و معمولا در داخل خانه از آنها استفاده‏ می‏کرده‏اند. نوع دیگر روسریهای بزرگ که مخصوص خارج منزل بوده است.
این معنی با روایاتی که در آنها لفظ جلباب ذکر شده است نیز سازگار است‏، مانند روایت عبیدالله حلبی که در تفسیر آیه ۶۱ سوره نور نقل کردیم.

مضمونش این بود که در مورد زنان سالخورده جایز است خمار و جلباب را کنار بگذارند و نگاه به موی آنها مانعی ندارد. از این جمله فهمیده می‏شود که جلباب وسیله پوشانیدن موی سر بوده است.
همچنین در روایات دیگر در کافی (کافی جلد ۵، صفحه ۵۲۲) در تفسیر همان آیه وارد شده است‏ که حضرت صادق علیه السلام می‏فرماید: «الخمار و الجلباب اذا کانت‏ المرأه مسنه» یعنی وقتی زن سالخورده‏ای باشد جایز است چارقد و روسری‏ را زمین بگذارد.
بنابراین مقصود از نزدیک ساختن جلباب، پوشیدن با آن می‏باشد، یعنی‏ وقتی می‏خواهند از خانه بیرون بروند روسری بزرگ خود را با خود بردارند.

البته معنی لغوی نزدیک ساختن چیزی، پوشانیدن با آن نیست بلکه از مورد، چنین استفاده می‏شود. وقتی که به زن بگویند جامه‏ات را به خود نزدیک‏ کن مقصود اینست که آن را رها نکن، آنرا جمع و جور کن، آنرا بی اثر و بی خاصیت رها نکن و خود را با آن بپوشان. استفاده زنان از روپوشهای بزرگ که بر سر می‏افکنده‏اند دو جور بوده است‏: یک نوع صرفا جنبه تشریفاتی و اسمی داشته است همچنانکه در عصر حاضر بعضی بانوان چادری را می‏بینیم که چادر داشتن آنها صرفا جنبه تشریفاتی‏ دارد.
با چادر هیچ جای بدن خود را نمی‏پوشانند، آنرا رها می‏کنند. وضع‏ چادر سرکردنشان نشان می‏دهد که اهل پرهیز از معاشرت با مردان بیگانه‏ نیستند و از اینکه مورد بهره‏برداری چشمها قرار بگیرند ابا و امتناعی‏ ندارند. نوع دیگر برعکس بوده و هست: زن چنان با مراقبت جامه‏های خود را به خود می‏گیرد و آنرا رها نمی‏کند که نشان می‏دهد اهل عفاف و حفاظ است. خودبخود دورباشی ایجاد می‏کند و ناپاکدلان را مأیوس می‏سازد. بعدا خواهیم گفت که تعلیلی که در ذیل جمله آمده است مؤید همین معنی است