پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
“ وسواس )Obsession(“ از قدیمى ترین اختلالات شناخته شده روانى است که بین مردم از شیوع نسبتا بالایى برخوردار است. وسواس را امروزه در دو عنوان کلى “وسواس فکری” (مانند احتیاط یا تنفر مربوط به ترشحات و مواد دفعى بدن، ترس از وقوع اتفاقات وحشتناک مثل آتش سوزى و مرگ و …) و “وسواس عملی”(مانند شست و شوى دست، استحمام، آرایش مفرط، امتحان درها و قفل ها، مرتب و منظم کردن، احتکار و جمع آورى و …) طبقه بندى مى کنند.
موضوع یادداشت ما “وسواس فکری” است که مى تواند مشکلات متعدد و مسائل آزاردهنده بسیارى را براى شخص مبتلا و اطرافیانش به همراه داشته باشد. در این حالت شخص مبتلا ممکن است تصاویرى ذهنى به شکل صحنه هاى وحشتناک و ناراحت کننده بسیارى داشته باشد که هر چه بیمار سعى در مقاومت در مقابل آنها دارد، نمى تواند از آنها خلاص شود. این وسوسه فکرى از موضوعات بسیار کلى مانند سوال ذهنى درباره اینکه: چه کسى خدا را آفریده؟ هدف از زندگى چیست؟ و … گرفته تا افکار گناه آلوده جنسى و ترس هاى مرضى و .. متفاوت است و تقریبا همه این افکار بیمار را در وضعیت وحشتناکى قرار مى دهند.
اما درست بر خلاف آنچه که در مورد شخصیت هایى مثل “جان بانى یان” (خطیب و مولف انگلیسى در قرن هفدهم) که به شدت از افکار وسواسى در ارتباط با خدا و مذهب رنج مى برد، دیده شده، به نظر مى رسد مذهب و شکوهمندترین جلوه آن یعنى “نماز” مى توانند در زدودن وسواس فکرى نقش بسیار مهمى بازى کنند.
گواه این موضوع نیز یادآورى این مسئله است که در منابع اسلامى وسواس پدیده شناخته شده اى است و از آن به عنوان “وسوسه اى از سوى شیطان” اشاره مى شود؛ به عنوان مثال در کتاب اصول کافى (باب عقل و جهل) آمده است: “در نزد امام صادق (ع) شخصى را به عقل و درایت نام بردند و گفتند او وسواس دارد، حضرت فرمود: چگونه عاقل است که شیطان را اطاعت مى کند؟”
در این مورد حتى منابع اسلامى از قول معصومین (ع) روش هاى متعددى را براى پیشگیرى و درمان وسواس پیشنهاد کرده اند که از آن جمله بهره از ادعیه و اذکار خاصى از جمله (لا اله الاالله) و (لا حول و لا قوه الا باالله) مى باشد که در حقیقت ما حصل همه آن روش ها را مى توان در “ذکر خدا” خلاصه کرد.
در منابع علمى جدید، براى متوقف کردن افکار وسواسى ، علاوه بر درمان هاى دارویى و حتى قبل از آن، از روش هاى خاصى استفاده مى شود که مهم ترین آنها روش “توقیف فکر” نام داد و بدین ترتیب است که از بیمار خواسته مى شود که به طور عمد افکار وسواسى خود را آزاد بگذارد و در این بین ناگهان درمانگر با صداى بلند و بیزار کننده، فریاد مى زند: ایست!؟! به نظر مى رسد این عمل جریان فکر وسواسى را متوقف مى کند.
با این وصف برخى از اذکار و توجهات حین نماز، نه تنها با این قبیل روش ها قابل مقایسه است، بلکه بسیار موثرتر به نظر مى رسد.
استفاده زبان و ذهن از ذکر “غیر المغضوب علیهم و لا الضالین” که جدایى راه مومن را از ابلیس و شیطان نشان مى دهد، دستکم ده بار، طى نمازهاى یومیه و فیض بردن از سوره مبارکه “ناس” بعد از حمد، بخصوص توجه آیات شریفه “من شر الوسواس الخناس، الذى یوسوس فى صدور الناس” به عنوان عواملى قدرتمند در توقف افکار وسواسى مطرح هستند.
همان طور که اشاره شد ائمه معصوم (ع) که پزشکان حقیقى بشرند، براى دورى از وسواس “ذکر خدا” را پیشنهاد کرده اند و این فرمان الهى است که:
(اقم الصلوه لذکری) “براى ذکر من نماز را به پا دارید”.
