عربستان از دیروز تا امروز

عربستان سعودی با مساحتی حدود۶۹۰/۱۴۹/۲ کیلومتر مربع فضای جنوب غربی آسیا را به خود اختصاص داده است. از شمال با عراق و اردن، از شرق با کویت، خلیج فارس، امارات، قطر و بحرین هم مرز است. همچنین از جنوب به عمان و یمن و از غرب به دریای سرخ محدود شده است.
آب و هوای آن خشک، بارندگی کم و تفاوت دمای شب و روز زیاد است. ربع الخالی از خشک‌ترین نقاط عربستان و خالی از سکنه است و بیشترین میزان بارندگی در کنار آب‌ها و باحه‌ها، جنوب غربی کشور می‌باشد.

شهرهای عربستان از چهار جهت دارای اهمیت هستند و بر همان اساس دسته‌بندی می‌شوند:
ـ مذهبی: مکّه و مدینه؛
ـ تجاری: بندر جدّه، دمام و …؛
ـ سیاسی: ریاض؛
ـ کشاورزی: طائف، بریده، تبوک و…
برای آشنایی بیشتر با هرکدام از این شهرها و دلایل اهمیت آنها کمی در مورد آنها مطالعه می‌کنیم؛

نشان رسمی کشور عربستان تصویر دو شمشیر و یک نخل است.

    ۴. نژاد، زبان و خط

نژاد ساکنان عربستان، سامی۲ و زبان رسمی اعراب، عربی است، بنابراین در پی زبان اول، خطّ رسمی ساکنان عربستان، خطّ عربی است. زبان دوم آنها که در دستگاه‌های دولتی، مراکز تجاری و دانشگاه‌ها استفاده می‌شود، زبان انگلیسی است.

قبل از ظهور اسلام، مردم سرزمین عربستان (حجاز) به صورت قبیله‌ای زندگی می‌کردند. این قبایل مستقل از هم عمل می‌کردند و تنها راه برقرار کردن ارتباط میانشان، ایجاد رابطه خویشاوندی بود. در میان ایشان فقط یک عامل از تجاوز به حقوق قبایل دیگر جلوگیری می‌کرد، آن هم بستن پیمان قبیله‌ای بود. در صورت عدم وجود پیمان، هیچ عاملی نمی‌توانست نفاق و فاصله‌ای را که بین قبایل وجود داشت، نابود و میان آنها وحدت ایجاد کند.

سال‌هاست که اقتصاد عربستان بر پایه نفت استوار است و از نوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی تأثیر می‌پذیرد. کاهش قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ میلادی ضربه شدیدی به اقتصاد عربستان وارد کرد و باعث شد که در آن زمان دولت کشور تصمیم بگیرد که بخش عظیم اقتصاد را به بخش خصوصی واگذار کند.

       ۷. نظام آموزشی

دوران تحصیل در عربستان ۱۲ سال است؛ ۵ سال دوران تعلیمات ابتدایی که عمومی و رایگان است، ۳ سال راهنمایی و ۳ سال نیز دوران متوسطه. از جمله دانشگاه‌های بزرگ این سرزمین اسلامی، دانشگاه ریاض است. دانشگاه‌های مذهبی هم در کنار سایر دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آنها دانشگاه «ام القری» یا دانشگاه مذهبی مدینه است.

در دوران جاهلیت، فساد، هرزگی و روابط نامشروع، آدابی پسندیده و جذاب به حساب می‌آمدند. اینگونه رفتارها آنقدر در میان اعراب رواج داشت که اغلب شاعران در ستایش می‌خوارگی شعر می‌سرودند. آزادگی و شجاعت در میانشان مطلوب بود امّا این صفات به شکل غارتگری، انتقام‌جویی، تجاوز و کشتار در زندگیشان نمود پیدا کرده بود.

قدیمی‌ترین دین یکتا پرست در حجازِ قبل از اسلام، دین حنیف، همان دین حضرت ابرهیم(ع) است. زمانی که حضرت ابراهیم به همراه فرزندشان، حضرت اسماعیل وارد حجاز شدند، دین یکتاپرستی خود را در کنار آداب پسندیده‌ای چون حج وارد این سرزمین کردند. از دلایل گسترش و نفوذ آیین حنیف در عربستان، ازدواج حضرت اسماعیل(ع) با جرهم ثانیه (ازدواج یک عرب قحطانی با یک عرب عدنانی) بود.

در مجامع بین المللی عربستان از جایگاه خوبی برخوردار است، دلایل اهمیت کشور عربستان، عبارتند از:
۱۰ـ۱. وجود نفت: این کشور به تنهایی بیش از ۲۵ درصد نفت جهان را در خاک خود ذخیره کرده است؛
۱۰ـ۲. ارتباط مستقیم با دریای سرخ؛
۱۰ـ۳. قرار گرفتن در منطقه خاورمیانه، که اهمیت استراتژیکی خاصی به آن بخشیده است؛
۱۰ـ۴. نفوذ در اوپک و کشورهای عضو؛
ـ و…

    ۱۱. تاریخ حکومت در عربستان

سرزمین عربستان قبل از تسلط آل سعود در دست امپراطوری عثمانی بوده است، اما به دلیل بروز ضعف سیاسی دولت عثمانی به دلیل دخالت دولت‌های بزرگ عصر (انگلیس) در فروپاشی عثمانی، در گوشه و کنار امپراطوری حرکت‌هایی جدایی خواهانه و خود مختار مشغول فعالیت بودند.

پی‌نوشت‌ها:
٭ برگرفته از: نشریه صفا، ش ۲۷.
۱. سوره حشر (۵۹)، آیه ۹.