پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
بخش هاى کتاب چنین است :
مقدمه ، سوال و جواب ، واقعه غدیر و جوانب آن از کتب عامه : که اثبات خلافت امیرالمؤمنین (ع) است ، اسامى محدثین و علمایى از عامه که نزول یه ” یا یها الرسول … ” را در غدیر آورده اند : که نام بیست و دو نفر را آورده ، عبارت کتاب ” مدارج ” و نقد آن ، عبارت غزالى در کتابش ” سر و العالمین ” و نقد آن : که در آخر آن نام نوزده نفر از علماى عامه راذکر مى نماید که یه ” و أنذر عشیرتک الاقربین ” را در مورد امیرالمؤمنین (ع) دانسته اند ، اسامى کتب مورخین اروپایى در مورد غدیر : که چهار نفر هستند ، بیان اسماعیل ( ابوالفد ) که یکى از علماى عامه است در مورد غدیر ، بیان مورخ اروپایى در مورد غدیر در کتاب ” اپالوحى فرام محمد یندوى قرآن ” از ” دیوینوت ” و در آخر مطالبى با عنوان ” بیمارى اسلام کانسخه ” که ظاهراً کلامى از مؤلف آمده است .
نکات قابل توجه :
در الذریعه ج ۲ و طبقات أعلام الشیعه و أعیان الشیعه نام این کتاب ” اعجاز داودى ” آمده است .
ولى در الذریعه ج ۱ و در چاپ کتاب همین نام ” آفتاب خلافت ” آمده است .
در هیچکدام از این دو مورد الذریعه اشاره اى به دیگرى ننموده و درج ۲ نام مؤلف را یادآور نشده است !
عبدالله فاطمى نیا .
انتشارات سروش ، تهران ، چاپ اول ، سال ۱۳۷۲ش .
رقعى ، ۳۲
۲- اسرار غدیر ( فارسى ، چاپى )
محمد باقر بن محمد اسماعیل انصارى ( زنجانى ، خوئینى ).
نشر مولود کعبه ، قم ، چاپ اول ، سال ۱۴۱۵ق ، ۱۳۷۴ش .
وزیرى ، ۲۴۴ص .
این کتاب گزارشى تحلیلى از لحظه به لحظه واقعه غدیر خم و شامل ناگفته هایى از آن ماجراى و نیز تحقیقى در محتواى خطبه غدیر است و همچنین جوانب اجتماعى و سیاسى آن را مورد بررسى قرار داده است .
سه خصوصیت این کتاب عبارتند از :
الف ـ تقدیم یک دوره کامل از ماجراى غدیر با تمام جزئیات و به صورت یک داستان متسلسل که تنظیم آن با جمع بندى ده ها قطعه تاریخى و حدیثى انجام شده است .
ب ـ تقدیم خطبه غدیر به طور کامل و مقابله متن آن با هفت نسخه که جلوه اى تازه به آن بخشیده است .
ج ـ تجزیه و تحلیل قسمت هاى مختلف واقعه غدیر و نتیجه گیرى هاى اعتقادى از خطبه غدیر .
کتاب پس از پیشگفتار شامل انگیزه و اهداف تألیف و نیز تقسیم بندى کتاب و بیان مدارک آن آغاز شده و در نه بخش است :
۱- زمینه واقعه غدیر : الف ـ تصویرى از تشکل جامعه اسلامى در دهه اول هجرى ب ـ جهات اهمیت خطبه غدیر .
۲- ترسیمى از صحنه غدیر : الف ـ برنامه هاى قبل از خطبه ب ـ کیفیت خطابه و جزئیات خطبه ج ـ مراسم بعد ازخطبه .
۳- شیاطین و منافقین در غدیر : الف ـ ابلیس و شیاطین در غدیر ب ـ منافقین در غدیر .
۴- چکیده اى از محتواى خطبه غدیر : الف ـ نکات شاخص در خطبه ب ـ سیرى گذرا و اجمالى در یازده بخش خطبه ج ـ تقسیم موضوعى مطالب خطبه غدیر .
۵- سند و متن خطبه غدیر : الف ـ سند خطبه غدیر ب ـ متن خطبه غدیر .
۶- متن عربى خطبه غدیر ، مقابله شده با هفت نسخه .
۷- نتیجه گیرى از خطبه غدیر : الف ـ عصاره خطبه غدیر : ” من کنت مولاه فعلى مولاه ” ب ـ پایه هاى اعتقادى غدیر درباره ولایت ج ـ ریشه هاى عقیدتى ـ عملى غدیر در ارتباط با ولایت ـ بررسى دقیق درباره بیعت غدیر .
۹- عید و جشن غدیر : الف ـ عید غدیر در لسان پیامبر و امامان (ع) ب ـ جشن غدیر در آسمان ها ج ـ تقارن وقایعی باروز غدیر د ـ عید غدیر را چگونه جشن بگیریم ؟
سم روه خبر غدیر خم ( سجستانى ) = الدریه فى حدیث الولیه ( عربى ، خطى )
۳- اسناد حدیث غدیر ( اردو ، خطى )
عل کبر پاکستانى ، غلام حیدر پاکستانى .
عجاز داودى (هندى ) = آفتاب خلافت ( اردو ، چاپى )
۴- أعلام الغدیر ( عربى ، چاپى )
عبدالله محمدى ، محمد بهره مند خراسانى ، محمد محدث خراسانى .
اشراف : سید فاضل میلانى (حسینى ).
چاپ دوم ، مؤسسه النشر الاسلامى ( جامعه مدرسین ) ، قم ، سال ۱۴۱۰ق .
وزیرى ، ۳۳۶ص .
این کتاب فهرست أعلام و اشخاص کتاب ” الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب ” علامه امینى است ، که بطور کامل و مفصل نام اشخاص آن کتاب و همچنین کنیه ها و شهرت ها و یا به هر شکلى از کسى یاد شد . آورده و آدرس ها را عموماً در نام معروف و مشهور اشخاص آورده است .
نکته قابل توجه :
این کتاب ابتدا به عنوان بخش عمده جلد اول کتاب ” على ضفاف الغدیر ” که شامل فهرست هاى گوناگون الغدیر است چاپ شده ، ولى در چاپ هاى بعدى آن کتاب بقیه فهرست ها در یک مجلد و این بخش به طور مستقل و به صورت کتاب حاضر به چاپ رسیده است . براى توضیح بیشتر به کتاب ” على ضفاف الغدیر “در همین کتابنامه مراجعه شود .
۵- أقسام المولى فى اللسان ( عربى ، چاپى )
محمد بن محمد مفید ( ابن المعلم ، عکبرى ، بغدادى ) : م ۴۱۳قص
تحقیق : محمد مهدى نجف .
چاپ اول : منشورات المکتبه التجاریه ، نجف ، سال ۱۳۷۰ق .
چاپ سوم : مکتبه المفید، قم ، ( افست از چاپ نجف ).
وزیرى ، ۹ص .
چاپ چهارم : دار زید للنشر ، مهرجان الامام على (ع) ، لندن ، سال ۱۴۱۰ق ، ۱۹۹۰م .
رقعى ، أقسام المولى : ۲۶ص ، رساله فى معنى المولى : ۴۱ص .
چاپ پنجم : کنگره جهانى هزاره شیخ مفید ، قم ، سال ۱۴۱۳ق .
وزیرى ، ۴۸ص .
رجال النجاشى ص ۴۰۱
فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه عمومى آیه الله مرعشى نجفى ج ۱ص ۲۶۹ مجموعه شماره ۲۴۳ ش ۱۳
همان فهرست ج ۱ص ۸۹ـ ۹۷ مجموعه شماره ۷۸
همان فهرست ج ۱ص ۲۸۵ مجموعه شماره ۲۵۵
ابتدا مقدمه اى براى این کتاب توسط حجه الاسلام سید محمد رضا جلالى آمده است که توضیح مبانى شیخ مفید درباره ” مولى ” را در شش جهت بیان نموده است :
۱- جنبه لغوى و دلالت لفظى .
۲- از میان رفتن شریط تقیه در زمان امیرالمؤمنین (ع).
۳- شاعر فصیح نباید مخالفت لغت صحیح شعر بگوید .
۴- نسبت بعضى از اشعار به امیرالمؤمنین (ع).
۵- استناد معانى لغوى به اهل خبره لغت اگر چه مسلمان نباشند .
۶- باب علم به لغت با اعتماد بر اهل آن همیشه باز است و هیچکس از اساتید فن را نباید استثنا کرد .
اصل کتاب هفده صفحه است و طى آن ثابت شده که مراد از ” مولى ” معناى اولى به نفس است . مباحث مطرح شده :
۱- ده معنى براى مولى در لغت .
۲- تحلیل واقعه غدیر و انطباق معناى ” اولى به نفس ” از میان ده معنى بر کلام پیامبر (ع).
۳- شواهدى از شعر فصحا درباره معناى صحیح ” مولى ” و استفاده امامت امیرالمؤمنین (ع) ، که پنج نفر را آورده است .
نکات قابل توجه :
۱- مشخصات و مطالبى که گفته مى شود براى کتاب ” رساله فى معنى المولى ” از مؤلف نیز هست ، بغیر از چاپ اول و سوم و آدرس رجال النجاشى و کتابشناسى و توضیح مقدمه این کتاب در مطلب سوم و ابتداى مطلب چهارم و نیزمطلب ششم .
۲- از این دو کتاب مخطوطات بسیارى در کتابخانه هاى ایران و عراق و هند موجود است . براى نمونه سه مورد یادشده آورده شد ، و نیز در کتابخانه امیرالمؤمنین (ع) ( نجف ) مجموعه شماره ۴۱۰ از مخطوطات قرن یازدهم که تمام رساله هاى شیخ مفید است ، و در چستربیتى در مجموعه شماره ۳۸۷۷ از مخطوطات قرن هشتم ، که عکس آن در کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى موجود است .
۳- چاپ آخر این دو کتاب ( چاپ کنگره شیخ مفید ) با مقدمه اى از سید محمد رضا جلالى و تحقیق محمد مهدى نجف است .
۴- قبل از شروع این کتاب ( اقسام المولى فى اللبسان ) نسخه اى خطى از آن به طور کامل آورده شده ، و در ابتداى هر دو کتاب صفحات ابتدا و انتها از سه نسخه خطى براى هر دو آمده است .
۵- هر دو کتاب همراه با پاورقى هاى توضیحى هستند .
۶- این کتاب ( اقسام المولى فى اللسان ) در چاپ نجف ، در مجموعه اى از رساله هاى شیخ مفید که به نام ” عده رسائل ” است ، با نام ” رساله فى تحقیق لفظ المولى ” از ص ۱۸۶ـ ۱۹۳ و در کتاب الغدیر فى التراث الاسلامى ص ۶۵ ۱۶ با نام ” رساله فى اقسام المولى ” آمده است .
۷- در آخر هر دو کتاب بخشى از نسخه خطى کتاب ” کنز الفوائد ” ( کراجکى ) که مربوط به حدیث غدیر است ـ در کتاب ” اقسام المولى فى اللسان ” پنج صفحه و در کتاب ” رساله فى معنى المولى ” هشت صفحه ـ آورده شده است !
۸- این دو کتاب ، کتاب دوم و سوم از جلد هشتم دوره ” مصنفات الشیخ المفید ” هستند .
۹- در واقع این دو کتاب ضمیمه یکدیگر هستند ، چرا که در کتاب ” اقسام المولى فى اللسان ” در واقع مراد پیامبر (ص) از کمله ” مولى ” ثابت شده که امامت است ولى در کتاب ” رساله فى معنى المولى ” از معانى مولى و ابحاث لغوى آن بحث شده است .
۶- امام شناسى ( ج ۷و ۹ فارسى ، چاپى )
سید محمد حسین تهرانى (حسینى ).
انتشارات حکمت ، تهران ، چاپ اول ، سال ۱۴۰۷ق .
چاپ دیگر : همان ناشر ، سال ۱۴۱۰ق ، ۱۳۶۹ش .
وزیرى ، ج ۷ ۲۹۳ص ، ج ۹ ۲۹۳ص .
این کتاب جلد هاى هفتم و نهم از مجلدات ” امام شناسى ” و قسمتى از سلسله ابحاث ” علوم و معارف اسلامى ” از مؤلف است که در غدیر و به صورت دروسى از مولف بیان شده است .
جلد هفتم از درس نود یکم تا درس صدو پنجم و جلد نهم از درس صدو بیست و یکم تا درس صد و سى و پنجم است ، و به شکر ابحاث علمى مطرح شده و از منابع شیعه و عامه استفاده نموده است .
توضیح این دو جلد چنین است :
ج ۷
درس نود و یکم تا نود و سوم : ابتدا مباحثى پیرامون مشخصات غدیر و بعضى وقیع زمان پیامبر (ص) در این باره ، و رفتار منافقین از صحابه با آن حضرت و به خصوص نسبت به خلافت و ولایت . درس نود و چهارم تا نود و هفتم : بیان واقعه غدیر به طور علمى و کلامى همراه با آوردن خطبه غدیر و بحث در آیه تبلیغ و توضیح ابحاث آن . درس نود و هشتم تا صد و یکم : بیان راویان و مؤلفین و کتاب هاى تألیف شده در غدیر و نیز کتاب هایى که غدیر در آنها آمده است از مورخین و متکلمین و غیر آنها و سپس استشهادات بعضى از معصومین (ع) و نیز دیگر افراد به غدیر در همراه با مباحث مربوط . درس صد و دوم تا صد و پنجم : شامل نامه امیرالمؤمنین (ع) به معاویه و نیز ابحاثى در زمینه هاى معانى ” مولى ” و استفاده ولایت از این کلمه و نیز کل خطبه غدیر همراه با ایراد اسامى بزرگان اهل لغت و نظریاتشان . درطى این ابحاث اشعارى نیز آورده شده که تقریباً تمام آنها در غدیر هستند .
ج ۹
در صد و بیست و یکم تا صد و بیست و هفتم : استشهاد هاى و احتجاجات و مناشده هاى امیرالمؤمنین (ع) در موارد مختلف از قبیل روز شورى در رحبه کوفه ، و جنگ جمل و با معاویه و موارد دیگر به غدیر عمراه با مباحث علمى در هر مورد ، و نیز احتجاجات بعضى معصومین (ع) و دیگر افراد از اصحاب امیرالمؤمنین (ع) و یا استشهاد مأمون وقضیاى امام رضا (ع) و جریان ولایتعهدى .
درس صد و بیست و هشتم تا صد و سى ام : شرح آیه ” سأل سائل بعذاب واقع ” و ایراد کلمات بزرگان عامه در این باره و تحقیقى در مکان و زمان غدیر ، و نیز آیات دیگر مربوط به ابحاثى لغوى و تاریخى با بعضى از عامه .
درس صد و سى و یکم تا صد و سى و چهارم : بیان عید بودن غدیر به طور مفصل و وقایعی که در این روز اتفاق افتاده که بیشتر جنبه عیدى دارد ، از بیعت و تهنیت با امیرالمؤمنین (ع) و مراسم دیگر و استدلال و به عمل صحابه و نیز بیان مواردى از سیره ائمه (ع) در این روز و بیان جوانب دیگر عید غدیر .
درس صد و سى و پنجم : درباره عامه بستن بر سر امیرالمؤمنین (ع) توسط پیامبر (ص) و نیز ابحاثى درباره عمامه گذاردن و جوانب آن .
در ضمن مطالب کتاب اشعار بسیارى آورده شده که اکثراً در غدیر است .
نکته قابل توجه :
این کتاب در مواردى شبیه به کتاب ” الغدیر ” علامه امینى است .
( پ )
۷ پاسداران حماسه غدیر ( فارسی ، چاپى )
پرویز عباسى .
انتشارات نور فاطمه (س ) ، تهران ، چاپ اول : سال ۱۴۰۶ق ، ۱۳۶۴ش .
رقعى ، ۳۲۸ص .
این کتاب شامل اشعار و قصید فارسى از شاعران جدید و قدیم درباره غدیر است . این کتاب ظاهراً بنا به درخواست علامه امینى جمع آورى شده است .
۸- انوار ولایت در خطبه غدیر ( فارسى ، چاپى )
رضا اصلانى .
۹ أنیس الخطب ( فارسى ، چاپى )
على اصغر بن ابوالحسن ( اعتماد الواعظین ) تهرانى .
تهران ، سال ۱۳۶۵ .
فهرست کتب چاپى فارسى ( خانبابا مشار ) ج ۱ص ۵۹۱
این کتاب شرح خطبه پیامبر (ص) در غدیر است ؛ و مؤلف آن از خطباى تهران بوده است .
۱۰- اهد الحقیر فى معنى حدیث الغدیر ( الى اخیه البارع البصیر ) ( عربى ، چاپى )
سید مرتضى بن احمد خسرو شاهى ( تبریزى ) م ۱۳۷۲ق .
چاپ اول ، المطبعه الحیدریه ، نجف ، سال ۱۳۵۳ق .
رقعى ، ۱۱۲ص .
چاپ دوم : به اهتمام سید هادى خسرو شاهى ( فرزند مؤلف ) ، قم ، سال ۱۳۹۸ق ، ۱۳۵۶ش .
رقعى ، ۱۹۲ص .
الذریعه ج ۲ص ۴۸۲ش ۱۸۹۴
الغدیر ج ۱ص ۱۵۷ش ۲۷
این کتاب از ابتدا تا انتها کلام فخر رازى را نقل کرده و رد مى نماید ، و در ضمن بسیارى از مطالب جنبى مربوط به مطلب را بیان نموده است . در واقع مطالب بسیارى درباره غدیر را به عنوان رد کلام فخر رازى یادآور شده و بحث نموده است ، و تقسیم بندى خاصى ندارد.
توضیح ابحاث کتاب چنین است : ابتدا نقل کلام فخر رازى و سپس رد کلام او تا اواسط کتاب که توضیح مراد پیامبر (ص) از کلمه ” مولى ” است و مفصل بحث نموده ، و نیز کلام دیگرى از فخر رازى آورده و باز مفصل بحث کرده و کلامش را از تمام جوانب رد کرده است .
چنانچه علامه حاج آقا بزرگ فرموده مؤلف این کتاب به سال ۱۳۵۲ قمرى در تبریز در جواب شخصى به نام ( شیخ محمد صدیق ) که از علماى عامه در روستاى حمامیان بوده تألیف نموده و لذا جمله ” الى اخیه البارع البصیر ” را در آخراسم آورده است . همچنین علامه یاد شده بسیار از این کتاب تجلیل نموده و از نظر فنى و علمى کتاب را ستوده است .
نکات قابل توجه :
۱- این کتاب در چاپ قم با نام ” معنى حدیث الغدیر ” توسط فرزند مؤلف آقاى سید هادى خسروشاهى ، همراه بامقدمه و همچنین تقدیمى از سید موسى صدر به نام ” سابقات الغدیر ” چاپ شده ، چنانچه علامه استاد فقید سید عبدالعزیز طباطبائى نیز با همین نام ( معنى حدیق الغدیر ) از کتاب یاد نموده است . ولى نام اصلى کتاب ” اهدالحقیر… ” است ، چرا که خود مؤلف این نام را گذارده و چاپ نجف نیز به همین نام چاپ شده است .
۲- صفحات کتاب در چاپ نجف ۱۱۳ صفحه است ، ولى چون در آن چاپ اشتباهى رخ داده و شماره صفحه ۴ فراموش شده ۱۱۲ صفحه است .
۳- در آخر لازم به توضیح است که این کتاب با اشراف آیه الله ادیب شیخ محمد على اردوبادى رحمه الله تألیف شده است .
۱۱- الیضاح و التبصیر فى جواب مسأله المولى ( فى حدیث الغدیر ) ( عربى ، خطى )
حسین بن على ( مؤید الدین ) م قرن ۶ق .
فهرست کتب اسماعیلیه ( مجدوع ) ص ۱۵۲
فهرست کتب اسماعیلیه ( یوانف ) ش ۲۵۶
این کتاب در دو باب است :
۱- رویات و احتجاجات درباب ولایت امیرالمؤمنین (ع) .
۲- آنچه از امام صادق (ع) در برترى روز غدیر و نماز و روزه آن روز وارد شده است .
به کتاب ” الیضاح و التعبیر فى ابانه فضل یوم الغدیر ” از حسین بن على مراجعه شود .
۱۲- الیضاح و التبصیر فى فضل یوم الغدیر ( عربی ، خطى )
هبه الله بن موسى شیرازى ( المؤید فى الدین ، داعى الدعه ) م ۴۷۰ق .
فهرست کتب اسماعیلیه ( یوانف ) ش ا ۲۱۶۷
نکته قابل توجه :
۱- نسخه اى از این کتاب در کتابخانه الجمعیه الاسماعیلیه ( کراچى ) موجود است .
۲- مؤلف کتابى در حالات خود تألیف نموده که در قاهره به چاپ رسیده ، و نیز دیوانش با مقدمه محمد کامل حسین در قاهره به چاپ رسیده است ، ولى این کتاب پیدا نشد .
۱۳ الیضاح و التعبیر فى ابانه فضل یوم الغدیر ( عربی ، خطى )
حسین بن على ، م ۶۶۷ق .
میراث اسلامى ایران سال ۱۳۷۳ص ۷۰۴
نکات قابل توجه :
۱- احتمال مى رود این کتاب با کتاب ” الیضاح و التبصیر فى جواب مسأله المولى ( فى حدیث الغدیر ) ” از حسین بن على ( مؤید الدین ) یک کتاب باشند ، به خصوص که در آن کتاب بحث از فضل و برترى روز غدیر نیز شده و چنانچه از نام این کتاب فهمیده مى شود در همان موضوع است .
۲- نسخه اى از این کتاب در انستیتوى اسماعیلیه در لندن شماره ۳۱ موجود است .
۱۴ الیضاح و التفسیر فى معنى یوم الغدیر ( عربی ، خطى )
على بن محمد عبشمى ( داعی ، اسماعیلى ) ، م ۶۱۲ق .
فهرست کتب اسماعیلیه ( مجدوع ) ص ۱۲۳ـ ۱۲۷
مصادر الفکر العربى الاسلامى فى الیمن ص ۱۰۲
فهرست کتب اسماعیلیه ( یوانف ) ش ۲۴۹
فهرست کتابخانه فیضى بمبئى ص ۹۹ش ۱۲۲
فهرست کتب اسماعیلیه ( پونا والا ) ص ۱۶۴ـ ۱۶۵
۱۵- بحث غدیر خم از نظر قرآن شریف ( فارسی ، چاپى )
عبدالکریم نیرى ( بروجردى ).
چاپ اول : چاپ حکمت ، قم ، حدود سال ۱۳۵۳ش .
رقعى ، ۴۴ .
چاپ دوم : انتشارات نور فاطمه (س ) ، تهران ، سال ۱۴۰۲ق ، سال ۱۳۶۱ش .
رقعى ، ۴۷ص .
کتاب پس از مقدمه ابتدا خلاصه اى از واقعه غدیر خم و سپس بحث غدیر از نظر قرآن است که سه آیه را مطرح مى نماید : ۱- ” یا یها الرسول …” ۲- ” الیوم الکملت لکم دینکم … ” ۳- ” سئل سائل بعذاب واقع … ” ، و در هر کدام به طرح اشکالات و جواب از آنها بحث در خود یه و نیز یات دیگرى در ضمن هر کدام از این سه آیه پرداخته است و بیشتر جنبه کلامى دارد . در چاپ دوم کتاب شعرى را از شاعرى متخلص به ” سن ” آورده است .
نکته قابل توجه :
چاپ دوم کتاب همراه با کتابى در مبعث از جلال الدین همائى است ، که هر دو با هم با نام ” مبعث و غدیر ( اولین و آخرین پیام قرآن ” چاپ شده اند و کتاب مبعث به عنوان بخش اول و با نام ” مبحث بعثت “و کتاب غدیر به عنوان بخش دوم و با نام ” مبحث غدیر خم ” است .
در کتاب ” الغدیر فى التراث الاسلامى ” ص ۱۹۷ش ۱۰۵ از این کتاب با نام ” غدیر خم از نظر قرآن ” یاد نموده است .
۱۶- بحثى درباره حدیث تاریخى غدیر ( فارسی ، چاپى )
سید جمال الدین دین پرور .
انتشارات دارالفکر ، قم .
جیبى ، ۳۲ص .
کتاب شامل بحثى در اسناد غدیر و داستان آن است .
نکته قابل توجه :
ک ک این کتاب به ضمیمه کتاب ” هزار و یک دلیل ” چاپ شده است .
خوان و رنگ کن ( قصه هاى پیامبران ) ، ج ۶ ( زمانى ) = داستان غدیر ( فارسی ، چاپى )
۱۷- برکرانه غدیر ( فارسی ، چاپى )
سید سعید حسینیان ( میر سعید ).
سال ۱۴۰۷ق ، ۱۳۶۶ش .
وزیرى ، ۶۹ص .
چاپ دیگر : منشورات مسجد الغدیر ، قم ، سال ۱۴۰۸ق .
وزیرى ، ۷۲ .
کتابشناسى ملى ایران ( نیمه دوم ) شماره ۶۰ص ۴۸.
این کتاب ابحاثى در غدیر و خطبه آن ، و گزارش از فعالیت هاى مسجد الغدیر است .
۱۸- برکه آفتاب ( فارسی ، چاپى )
سید مصطفى بن محمد على گرمارودى ( موسوى ، طالقانى ) .
بنیاد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى ، مشهد ، سال ۱۳۷۰ش .
هاریه و غدیریه = غدیریه ( فارسی ، چاپى )
۱۹- بیان من کنت مولاه ( عربی ، خطى )
محسن بن حسین خزاعى ( نیشابورى ) م قرن ۵ق .
الفهرست ( منتخب الدین ) ص ۱۰۲ش ۳۶۰
أمل الامل ج ۲ص ۲۲۸ش ۶۸۵
جامع الروه ج ۲ص ۴۲
ریاض العلم ج ۵ص ۹
تعلیقه أمل الامل ش ۶۸۵
مستدرک الوسائل ح ۳ص ۴۸۸
روضات الجنات ج ۶ص ۷۸
تنقیح المقال ج ۳ص ۵۴ش ۱۰۱۹۱
طبقات أعلام الشیعه ( قرن پنجم ) ص ۱۴۷
الذریعه ج ۱۳ص ۱۸۴ش ۶۵۴
أعیان الشیعه ج ۹ص ۴۷
معجم رجال الحدیث ج ۱۴ص ۱۹۵ش ۹۸۸۷
نکات قابل توجه :
۱- نام این کتاب در الذریعه ” شرح حدیث من کنت مولاه ” است ، با اینکه از الفهرست ( منتجب الدین ) نقل نموده ، و در الفهرست نام ” بیان من کنت مولاه ” را آورده است و بقیه موارد نیز از همین مأخذ و با همین نام نقل نموده اند.
۲- شیخ منتجب الدین در کتاب یاد شده ، کتاب هاى مؤلف را با سند خود از او نقل نموده است که در نتیجه یکى از کتبش همین کتاب است .
۲۰- پرتوى از غدیر ( در اثبات امامت و ولایت از کتب اهل سنت ) ( فارسى ، چاپى )
مهدى حائرى ( تهرانى ).
تدوین : سید سعید حسینیان ( میر سعید ).
مؤسسه انتشارات هجرت ، قم ، بنیاد فرهنگى امام مهدى (عج ) ، تهران ، سال ۱۴۱۵ق ، ۱۳۷۴ش .
وزیرى ، ۲۷۹ص .
کتابى است تحت پنجاه و سه عنوان که پس از بررسى جنبه هاى مختلف غدیر مطالب گوناگونى درباره ولایت امیرالمؤمنین (ع) مطرح کرده است .
این کتاب با بیان واقعه غدیر از یک سو و ذکر فضیل امیرالمؤمنین (ع) از سوى دیگر همراه با مباحث کلامى و نیز اشاره اى به امام حسن و امام حسین و حضرت زهرا (س ) به اثبات امامت و ولایت پرداخته است .
بقیه توضیحات از عنوان هاى کتاب مشخص مى شود . عناواین کتاب از ین قرار است :
بزم سرور ( مقدمه ) ، زندگانى حضرت على (ع) ، خطبه غدیر شامل متن عربى و ترجمه ، غدیر در بیان ائمه (ع) ( که از تمام چهارده معصوم (ع) شواهد و احادیث آورده است ).
تشیع و زمان پیدایش آن ، امام و امامت ، صلوات بر پیامبر (ص) و آل ایشان ، اهل الذکر آل محمد (ص) هستند ، شرکت و اقسام آن ، دعاى توسل ، زیارت قبور ائمه (ع) ، شأن نزول یه تطهیر ، آیه ولایت ، آیه مباهله ، واقعه غدیر ، آیه ” وقفوهم انهم مسئولان ” ابلاغ سوره برائت ، حدیث ثقلین ، حدیث سفینه ، حدیث مدینه علم ، حدیث منزلت ، حدیث . ک ک الدار ، وصیت على (ع) از پیامبر (ص) ، مقام وصیت على (ع) ، حدیث فتح باب و سد ابواب ، على (ع) محبوب ترین فرد نزد رسول خدا (ص) ، على (ع) مؤمن به رسول خدا (ص) ، على (ع) جدا کننده بین حق و باطل ، على (ع) صادق و صدیق اعظم ، على (ع) نشانه شناخت مؤمن و منافق ، على (ع) و لیله المبیت ، فتح خیبر ( حدیث ریت ) ، سبقت على (ع) در فضیل ، على (ع) هادى امت ، جنگ على (ع) با قاسطین و نکثین و مارقین ، حدیث ” حب على (ع) حسنه لیضر مع هاسیئه ” ، حدیث ” على مع الحق و على مع القرآن ” حدیث ” الحسن و الحسین سید اشباب اهل الجنه و ابوهماخیر منهم ” ، فاطمه زهرا (ع) برترین زنان عالم ، ” فاطمه بضعه منى ” ، بیان ابن قتیبه در عیادت از فاطمه (ع) ، دقیق تأسف بار بر بالین احتضار پیامبر (ص) ، رفتار با خاندان پیامبر (ص) پس از رحلت آن حضرت ، فدک و ماجراى غصب آن ، دلیل اهل سنت اجماع است ، استناد به یه چهلم سوره توبه و پاسخ آن ، اعتراف خلف ، عدم آگاهى عمر از آیات قرآن و احکام دین ، تغییر احکام الهى توسط عمر ، رفتار عثمان در زمان خلافت ، معاویه و رفتار کفرآمیز و جنایات فراوان .
نکات قابل توجه :
مدارک کتاب در اکثر قریب به اتفاق موارد از عامه است .
پیام بزرگ از بزرگ پیامبران ( عماد زاده ) = پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ( فارسی ، چاپى )
۲۱- پیام غدیر ( فارسى ، چاپى )
ترجمه : على کبر صادقى .
فرهنگسراى ارسباران ، تهران سال ۱۳۷۴ش . ۱۱۰ص .
۲۲- پیام غدیر ( فارسی ، چاپى )
عذرا انصارى .
مؤسسه انتشارات انصار المهدى ، قم ، ۱۳۷۴ش .
رقعى ، ۱۴۴ص .
این کتاب یک دوره خلاصه جوانب مختلف غدیر را مورد بررسى قرار داده است . عناوین کتاب بشرح زیر است :
پیشگفتار سخنى با امام غدیر ، با کاروان غدیر ، در غدیر خم ، پیام غدیر ، مژده تکمیل دین ، تبریک امامت ، غدیر دررویات و تاریخ ، غدیر از دیدگاه معصومان (ع) ، غدیر عید بزرگ خدا ، زیارت على (ع) در عید غدیر ، اعمال روز غدیر ، ضرورت غدیر ، قانون ، نیاز فطرى بشر ، رهبران ، مبین قانون ، رهبران شیسته ، چرا امامت انصابى است ، پاسخى از امام زمان (عج ) درباره انتصابى بودن امام ، معناى مول ، اندیشه هاى کلامى غدیر ، استدلال امام صادق (ع) ، برترى مقام امامت بر نبوت ، استدلال هشام بن حکم ، فخر الدین رازى ، گواهى به ولایت على (ع) ( شهادت ثالثه ) ، پیروان غدیر ( شیعه ) ، زمینه سازى هاى پیامبر (ص) براى غدیر ، غدیر از نگاه شاعران .
۲۳- پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ( فارسی ، چاپى )
حسین بن احمد عماد زاده ( عماد الدین ، اصفهانى ، کرونى ) م ۱۴۱۰ق .
چاپ اول : مکتب قرآن ، تهران .
چاپ دوم ، انتشارات کتابخانه صدر ، تهران ، سال ۱۳۵۵ش .
چاپ دهم : مکتب قرآن ، تهران .
وزیرى ، ۲۸۳ص .
این کتاب از جمله کتب نسبتاً جامع در موضوع غدیر ، و در حد خود بسیار قابل استفاده است .
در این کتاب پس از مقدمه درباره پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) در قضیه غدیر به طور اختصار همراه با حکایات و احادیث صحبت شده است . سپس مطالبى درباره سفر حجه الوداع و بیان عظمت و اهمیت غدیر و خطبه و مجلس آن و همچنین محل و موضوع و مؤلفین غدیر و نیز اسناد خطبه که در آنها ۱۱۰ نفر از رو این نامبرده شده بیان شده است .
پس از آن خطبه کامل و مفصل غدیر از روى نسخه شیخ محمد باقر زند کرمانى ـ که بقول مؤلف ـ از کتب معتبر استخراج شده است بعد از مقابله با بحار و احتجاج طبرسى همراه با ترجمه زیرنویس از فاضل مذکور ( زند کرمانى ) درطرف راست صفحات و در طرف چپ ترجمه فنى همراه با کمى توضیح از مؤلف ( آقاى عماد زاده ) در هشتاد و دو صفحه است .
سپس پاره اى از فضیل امیرالمؤمنین (ع) و در آخر آنه سه قصیده و یک مثنوى در مدح آن حضرت آورده شده ، و بعد صد و ده حدیث از کتب عامه و صد و ده حدیث از کتب شیعه در فضیل آن حضرت ، همچنین صدو ده منقبت از مناقب حضرتش که مورد اتفاق همگان است آورده شده ، و در آخر قصیده و مثنوى و مطالبى به عنوان خاتمه بیان شده است .
نکات قابل توجه :
۱- تألیف این کتاب حدود سال ۱۳۵۰ش ، ۱۳۹۱ق انجام شده ، چنانچه مؤلف در مقدمه بیان نموده است .
۲- ظاهراً در نظر گرفتن عدد صد و ده در چند بخش این کتاب و شمارش احادیث و مناقب و غیره به ین تعداد ازباب تطابق نام مقدس ” على (ع) ” با ین عدد به حساب حروف ابجد است .
۳- نام این کتاب در چاپ هاى آن مختلف است : در چاپ هاى قدیمى همین نام نوشته شده و چاپ هاى آخر نام ” پیام بزرگ از بزرگ پیامبران ” است و نیز در کلیه چاپ ها در پشت جلد و یا عطف آن یا داخل کتاب گاهى این نام و گاهى نام دیگر نوشته شده است .
در کتاب الغدیر فى التراث الاسلامى ص ۱۹۵ش ۹۷نام ” خطبه غدیر ، پیام بزرگ از بزرگ پیامبران ” و در مجله تراثنا شماره ۲۸ص ۱۳۰ش ۱۶۷۲ نام ” خطبه غدیر ” آمده است .
از تمام این نامه ، نام صحیح همین نام ( پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ) است ، چرا که در اکثر چاپ ها و موارد این نام به چشم مى خورد .
۴- دو کتاب دیگر نیز از مؤلف به نام هاى ” خطبه پیامبر کرم (ص) در غدیر خم ” فارسى و ” خطبه النبى الکرم (ص) یوم الغدیر “عربى که در واقع گزیده اى از همین کتاب هستند معرفى شده است .
۵- در مقدمه چاپ دهم آمده که از این خطبه در ظرف هفت سال بیش از چهل و پنج هزار نسخه در ایران و مصر چاپ و منتشر گردیده است .
۲۴- پیرامون روز تاریخى غدیر ( فارسى ، چاپى )
لطف الله بن محمد جواد صافى ( گلپیگانى ).
( ت ) ۲۶ تبلیغ رسالت ( اردو ، چاپى )
سید غلام اصغرى هندى .
اداره مجله اصلاح ، کهجوه ، سارن ، بیهار ( هند ).
در این کتاب ابحاثى پیرامون آیه ” یا یها الرسول بلغ ما انزل … “و نزول آن در غدیر و ابحاثى در امامت امیرالمؤمنین (ع) آمده است .
۲۵- تحفه غدیریه ( فارسی ، چاپى )
محمد حسین توتونچى ( تبریزى ) ، م ۱۳۹۷ق .
تبریز ، سال ۱۳۹۰ق .
حکیم صلح جهانى : خطبه رسول کرم (ص) در سفر حجه الوداع ( ملتجى ) = خطبه رسول کرم (ص) در سفر حجه الوداع ( فارسی ، چاپى )
۲۶- تراثن ، ش ۲۱العدد الخاصّ بالغدیر ( عربى ، چاپى )
جمعى از محققین .
مؤسسه آل البیت (ع) لاحی التراث ، قم سال ۱۴۱۰ق .
وزیرى ، ۴۵۴ص .
این کتاب شماره بیست و یکم از مجله علمى و فصلى ” تراثن ” است که مطابق شماره چهارم از سال پنجم آن است ، و مخصوص غدیر سال ۱۴۱۰ قمرى در خارج از وقت صدور مجله تدوین و به چاپ رسیده است .
این شماره شامل ده مقاله و کتاب است که شرح موضوعات آنها به این مضمون است :
۱- الغدیر عبرالتاریخ و التراث ، کلام هیئت تحریریه .
۲- الغدیر فى حدیث العتره الطاهره ، سید محمد جواد شبیرى :
ک ک فصل اول : واقعه غدیر. فصل دوم : معرفى مواضع نزول یه هاى کمال و تبلیغ . فصل سوم : حد گذارى روز غدیر.فصل چهارم : غدیر در بحار معصومین (ع). فصل پنجم : روز غدیر بزرگترین عید در اسلام .
۳- حدیث الغدیر التبلیغ الاخیر لامامه الامیر ، سید على میلانى .
امر امامت با خداست ، باین حدیث نور و حدیث دار ، باین حدیث دار و حدیث غدیر ، حدیث غدیر ، خصیص غدیر و اهمیت آن ، عنیت به حدیث غدیر ، شواهد حدیث غدیر ، موقف هاى متضاد ، علما در غدیر ، مفاد حدیث غدیر ، تشکیک در دلالت ، بین غدیر و حوض .
۴- الغدیر فى ظل التهدیدات الالهیه للمعارضه ، سید جعفر مرتضى عاملى : به کتاب ” الغدیر و المعارضون ” در همین کتابنامه مراجعه شود.
۵- الغدیر فى التراث الاسلامى ، سید عبدالعزیز طباطبائى : به همین نام در این کتابنامه مراجعه شود.
۶- تعریف بمصادر الامامه فى التراث الشیعى ، عبدالجبار رفاعى : معرفى آنچه در امامت نگاشته شده ، که در چند شماره تراثنا چاپ مى شود.
۷- تحقیق حول کتاب حدیث الشورى ، أحد مصادر الغدیر ، سید محمد جواد شبیرى :
مبحث اول : نسبت کتاب به عمر و بن ثابت ، مبحث دوم : وجود مردى به اسم عمر و بن میمون و بن ابى المقدام ،مبحث سوم : اعتقاد شیخ در یکى بودن عمرو بن میمون با عمرو بن ابى المقدام ثابت ، مبحث چهارم : نسبت کتاب حدیث شورى به عمر و بن میمون اودى ، مبحث پنجم : بیان مختار در مسئله .
۸- غدیریه للحرالعاملى ، تحقیق اسد مولوى : غدیریه اى از دیوان شیخ حر عاملى که پس از انتخاب و تحقیق در این مجله چاپ شده است .
۹- الاعلام بحقیقه اسلام امیرالمؤمنین (ع) ، محمد بن على کراجکى ، تحقیق : على موسى کعبى .
تمام مطالب زیر به عنوان فصل آمده است : اسلام امیرالمؤمنین (ع) ، امیرالمؤمنین (ع) اولین کسى بود که بعد ازحضرت خدیجه ایمان آورده ، اسلام امیرالمؤمنین از روى بصیرت و استدلال بود. مسئله بلوغ .
۱۰- دلیل النص بخبر الغدیر على امامه أمیرالمؤمنین (ع) ، محمد بن على کراجکى ، تحقیق : اسامه آل جعفر : به همین نام در این کتابنامه مراجعه شود.
نکته قابل توجه :
در ” الغدیر فى التراث الاسلامى ” ص ۲۱۹ش ۱۴۲ از این کتاب با نام ” العدد الخاص بالغدیر من مجله تراثن ” یاد نموده است .
۲۷- ترجمه چهل حدیث از جلد دهم کتاب الغدیر ( فارسی ، چاپى )
سید حسن موسوى ( اصفهانى ).
تهران ، سال ۱۹۷۷م .
چاپ سوم : ناشر : مؤلف ، تهران ، سال ۱۴۱۳ق ، ۱۳۷۱ش .
جیبى ، ۳۹ق .
کتاب ترجمه چهل حدیث از جلد دهم کتاب ” الغدیر ” علامه امینى به فارسى است .
رجمه خطبه غدیر خم = خطبه غدیر خم ( فارسی ، چاپى )
۲۸- ترجمه خطبه غدیریه ( فارسی ، خطى )
محمود بن محمد تقى کلباسى ، م ۱۳۶۵ق .
ماشین نویسى ، سال ۱۳۶۰ق .
فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه جامع گوهر شاد ج ۲ص ۵۵۵ش ۴۵۲
این کتاب ترجمه خطبه مفصل و طولانى غدیر است که با اشراف حجه الاسلام حسن على مروارید در سال ۱۳۶۰ مرى انجام شده و مقدارى از اواخر ترجمه از ایشان است .
در آخر کتاب مخمسى فارسى از صامت امیرالمؤمنین (ع) آورده شده است .
۲۹- ترجمه الغدیر ( اردو ، خطى )
عبدالحسین بن احمد امینى ( تبریزى ، نجفى ) م ۱۳۹۰ .
مترجم : مصطفى جوهر هندى ( بیهارى ).
این کتاب ترجمه جلد اول کتاب ” الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب ” علامه امینى به زبان اردو است .
نکته قابل توجه :
این کتاب قبل از اینکه به چاپ برسد در چاپخانه از بین رفته است …!!
۳۰- ترجمه الغدیر ( اردو ، چاپى )
عبدالحسین ابن احمد امینى ( تبریزى ، نجفى ) م ۱۳۹۰ق .
مترجم : سید على اختر هندى ( گوپال پورى ).
چاپ : بمبئى ( هند ).
این کتاب ترجمه جلد اول کتاب ” الغدیر ” علامه امینى به اردو است .
۳۱- ترجمه الغدیر ، ۲۲ج ( فارسی ، چاپى )
عبدالحسین بن احمد امینى ( تبریزى ، نجفى ) م ۱۳۹۰ق .
از آنجا که ترجمه ” الغدیر ” توسط چند نفر انجام شده اند نام مترجم و مشخصات چاپى و کتابشناسى هر جلد راجداگانه مى آوریم . ابتدا کتابشناسى کل کتاب بیان مى شود.
این کتاب ترجمه تمام جلد هاى یازده گانه ” الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب ” علامه امینى به فارسى است که توسط مترجمان متعددى در بیست و دو جلد انجام گرفته و از نظر تنظیم جلدها با ” الغدیر “متفاوت و گاهى جلدى ازترجمه تا اواسط جلدى از الغدیر رسیده و جلد بعدى از آنجا به بعد است .
۱ :
مترجم : سید محمد تقى واحدى .
تصحیح و مقابله : سید هادى سینا.
چاپ اول : جامعه تبلیغات اسلامى ، سال ۱۳۸۱ق ، ۱۳۴۰ش .
چاپ دوم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، انتشارات غدیر ، تهران .
چاپ چهارم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۶۵ش .
چاپ پنجم : همان ناشر، سال ۱۳۶۹ش .
وزیرى : ۱۷۴+ ۲۴۴ص .
این جلد شامل مقدمه اى مفصل در صد و هفتاد و چهار صفحه است . در ین مقدمه ابتدا مطالبى درباره ولایت امیرالمؤمنین (ع) آمده سپس نامه هاى تفریظ از سلاطین و علما بر الغدیر ترجمه شده و اشعارى از شعراى عرب وفارسى در مدح الغدیر ذکر گشته ، و نهایتاً اقداماتى که به عنوان تشکیل مکتب هاى الغدیر براى تدریس آن در ایران و خارج از ایران انجام شده ذکر شده است .
براى آنک یک دور کامل مندرجات الغدیر براى خواننده روشن باشد فهرستى از تصحیح : محمد باقر بهبودى .
سپس به کتبى که درباره حدیث غدیر تألیف شده اشاره نموده و بعد از آن مطالبى در شرح حال علامه امینى آورده شده است . بعد از آن اهمیت و خصوصیات کتاب الغدیر مطرح شده در خاتمه ترجمه الغدیر توضیح داده شده ومتذکر شده که ” جامعه تعلیمات اسلامى ” به این مهم اقدام نموده است و ذیل آنرا آقاى واحدى به تاریخ ماه صفر سال ۱۳۸۱قمرى امضا کرده است .
پس از پایان مقدمه ترجمه جلد اول الغدیر آغاز شده و تا پایان این جلد راواین حدیث غدیر از علما ۳۶۰نفر ذکرشده است .
۲:
مترجم : سید محمد تقى واحدى .
تحصیح و مقابله : سید هادى سینا.
کتابخانه بزرگ اسلامى ، انتشارات الغدیر ، تهران .
وزیرى ، ۴۰۸ص .
چاپ پنجم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۶۹ش .
این جلد از اول مناشده و احتجاج با حدیث غدیر آغاز شده و سپس بحث غدیر در قرآن و عید غدیر در اسلام و سخنى چند پیرامون حدیث غدیر آورده شده است . بعد از آن درباره مفاد حدیث غدیر مطالبى آمده و تا بحث انتقاد ازابن کثیر ، جلد دوم پایان یافته است .
۳
مترجم : سید محمد تقى واحدى .
تصحیح : محمد باقر بهبودى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، انتشارات غدیر ، تهران .
وزیرى : ۳۲۸ص .
چاپ دوم : سال ۱۳۶۲ش .
در این جلد بخش شعراى غدیر آغاز مى شود و از شعراى قرن اول تا محمد حمیرى ذکر مى شود.
۴:
مترجم : على شیخ الاسلامى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران .
وزیرى ، ۳۰۴ص .
چاپ : سوم : سال ۱۳۶۲ش .
این جلد از شعراى قرن دوم آغاز مى شود و به شعراى قرن سوم مى رسد و تا دعبل در این جلد ذکر شده است .
۵:
مترجم : جمال موسوى .
تصحیح : محمد باقر بهبودى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، انتشارات غدیر ، تهران .
چاپ دوم : سال ۱۳۶۲ق .
وزیرى : ۳۶۴ص .
این جلد بقیه شعراى قرن سوم را از ابواسماعیل علوى آغاز کرده و تا پایان شعراى ین قرن آورده ، و سپس قسمتى از شعراى قرن چهارم را ذکر کرده است . در این جلد مباحث بسیارى درباره منکرین فضیل اهل بیت (ع) و نمونه هایى از موارد انکارشان ذکر شده است . و تا انکار حدیث ولایت و پاسخ آن مطلب پیش رفته است .
۶:
مترجمه : جمال موسوى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران سال ۱۳۵۳ش .
وزیرى ، ۲۲۲ص .
چاپ دوم : سال ۱۳۶۲ش .
چاپ سوم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۲۲ص .
چاپ ششم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۶۹ .
وزیرى ، ۳۶۳ص .
در این جلد ابتدا مقدمه اى در نقش الغدیر در شناخت منابع اصیل فکر اسلامى آمده و سپس بقیه شعراى قرن چهارم از بحث انتقادى درباره کتاب ” البدیه و النهیه ” آغاز شده و تا ابو فراس حمدانى ذکر شده است .
۷:
مترجم : محمد باقر بهبودى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۴ش . ۱۹۷۶م .
چاپ دوم : سال ۱۳۶۲ش .
چاپ سوم : بنیاد بعثت ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۵۲ص .
این جلد بقیه شعراى قرن چهارم از کشاجم شروع شده و پس از پایان شعراى قرن چهارم ، قرن پنجم را ذکر کرده و تاشریف رضى در این جلد ذکر شده است .
۸:
مترجم : محمد باقر بهبودى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۶ش . ۱۹۸۸م .
چاپ دوم : سال ۱۳۶۳ش .
چاپ سوم : بنیاد بعثت ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۲۸۸ص .
این جلد بقیه شعراى قرن پنجم از ابو محمد صورى شروع شده ، و پس از اتمام قرن پنجم شعراى قرن ششم تا عماره یمنى ذکر شده است .
۹:
مترجم : زین العابدین قربانى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، انتشارات غدیر ، تهران ، سا ل ۱۳۵۳ش .
وزیرى : ۳۴۶ص .
چاپ سوم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، سال ۱۳۶۰ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۴۶ص .
این جلد بقیه شعراى قرن ششم از سید محمد اقساسى شروع شده و قسمت اعظم آن درباره علم غیبت ائمه (ع) و زیارت قبور است .
۱۰:
مترجم : زین العادبدین قربانى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۴ش .
چاپ سوم : همان ناشر، سال ۱۳۶۳ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۶۰ص .
این جلد در معرفى جاعلاین حدیث و بحث درباره جعل و تحریف است . در اواخر این جلد شعراى قرن هفتم آغازمى شود و تا بهالدین اربلى پایان مى یابد.
۱۱:
مترجم : محمد شریف رازى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، بنیاد بعثت ، تهران ، چاپ اول ، سال ۱۴۰۳ق ، ۱۳۶۱ش .
وزیرى : ۴۰۴ص .
در این جلد ابتدا چند تفریظ ترجمه شده و سپس شعراى غدیر در قرن هشتم ذکر شده است . در این جلد عجیب بى پایه از نمونه هاى اظهار علم عمر بیان شده است .
۱۲
مترجم : محمد شریف رازى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۴۰۳ق ، ۱۳۶۱ .
وزیرى ، ۴۱۰ص .
این جلد که ترجمه بخش دوم از جلد ششم متن عربى است از بحث متعه آغاز شده و سپس قسمت “نوادر الاثر فى ]؛علم عمر”که بیش از صد نمونه از جهل عمر به مسائل دینى است آمده ، و سپس تا ذکر قصید علالدین حلى در این جلد آمده است .
۱۳:
مترجم : کبر ثبوت .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۳ش .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۶ .
وزیرى ، ۳۶۲ص .
این جلد بقیه شعراى غدیر در قرن نهم آغاز شده تا بحث درباره خالدبن ولید خاتمه یافته . و در پایان هفده صفحه درباره کتاب الغدیر و اهمیت آن سخن گفته است .
۱۴:
مترجم : کبر ثبوت .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۶ .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۳ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۶۹ش .
وزیرى ، ۳۹۲ص .
در این جلد ابتدا مقدعه اى با عنوان ” آنچه هنگام خواندن الغدیر بید به یاد داشت آمده و سپس مباحث مربوط به ابوبکر مطرح شده و اواخر این جلد درباره یمان حضرت ابوطالب (ع) است .”
۱۵:
مترجم : کبر ثبوت .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۶ .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۱ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۷۶ص .
این جلد پس از ادامه بحث درباره فضیل حضرت ابوطالب (ع) به فضیل ساختگى درباره ابوبکر و عمر و عثمان و نیز بدعت هاى آنان پرداخته است .
۱۶:
مترجم : کبر ثبوت .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۷ .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۳ش .
وزیرى : ۲۶۱ص .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۲۸۴ص .
این جلد ادامه بدعتهاى عثمان است ، و در خاتمه چند تقریظ درباره کتاب الغدیر به فارسى ترجمه شده است .
۱۷:
مترجم : جلال الدین فارسى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، دارالکتب الاسلامیه، تهران ، سال ۱۳۵۴ .
وزیرى : ۳۴۳ص .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۳ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
در آغاز این جلد پس از آوردن چند تقریظ، بقیه بدعتهاى عثمان را آورده است .
۱۸:
مترجم : جلال الدین فارسى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، دارکتب الاسلامیه، تهران ، سال ۱۳۵۴ .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى : ۳۲۷ص .
در این جلد ابتدا درباره عثمان سخن به میان آمده و سپس فضیل جعلى او مطرح شده و در خاتمه فضیل جعلى ابوبکر و عمر نیز مورد بحث قرار گرفته است .
۱۹:
]؛مترجم : جلال الدین فارسى .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۵۶ .
چاپ سوم : سال ۱۳۶۳ش .
چاپ چهارم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۰ش .
وزیرى ، ۳۱۲ص .
در آغاز این جلد چند تفریظ ترجمه شده ، و سپس ادامه بحث جلد قبلى درباره فضیل جعلى ابوبکر و عمر وعثمان مطرح شده است . در ین زمینه بحث درباره فضیلت سازى براى معاویه مطرح شده ، و سپس دوران زندگى سیاهش تبیین گردیده است .
۲۰:
مترجم : جلال الدین فارسى .
چاپ سوم : کتابخانه بزرگ اسلامى ، بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۶۳ش .
وزیرى ، ۲۸۰ص .
این جلد درباره بدعتهاى و جنیات معاویه است و در خاتمه فضیل جعلى او مورد بحث قرار گرفته است .
۲۱:
مترجم : جلیل تجلیل .
چاپ اول : کتابخانه بزرگ اسلامى ، بنیاد بعثت تهران ، سال ۱۳۶۵ .
چاپ سوم : بنیاد بعثت ، تهران ، سال ۱۳۷۳ش .
وزیرى ، ۳۲۰ص .
این جلد ادامه فضیل ساختگى معاویه است ، و در نیمه دوم این جلد به فضیل ساختگى درباره افراد دیگرى که جعالین ساخته اند صحبت شده است .
۲۲:
مترجم : جلیل تجلیل .
کتابخانه بزرگ اسلامى ، بنیاد بعثت تهران ، چاپ اول ، سال ۱۳۶۵ .
وزیرى ، ۳۵۲ص .
این جلد دنباله شاعران قرن نهم است که از ضیالدین هادى آغاز مى شود، سپس شاعران قرن دهم ، یازدهم و دوازدهم ذکر شده و با ذکر سید بدر الدین از شعراى قرن دوازدهم پایان یافته است ، که منطبق بر پاین جلد یازدهم الغدیر است ، و با این جلد ترجمه نیز پایان مى یابد.
نکات قابل توجه :
۱- در کتاب ” سیرى در الغدیر ” از فرزند مؤلف دانشمند مرحوم محمد امینى ص ۱۵۷ دو صفحه درباره این کتاب ( ترجمه غدیر ) صحبت نموده ، که مراجعه به آن لازم است !
۲- چنانچه ملاحظه شد ، این کتاب در طى چند سال و به طور غیر منظم توسط افراد مختلف ترجمه و چاپ شده است .
۳- براى ترجمه هاى دیگر ” الغدیر “به فارسى و اردو ، به خود کتاب ” الغدیر “مراجعه شود.
۴- جلد اول این کتاب ( ترجمه غدیر ) در چاپ اول با نام ” عنیه الامیر فى ترجمه الغدیر ” چاپ شده ولى این نام در چاپ هاى دیگر و نیز هیچ چاپى از جلدهاى دیگر نیامده است .
۵- در تراثنا شماره ۲۸ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۱۴۸ش ۱۸۰۲ و نیز معجم مکتب عن الرسول و اهل البیت (ع) ج ۶ص ۱۹۰ش ۱۵۱۶۰ جلد هشتم را از ترجمه ” فرهاد جلالى ” دانسته است ! در حالیکه در چاپى آن نام ” محمد باقربهبودى ” آمده است .
۶- براى توضیح بیشتر کتابشناسى به کتاب ” الغدیر “مراجعه شود.
۳۲- ترجمه الغدیر ( ناتمام )( فارسی ، خطى )
عبدالحسین بن احمد امینى ( تبریزى ، نجفى ) م ۱۳۹۰ق .
مترجم : محمد امینى ، رضا امینى ، احمد امینى ( فرزندان مؤلف ) .
این کتاب ترجمه کتاب ” الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب ” علامه امینى است که توسط فرزندان مؤلف تا جلد سوم ترجمه شده و در راه تکمیل است .
رجمه کتاب الغدیر ، ۲ج (موسوى ) = الغدیر ، ۲ج ( اردو ، چاپى )
رجمه ( منظوم ) خطبه غدیر خم ( جبروتى ) = خطبه غدیر خم ( فارسی ، چاپى )
۳۳- تصحیح أسانید الغدیر ، ج ۱ ( ناتمام ) ( عربی ، خطى )
حسین بن عبدالله معتوقى ( قطیفى ، کویتى ).
کتاب در اسانید غدیر است که در آن حودد ششصد سند تا بیش از صدو بیست صحابى براى حدیث و واقعه غدیرجمع آورى شده است . در این کتاب بر حسب حروف الفبا نام یکایک صحابه برده شده و سندهایى از حدیث غدیر رکه به او منتهى مى شود یاد آور شده ، و نیز اگر هر سندى از چند طریق است بیان نموده است .
پس از طرح هر سلسله اسناد به بحث و بررسى در آن پرداخته و از نظر علمى و رجالى بحث را تمام کرده ، به ین صورت که فرد فرد افراد را مطرح نموده ، و در هر کدام ابتدا مدح هاى در او، سپس ذم هاى نسبت به او آورده شده و درآخر نتیجه گیرى نموده است .
افرادى که یکبار توضیحات درباره شان گفته شده تکرار نمى شوند و در هر دفعه که نامشان مى آید به مورد اول ارجاع داده شده اند. کتاب همراه با پاورقى هاى مفصل و تحقیقى است .
جلد اول کتاب شامل سیزده نفر از صحابه است : ۱- ابوهریره : که حدود یازده تابعى از او نقل کرده اند. ۲- اسعد بن زراره : یک صحابى و یک تابعى از او .۳- انس بن مالک : سه تابعى از او. ۴- ابولیلى انصارى : یک تابعى از او . ۵- ابوزینب نصارى : یک تابعى از او. ۶- ابوفضاله انصارى ، یک تابعى از او. ۷- ابوقدامه انصارى : یک صحابى و دو تابعى از او. ۸- ابوالهیثم بن التیهان . ۹- ابو رافع قبطى . ۱۰- اسامه بن زید .۱۱- ابى بن کعب . ۱۲- بر بن عازب : چهار تابعى از او. ۱۳- بریده بن حصیب : یک صحابى و دو تابعى از او.
در اینجا جلد اول که در خطى مؤلف پانصد و سى و دو صفحه همراه با پنجاه صفحه مقدمه است تمام مى شود .
باقى جلدها نیز در راه تدوین و تکمیل است ، و این کتاب پس از اتمام تحقیقى بسیار مهم و ارزشمند خواهد بود .
نکته قابل توجه :
این کتاب توسط مؤلف خلاصه گردیده و به نام ” شرح أسانید الغدیر ” است .
۳۴- تعریب عبقات الانوار ( عربی ، خطى )
سیدهاشم عامل ، م ۱۴۱۲ق .
این کتاب ترجمه حدیث غدیر از کتاب ” عبقات الانوار فى اثبات امامه الائمه الاطهار (ع) ” میرحامد حسین به عربى بدون هیچ تلخیص یا شرحى است .
۳۵- تفسیر یه تبلیغ الیه ( عربی ، چاپى )
محمد على بن عنیه الله تبریزى ( شیخ الاسلام ) م قرن ۱۱ق ، چاپ قم ، سال ۱۴۱۵ق .
فهرست نسخه هاى خطى کتابخانه دانشگاه تهران ج ۹ص ۸۱۹مجموعه شماره ۲۱۴۴
نکته قابل توجه :
این کتاب در جلد دوم کتاب ” میراث اسلامى ایران ” ( قم ) سال ۱۴۱۵ق ، صفحه ۱۶۱به چاپ رسیده است .
فسیر التکمیل = التکمیل ( اردو ، چاپى )
۳۶- التکمیل ( اردو ، چاپى )
سید مرتضى حسین هندى ( خطیب ، فتح پورى ، الله آبادى ).
نظامى پریس ، لکنهو ( هند ).
الذریعه ج ۴ص ۲۶۷ش ۱۲۴۲و ص ۴۱۸ش ۱۸۳۹
الغدیر ج ۱ص ۱۵۷ش ۲۴
این کتاب از کتاب هاى بسیار ارزنده اى است که درباره غدیر تألیف شده ، و بسیار فنى و عملى و تحقیقى است و شاید یکى از مهمترین کتبى باشد که در این موضوع تألیف شده اند
انگیزه تألیف این کتاب کلام شبلى نغمان است که ادعا نموده آیه ” الیوم کملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى … ” در روز دهم ذى الحجه و به مناسبت حج است نه غدیر ، و مؤلف ابتدا با طرح جدول ها و مطالبى تقویمى این کلام او را رد نموده و سپس شروع به بحث در جوانب مختلف غدیر نموده است : تمهید و توضیح قصه حجه الوداع در قصیده اى به فارسى آمده و سپس کلمات نعمائى همراه با آدرس هاى دقیق و جواب از آنها یکى پس از دیگر است و به صورت ( قال ، اقول ) آورده شده است .
در اواسط کتاب به شمارش شعراى غدیر همراه با ایراد اشعارشان و آدرس دقیق که اکثراً اردو و کمى عربى هستند پرداخته و سپس در جوانب مختلف غدیر و سفر حجه الوداع و جمله ” من کنت مولاه … ” بحث نموده ، که ابتدا اشعار مربوط را مى آورد و سپس فهرستى از نام نود و پنج نفر از مؤلفین اعم از مورخین و مفسرین که اکثراً از عامه هستند و سفر حجه الوداع را نقل نموده اند را به ترتیب سال و فاتحشان از سال ۱۲۴ تا ۱۳۰۶ قمرى و دو نفر که ظاهراً معاصرمؤلف بوده اند مى آورد ، و بعد شروع به نقل اقوال و مطالب یک یک آنان بطور مفصل و با آدرس هاى دقیق نموده و بحث و گفتگو هاى مفصلى با هر کدام دارد که همراه با مؤیدات و مطالب جانبى از مدارک و منابع عامه است ، ولى تا پانزدهمین که محمد بن جریر طبرى ( عامى ) است بیشتر بیان ننموده و شاید این پانزده نفر هم به علت اهمیت شان است ، و بخصوص نسبت به طبرى در کتاب هاى تاریخ و تفسیرش بسیار تحقیق و نقل نموده است . سپس تتمه اى براى کتابش بیان نموده ، و در آخر عبارت طبرسى در خطبه غدیر را از احتجاج همراه با ترجمه اردوى آن آورده و به مناسبت به تفسیر سوره حمد پرداخته که در ضمن اشاره اى به معناى کلمه ” انعمت ” و مناسبش با آیه غدیر نموده است .
نکات قابل توجه :
۱- در الذریعه در دو مورد از این کتاب با نام هاى ” تفسیر التکمیل ” و ” التکمیل ” یاد نموده و فرموده این کتاب تفسیریه ” الیوم کملت لکم دینکم ” است .
لازم به تذکر است که علامه حاج آقا بزرگ طهرانى در هر دو موردیکه نام این کتاب را برده شماره مسلسل نیز گذارده و این مخالف روش اوست ، چرا که ایشان براى هیچ کتابى دو شماره مسلسل نگذارده ، و اسامى تکرارى را بدون شماره مى آورد . و اشاره به مورد و اسم اصلى مى نمایند . ولى در اینجا در هیچ یک از دو مورد اشاره اى به دیگرى ندارند!
در کتاب الغدیر نیز کتاب را با نام ” تفسیر التکمیل ” در تفسیر آیه ” الیوم کملت لکم دینکم ” که در غدیر نازل شده معرفى نموده است .
۲- چنانچه مؤلف در ابتدا مصادر کتاب را بیان مى نماید ، استشهادات این کتاب تقریباً در تمام موارد از عامه است و صد و هفتاد و هشت منبع عامى را در آنجا یادآور شده است .
۳- تقریباً تمام صفحات کتاب داراى پاورقى هاى مفصل و عمیقى است که طى آنها مطالب بسیار مفید و ارزنده اى را همراه با آدرس هاى دقیق بیان نموده است .
۴- فهرست مطالب کتاب به طور مفصل و در ابتداى کتاب قبل از فهرست مصادر آمده است که تقریباً فهرست موضوعى کتاب است .
۵- علامه نجم الحسن و علامه سید على نقى و علامه سید کلب حسین هر کدام تقریظى بر این کتاب نوشته اند.
۶- تألیف این کتاب در ۲۷ شعبان سال ۱۳۵۱ قمرى برابر با سال ۱۹۳۲میلادى انجام شده است .
۳۷- التنویر على صحه حدیث الغدیر ( اردو ، چاپى )
جمعیت شیعه اثنى عشریه ، سیالکوت ( هند ).
فهرست آثار چاپى شیعه در شبه قاره ج ۱ص ۱۱۴
نکته قابل توجه :
این کتاب در رد یکى از متعصبین مخالفین به نام محمد ابراهیم که صحت حدیث غدیر را انکار مى کرده تألیف شده است .
( ج ) جز فى خطبه النبى (ص) فى یوم الغدیر ( فراهیدى ) = خطبه النبى (ص) یوم الغدیر .( عربی ، خطى )
جز فى طرق حدیث الغدیر ( دارقطنى ) = طرق حدیث الغدیر ( عربی ، خطى )
جز فیه خطبه النبى (ص) یوم الغدیر ( فراهیدی ) = خطبه النبى (ص) یوم الغدیر ( عربی ، خطى )
جمع طرق حدیث ” من کنت مولا فعلى مولاه ” (خراسانى ) = طرق حدیث الغدیر ( عربی ، خطى )
جواب اعتراضات السید الشریف الجرجانى ( مشعشعی ) = رساله فى حدیث الغدیر ( عربی ، خطى )
جواب اعتراضات السید الشریف الجرجانى على حدیث الغدیر ( شعشعى ) = رساله فى حدیث الغدیر ( عربی ، خطى )
( چ )
۳۸- چهره غدیر
مهدى آزین فر .( فارسی ، چاپى )
چاپ اول : مشهد ، سال ۱۳۸۶ق ، ۱۳۴۵ش .
رقعى ، ۶۰ص .
چاپ دوم : مشهد ، سال ۱۳۸۷ق ، ۱۳۴۶ش .
جیبى ، ۸۰ص
۳۹- چهل حدیث پیرامون غدیر ( فارسی ، چاپى )
سید مهدى موسوى .
۴۰- چهل حدیث ولایت و غدیر ( فارسی ، چاپى )
معاونت امور فرهنگى وزارت ارشاد اسلامى ( تهران ).
نشر: وزارت کشور جمهورى اسلامى یران سال ۱۴۱۵ق ، ۱۳۷۴ق .
پالتوئى ، ۱۱۸ص .
در این کتاب پس از مقدمه کوتاهى درباره وصیت و جانشینى پیامبر (ص) چهل حدیث از رویات شیعه که هر یک گویاى گوشه اى از روز غدیر است همراه با ترجمه آمده است .
( ح )
۴۱- الحجر الدامغ المشتهر بالعذاب الواقع ( اردو ، چاپى )
سید سبط الحسن بن وارث حسین جیسى ( شمس العلم ، نقوى ، هندى ، لکنهوئى ) چاپ هند.
نکات قابل توجه :
۱- مؤلف کتاب دیگرى در غدیر به نام “حدیث غدیر کى سرگذشت ” دارد.
۲- همچنین کتابى دیگر به نام ” هات الغدیر ” از سید سبط حسین بن رمضان على جیسى معرفى شده است .
۴۲- حجه الغدیر ( اردو ، چاپى )
چاپ دهلى ( هند ).
الذریعه ج ۵ص ۲۶۲ش ۱۴۲۹
این کتاب در شرح حدیث غدیر است .
نکات قابل توجه :
۱- کتابى به نام ” حجه اللّه القدیر على المنکر لحدیث الغدیر ، النکث عن مولانا الامیر ” از محمد على باروى معرفى شده که آن نیز چاپ دهلى و به زبان اردو است . به احتمال ضعیف رابطه اى بین این دو کتاب هست .
۲- در مجله تراثنا شماره ۲۱ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۳۲۷ش ۵۱ این کتاب را از الذریعه با نام ” حجه الغدیر فى تعیین الفرقه الناجیه “و مؤلف ” محمد رضا بن قاسم غراوى ( نجفى ) ” نقل مى نماید در حالیکه در الذریعه فقط نام ” حجه الغدیر “موجود است و جمله فى شرح حدیث الغدیر بیرون از پرانتز و به عنوان توضیح کتاب است ، و نیز هیچ مؤلفى براى این کتاب معرفى نشده است !
البته در الذریعه بعد از این کتاب کتابى به نام ” الحجه الکافیه فى تعیین الفرقه الناجیه ” از ” محمد رضا بن قاسم غراوى ( نجفى ) ” معرفى نموده و احتمال مى رود در نقل از الذریعه اشتباهى رخ داده است .
لازم به ذکر است که در تراثنا شماره ۲۸ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۱۲۷ش ۱۶۵۰و ۱۶۵۱نیز این دو کتاب معرفى شده ، ولى در آنجا هیچ اشتباهى دیده نمى شود ، و مطابق الذریعه است .
ک ک ۳ همچنین در کتاب معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت (ع) : ج ۵ص ۳۸۹ش ۱۳۳۴۴و ۱۳۳۴۵ این کتاب رااز الذریعه نقل نموده و مؤلفى ذکر نکرده است ، و کتاب ” حجه الله الغدیر… ” را با همان مؤلف از الذریعه نقل نموده است ولى در آنجا نیز بعد از معرفى کتاب ” حجه الغدیر “بدون مؤلف از الذریعه کتابى به نام ” حجه الغدیر فى تعیین الفرقه الناجیه ” از “محمد رضا بن قاسم غراوى ( نجفى ) ” از الذریعه آورده و در هر دو یک آدرس از الذریعه داده است !
۴۳- حجه الله القدیر على المنکر لحدیث الغدیر ، النکث على مولانا الامیر ( اردو ، چاپى )
محمد على باروى ( پاکستانى ).
چاپ اول : چاپخانه اثنى عشرى ، لاهور ( پاکستان ) ، سال ۱۳۳۰ق .
چاپ دوم : دهلى ، سال ۱۹۰۷م .
فهرست کتابهاى چاپى شیعه در شبه قاره ج ۱ص ۱۱۹
براى توضیحات بیشتر به کتاب ” حجه الغدیر “مراجعه شود.
۴۴- حدیث الغدیر ( عربی ، خطى )
منصور بن حسین آبى ( ابوسعد ، لائى ، رازى ، صاحب نثر الدرر ) م قرن ۵ق .
مناقب آل ابى طالب ( ابن شهر آشوب ) ج ۳ص ۲۵
نهج الیمان ( حسین بن جبور ، نسخه خطى ).
اثبات الهده ج ۱ص ۳۶
بحارالانوار ج ۳۷ص ۱۵۷
الغدیر ج ۱ص ۱۵۵
چنانچه در مناقب ابن شهر آشوب آمده در این کتاب راواین حدیث غدیر بر حسب حروف الفبا شمارش شده است .
نکات قابل توجه :
۱- مؤلف کتاب چنانچه از کتب رجالى شیعه و نیز عامه دانسته مى شود شیعه بوده و حتى بعضى گفته اند بسیار اهل ولا و از بزرگان شیعه و نیز از شاگردان شیخ طوسى بوده است .
براى مراجعه به شرح حال او به کتاب الغدیر فى التراث الاسلامى ص ۸۱ مراجعه شود که حدود سیزده مورد را آدرس داده است .
۲- لقب مؤلف مورد اختلاف است .
در مناقب آل ابى طالب و بحار از او لقب ” لاتى ” و علامه سید عبدالعزیز طباطبائى در ” الغدیر فى التراث الاسلامى ” در آخر لقب ” آبى ” را انتخاب نموده اند و گفته : مورد مناقب شاید اشتباه چاپى است ، و نیز در بقیه مواردى که علامه یادشده آورده لقب ” آلى ” را گفته اند .
ولى علامه امینین در ” الغدیر ” و همچنین استاد طباطبائى در ” الغدیر فى التراث الاسلامى ” در باین نام مؤلف لقب ” لائى ” را آورده اند.
۳- این کتاب در ” اثبات الهده ” حر عاملى با نام ” کتاب الرازى فى نص الغدیر ” و جزو مصادر عامى آن کتاب که شیخ حر با واسطه از آنها نقل نموده آمده است .
۴- کتاب دیگرى به نام ” روه خبر غدیر خم على حروف المعجم ” از مولفى به نام ” دارى ” در کتاب ” نهج الیمان ” از حسین بن جبور که خطى است آمده و چون راویان غدیر در آن کتاب به ترتیب حروف معجم است و مؤلف نیز ” دارى ” و شبیه کلمه ” رازى ” است به احتمال قوى هر دو یک کتاب هستند.
۴۵- حدیث غدیر ( اردو ، خطى )
سید محمد قلى ( پدر میر حامد حسین ) هم قرن ۱۲ق .
الاسلام على ضو التشیع ( خراسانى ) ص ۷۸
۴۶- حدیث الغدیر ( عربی ، چاپى )
سید کاظم بن قاسم رشتى ( حسینى ) م ۱۲۵۹ق .
تبریز ، سال ۱۲۷۷ق .
؟، ۳۴۶ص .
فهرست کتب چاپى عربى ( خابابا مشار ) ص ۳۰۷
نکات قابل توجه :
۱- این کتاب در مجموعه اى است که مشتمل بر چند رساله و به صورت چاپ سنگى است .
۲- در مجله تراثنا شماره ۲۱ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۳۲۹ش ۵۱۰ تعداد صفحات کتاب را ۳۶۴ص بیان نموده است .
۴۷- حدیث غدیر ( اردو ، چاپى )
على حسنین شیفته بن محمد قیوم هندى ( جونفورى ، پاکستانى ) م ۱۳۴۶ق ، ۱۹۹۱م .
پاکستان ، سال ۱۹۷۶م .۲۵۶ص .
تذکره علماى امامیه پاکستان ص ۱۸۰
نکته قابل توجه :
این کتاب اقتباسى از جلد اول کتاب ” الغدیر ” علامه امینى است ، که خود مؤلف نیز در آخر کتابش به آن تصریح نموده است .
دیث الغدیر = کتاب الغدیر ( عربی ، چاپى )
دیث الغدیر = حدیث غدیر کى سرگذشت ( اردو ، چاپى )
۴۸- حدیث غدیر ( جانشین محمد (ص) ) ( فارسی ، چاپى )
هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق .همان مؤسسه ، تهران ، سال ۱۳۹۰ق ، ۱۳۴۸ش .
چاپ دیگر: همان مؤسسه ، قم ، سال ۱۴۰۳ق ، ۱۳۶۱ش .
چاپ دیگر: سال ۱۳۷۰ش .
جیبى ، ۱۲ص .
۴۹- حدیث غدیر خم ( عربی ، خطى )
سیر أعلام النبل ج ۱۴ص ۲۰۷در شماره ۱۱۶
این کتاب نقل حدیث غدیر خم از مؤلف است .
نکات قابل توجه :
۱- در کتاب ” الغدیر فى التراث الاسلامى ” ص ۳۰ش ۳از این کتاب با نام ” کتاب فى حدیث الغدیر ” یاد نموده است .
۲- لازم به تذکر است که نام دقیقى براى این کتاب و مؤلفش نیامده ، و تنها مدرک کتاب ” سیر أعلام النبل ” دهبى است ، که مضمون کلامش از قول کسى چنین است :…نزد عبیدالله ( مهدى ) رفتم و ابو جعفر بغدادى نزد او ایستاد بود با او در آنچه براى آن احضار شده بودم صحبت نمودم . سپس گفت : بنشین ، هنگامیکه نشستم کتابى نظرم راجلب نموده ، و او به ابوجعفر گفت : کتاب را به شیخ نشان بده ، که وقتى ملاحظه کرده ، دیدم حدیث غدیر خم است .
پس تنها استفاده اى که مى توان نمود نام ” حدیث غدیر خم ” است و بس . و حتى مؤلف نیز نامعلوم است .
۵۰- حدیث غدیر در فضیلت حضرت امیر (ع)( اردو ، چاپى )
سید محمد عالم بن نور الهدى عریضى ( باسط ، هندى ) م ۱۳۲۱ .
لاهور ( پاکستان ) ، سال ۱۳۲۰ق .
۵۱- حدیث غدیر کى سرگذشت ( اردو ، چاپى )
سید سبط الحسن بن وارث حسین جیسى ( شمس العلم ، نقوى ، هندى ، لکنهوئى ) م ۱۳۵۴ق .
چاپ : هند.
الذریعه ج ۶ص ۳۷۸ش ۲۳۷۳
الغدیر ج ۱ص ۱۵۶ش ۲۰
این کتاب درباره قضیه و حدیث غدیر است .
نکات قابل توجه :
۱- از این کتاب در الذریعه با نام ” کتاب حدیث الغدیر ” ـ در حرف (ح ) ـ و در الغدیر با نام ” حدیث الغدیر ” یاد شده است .
۲- علامه حاج آقا بزرگ تهرانى در طبقات اعلام الشیعه ( قرن چهاردهم نقب البشر ) ج ۲ص ۸۰۷ش ۱۳۱۴با اینکه تمام تألیفات مولف را بیان نموده و این کتاب را در الذریعه آورده ، نامى از این کتاب نبرده است !
۳- مؤلف کتاب دیگرى به نام ” الحجر الدامغ المشتهر بالعذاب الواقع ” نیز در غدیر دارد.
براى توضیحات بیشتر و نکات دیگر به آن کتاب مراجعه شود.
دیث من کنت مولاه = طرق حدیث من کنت مولاه ( عربی ، خطى )
دیث من کنت مولاه فعلى مولاه = طرق حدیث من کنت مولاه ( عربی ، خطى )
۵۲- حدیث الولیه ( عربی ، خطى )
احمد بن محمد ( ابن عقده ) م ۳۳۳ق .
الفهرست ( شیخ طوسى ) ص ۲۸ش ۷۶
رجال النجاشى ص ۹۴ش ۲۳۳
مناقب آل أبى طالب ( ابن شهر آشوب ) ج ۳ص ۲۵
معالم العلم ص ۱۷ش ۷۷
کفیه الطالب ص ۶۰
الیقین ص ۱۸۳ب ۳۷
اقبال الاعمال ص ۴۵۳
وسائل الشیعه ج ۳۰ص ۱۶۵
بحارالانوار ج ۳۷ص ۱۵۷و ج ۱۰۷ص ۱۱۶
یضاح المکنون ج ۲ص ۳۵۰
الذریعه ج ۶ص ۳۷۸ش ۲۳۷۶و ج ۲۵ص ۱۴۲ش ۸۳۰
الغدیر ، ج ۱ص ۱۷ ۱۸ ۲۰ ۲۱ ۵۶ ۱۰۲ ۱۵۳
فهرست ظاهریه ( الحدیث ) ش ۴۵۸۱
این کتاب ـ به طوریکه از موارد بالا به دست مى آید ـ کتابى جامع درباره حدیث و اسناد غدیر و نص بر ولایت امیرالمؤمنین (ع) بوده و تا اواسط قرن نهم هجرى در موضوع خود مورد استفاده شیعه و عامه بوده است .
چنانچه ابن شهر آشوب در مناقب و سید بن طاووس در اقبال گفته اند : در این کتاب صد و پنج طریق ، و به نقل علامه امینى از ابن حجر در تهذیب التهذیب ج ۷ص ۳۳۷ بیش از هفتاد صحابى براى سند حدیث غدیر آمده است .
علامه امینى از ” فتح البارى ” نقل نموده که اکثر اسانید این کتاب حسن و صحیح هستند. همچنین سید بن طاووس به صحت نسبت کتاب به مؤلف آن تصریح نموده است .
نکات قابل توجه :
۱- از این کتاب با بیش ده اسم در کتب مختلف شیعه و عامه یاد شده است که شرح آنها چنین است : ۱- ” کتاب الولیه “در سیر أعلام النبل و وسائل الشیعه و بحار و یضاح المکنون و معالم العلم ۲- ” کتاب الولیه و من روى یوم غدیر خم ” در الفهرست شیخ طوسى ۳- ” کتاب الولیه و من روى غدیر خم “در رجال النجاشى و الغدیر فى التراث الاسلامى ص ۴۱ش ۶و تراثنا شماره ۲۱ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۳۲۹ش ۵۱۲ ۴- ” کتاب من روى غدیر خم ” درمناقب آل أبى طالب و معالم العلم ۵و ۶- ” الولیه کتاب من روى غدیر خم ” و ” الولیه ” در معالم العلم ۷- ” کتاب الولیه فى طرق حدیث الغدیر ” در الغدیر ۸- ” کتاب الولیه و من روى حدیث غدیر خم ” در الذریعه ۹- ” کتاب حدیث الولیه “در تراثنا شماره ۲۱ ( عبدالجبار رفاعى ) ص ۳۲۹ش ۵۱۲ ۱۰- ” رساله ولایت ” ۱۱- همین نام ( حدیث الولیه ) در اقبال و الیقین و الغدیر و الذریعه .
به نظر مى رسد صحیح تراین نام همین نام ( حدیث الولیه ) است ، چرا که سید بن طاووس در اقبال و الیقین تصریح به نامگذارى مؤلف به این نام کرده و در موارد دیگر چنین تصریحى نیست ، و نیز دقت و امانت سید در نقل مطالب و اسامى و همچنین وجود نسخه اى از این کتاب در نزد او ، براى انتخاب این نام از میان تمامى اسامى کافى است .
۲- نسخه اى نگاشته شده در سال ۳۳۰ قمرى همراه با خط شیخ طوسى و دیگر شیوخ اسلام که بر آن نوشته بودند نزد سید بن طاووس و در کتابخانه او بوده که در فهرست کتابخانه اش آمده است .
۳- علامه حاج آقا بزرگ در دو مورد از الذریعه از این کتاب به طور مستقل یاد نموده و با شماره مسلسل آورده ، و درمورد دوم به ذکر آن در مورد اول اشاره کرده است .
۴- چنانچه گفته شده این کتاب تا اواسط قرن نهم موجود و بسیار مورد استفاده بوده ، ولى از آن تاریخ تکنون هیچ نسخه و یا نقلى از آن در هیچ کتابى کتاب دیده نشده است .
۵- در بحار از قول علامه حلى در اجازه کبیرش سند خود ( علامه حلى ) تا ابن عقده ( مؤلف کتاب ) را براى این کتاب آورده است .
۶- در الغدیر گفته که ابن اثیر در ” اسدالغابه “و ابن حجر در ” الاصابه ” بسیار از او و کتابش نقل نموده اند.
دیث الولیه فى حدیث الغدیر ( غریفى ) = الولیه الکبرى ( عربی ، خطى )
۵۳- حساس ترین فراز تاریخ ، خطبه رسول خدا (ص) در روز غدیر خم ( فارسی ، چاپى )
گردآورنده : مؤسسه حضرت صاحب الزمان (ع) ( مشهد ).
ناشر : همان مؤسسه .
رقعى ، ۱۶ص .
در این کتاب خطبه غدیر به نقل از چند منبع عامى و شیعى ، و نیز داستان غدیر آمده است .
نکات قابل توجه :
۱- کتاب به زبان هاى عربى با نام ” خطبه النبى (ص) فى یوم غدیر خم ” و اردو با نام ” واقعه غدیر کاخلاصه غدیر کى دن رسول خدا (ص) کاخطبه ” ترجمه شده و در غدیر با هم منتشر شده اند .
۲- نام داخل کتاب ” خطبه رسول خدا (ص) در روز غدیر ” است .
۵۴- حساسترین فراز تاریخ یا داستان غدیر ( فارسی ، چاپى )
ترجمه و نگارش جمعى از دبیران مشهد .
شرکت سهامى انتشار، تهران ، سال ۱۳۴۸ش .
چاپ هشتم : فجر ، تهران ، سال ۱۳۵۴ش .
جیبى ، ۳۱۴ص .
چاپ چهاردهم : دفتر تبلیغات اسلامى ، قم ، سال ۱۳۶۲ش .
رقعى ، ۳۱۴ص .
این کتاب یک دوره نسبتاً کامل درباره غدیر بحث کرده و در ضمن به تجزیه و تحلیل واقعه و اثرات و بازتاب آن درینده اسلام پرداخته است . بخش هاى کتاب از این قرار است :
پیشگفتار ، داستان غدیر ، اهمیت غدیر در تاریخ ، غدیر در کتاب خدا ، عید غدیر ، صحنه تاریخى غدیر ، مؤلفان اسلامى و حدیث غدیر ، نظر پیغمبر کرم (ص) در تأمین بقاى دین ، امواج غدیر ، فلسفه اجتماعى این بحث ( غدیر ) ، ( نمونه اى ) از سخنان حضرت على (ع) ، کلمات بزرگان و نویسندگان ( درباره امیرالمؤمنین (ع) ).
نکات قابل توجه :
۱- این کتاب با استفاده از کتاب ” الغدیر ” علامه امینى تهیه و با ترجمه و تنظیم بخش هایى از آن کتاب با قلمى خاص تألیف شده است .
۲- کتاب ” داستان غدیر ” ( جیبى ) بخشى از همین کتاب است که نیز توسط همین مؤلفین تنظیم گردیده است .
کیت یوم الغدیر ( استر آبادى ) = رساله فى الغدیر ( فارسی ، خطى )
لحلقات الذهبیه ، ج ۶ ( قبیسى ) = یوم الغدیر کبر عید للمسلمین ( عربی ، چاپى )
لحلقه السادسه من الحلقات الذهبیه ( قبیسى ) = یوم الغدیر کبر عید للمسلمین ( عربی ، چاپى )
۵۵- حماسه غدیر ( فارسی ، چاپى )
جمع و تدوین : سید محمد حسین ملکوتى ( متخلص به خدنگ ).
چاپ اول : انتشارات کتابخانه حسینیه آیه الله جلیلى ، کرمانشاه ، سال ۱۳۹۴ق ، ۱۳۵۲ش .
وزیرى ، ۴۹ص .
چاپ دوم : همان ناشر، سال ۱۳۹۶ق ، ۱۳۵۴ش .
این کتاب در هشت بخش مقالاتى را از کتب چند نفر از مؤلفین جمع آورى نموده است .
۱- حماسه غدیر ( هیئت تحریریه ) ، که در تجزیه و تحلیل جریان غدیر و وصیت است .
۲- آشنیى با نهج البلاغه ( مرتضى مطهرى ) ، که از کتاب ” سیرى در نهج البلاغه ” گرفته شده است .
۳- فراز درخشانى از برنامه حکومت امیرالمؤمنین (ع) ( سید مرتضى عسگرى ) که از کتاب ” احادیث عیشه ” گرفته شده است .
۴- شعرى با عنوان : باد جان جهان فداى على (ع) ( محمد حسین بهجتى ، متخلص به : شفق ).
۵- تشیع مولود اسلامى ( سید محمد باقر صدر ) که از کتاب ” التشیع والاسلام ” گرفته شده است .
۶- سرود لحظه ها ! ( سید محمد حسین ملکوتى ، متخلص به : خدنگ ).
۷- حج ، با شکوه ترین مراسم مذهبى ( محمد آخوندزاده ) ، مقاله مختصرى در این موضوع همراه با شعرى در اسرارحج از محمد حسین بهجتى ( متخلص به : شفق ) است .
لاله هاى سرخ ، شعر ( سید محمد حسین ملکوتى ، متخلص به : خدنگ )
نکته قابل توجه :
این کتاب بعنوان نشریه از کتابخانه نامبرده است که به مناسبت غدیر در سال ۱۳۵۴ شمسى چاپ شده است .
۵۶- حماسه غدیر ( فارسی ، چاپى )
محمد رضا بن عبدالوهاب حکیمى ( یزدى ، خراسانى ).
کتاب به دو صورت به چاپ رسیده است :
۱- رقعى : ۳۵۴
چاپ اول : سال ۱۳۹۷ق ، ۱۳۵۵ش .
چاپ دوازدهم : دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۶۶ش .
چاپ سیزدهم ، همان ناشر، سال ۱۳۶۶ش .
۲- وزیرى : ۶۰۲ص .
چاپ دوم : چاپ درخشان ، تهران .
چاپ سوم : دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، تهران ، حدود سال ۱۳۹۶ق ، ۱۳۶۹ش .
چاپ دیگر : سال ۱۳۷۲ش .
این کتاب چنانچه واضح گردید به دو اندازه رقعى و وزیرى که تعداد صفحات و مطالب نیز فرق دارد چاپ شده ، به این صورت که فقط در چاپ وزیرى بخشى شامل مقالات و اشعار از افراد مختلف اضافه گردیده است .
اما چاپ رقعى که از ابتداى چاپ وزیرى تا صفحه ۳۵۵آن است چنین است :
کتاب تقریباً درباره علامه امینى و کتاب او ( الغدیر ) و استفاده شده از آن همراه با مقدمات و توضیحات مفصل است .
ابتدا سرآغاز و سپس مدخل شامل : لحظه هاى عمر و ارتباط آن به غدیر ، شمارش متأخرین عامه که غدیر را درکتبشان آورده اند. تحلیل سخن علیلى ، پرسش شیخ سلیم بشرى مصرى از سید شرف الدین و جواب او ، فلسفه سیاسى اسلام ، اهمیت اعتقادى غدیر ، لزوم رعیت چهار موضوع : ۱- چگونگى کنونى جهان اسلام و مشکلات مسلمین ۲- تحلیل حربه استعمار بر علیه مسلمین که تفرقه افکنى است ۳- رعیت مؤلفین نسبت به احساسات خلقهاى مسلمان جهان ۴- شناساندن جوهر اسلام . دنباله ابحاث : صحبت نمودن در غدیر به طور فکر آزادانه مثل تاریخ نگاران ، موضوع اسلامى کتاب ” الغدیر ” احیاگر سنت که منظور ” الغدیر ” است ، فقه تاریخ در کتاب ” الغدیر “.
اضافه چاپ وزیرى که از صفحه ۳۵۵آن چاپ تا آخر است .
سى و چهار مقاله که دوازده مقاله ترجمه شده از عربى و با عنوان ” گردانیده ه ” و بیست و سه مقاله فارسى با عنوان ” نوشته ه “و نیز یازده شعر با عنوان ” سروده ه ” ، که همه در مدح و تقدیر از کتاب ” الغدیر ” است . توضیح این بخش ها چنین است :
الف ـ گردانیده ها از: ۱- محمد عبدالغنى حسن ۲- محمد سعید دحدوح ۳- عبدالفتاح عبدالمقصود ۴- سید حسن امین ۵- حاج آقا بزرگ تهران ۶- توفیق فکیکى ۷- سیدعبدالحسین شرف الدین ۸- محمد تیسیر مخزومى ۹- عبدالرحمان کیالى ۱۰- علالدین خروفه ۱۱- بولس سلامه ۱۲- محمد غلاب .
ب ـ نوشته ها از: ۱- غلامرضا امامى ۲- محمد تقى جعفرى ۳- سید حسن خدیوجم ۴- زین العابدین ذوالمجدین ۵- حسین رزمجو ۶- عبدالحسین زرین کوب ۷- سید بشیر حسین زیدى ۸- سید غلامرضا سعیدى ۹- شبگیر ۱۰- محمدرضا شفیعى ( کدکنى ۱۱ سید جعفر شهیدى ۱۲- حسن صدر ۱۳- سید مرتضى عسگرى ۱۴- حمید عنیت ۱۵- على کبر فیاض ۱۶- شیخ مجتبى قزوینى ۱۷- میرزا خلیل کمره اى ۱۸- مهدى محقق ۱۹- مرتضى مدرسى ( چهاردهى ) ۲۰- مرتضى مطهرى ۲۱- سید حسن نصر ۲۲- سید محمد هاشمى ( کرمانى ) ۲۳- جلال الدین همائى .
ج ـ سروده ها از: ۱- نعمت آرزم ۲- مهدى اخوان ثالث ۳- سید کریم فیروز کوهى ۴- حبیب چیچیان ۵- طه حجازى ۶- قاسم رسا ۷- سید محمد حسین شهریار ۸- محمد عبادى خیابانى ۹- عبدالباقى گولپینارلى ۱۰- سید على گرمارودى ( موسوى ) ۱۱- محمد رضا حکیمى .
نکته قابل توجه :
مؤلف کتاب دیگرى با نام ” بعثت ، غدیر ، عاشور ، مهدى ” چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، تهران ، سال ۱۳۶۲مسى در ۱۷۵صفحه رقعى نیز دارد، ولى چون مستقل در غدیر نبود در این کتابنامه آورده نشد.
۵۷- حماسه غدیر از دیدگاه حضرت زهرا (س )( فارسی ، خطى )
محمد دشتى .
کتاب حاضر بیان غدیر از دیدگاه حضرت فاطمه (س ) است ، و در ضمن مطالبى در جوانب مختلف غدیر دارد.
ابحاث کتاب در سه فصل چنین است :
۱- حماسه غدیر در سه بخش : ۱- ضرورت یادآورى حماسه غدیر ۲- روش اتمام حجت با حادثه غدیر ۳- سیاست سران سقیفه ، و روش مبارزاتى حضرت فاطمه (س ) .
۲- ویژگیهاى غدیر خم : ۱- اجتماعى بى همانند، که در جوانب اجتماعى و معنوى انگیزه از غدیر است ۲- فراوانى و انبوه حاضران ۳- تحقق بیعت عمومى و همگانى ۴- کیفیت والاى حماسه غدیر ۵- صراحت در گفتار پیامبر (ص) : شامل مضمون فرازهیى از خطبه و بیان بعضى وقیع دیگر در غدیر ۶- گواهى حاضران در صحنه غدیر ۷- فراوانى راواین حدیث غدیر ( قرن اول تکنون ) : ابتدا ۱۴۶صحابى که قرن اول است ، و سپس قرن هاى دیگر چنین است : قرن دوم ۵۷ نفر، قرن هشتم ۲۰ نفر، قرن سوم ۹۳نفر، قرن چهارم ۴۵نفر، قرن پنجم ۲۴نفر، قرن هفتم ۲۲نفر ، قرن هشتم ۲۰نفر ، قرن نهم ۱۸نفر ، قرن دهم ۱۴نفر ، قرن یازدهم ۱۲نفر ، قرن دوازدهم ۱۳نفر ، قرن سیزدهم ۱۳نفر، قرن چهاردهم ۱۹نفر .
این بخش قسمت عمده اى از کتاب است کلاً اسامى ۴۹۶ نفر از قرن اول تکنون نام برده شده است .
۳- بهره گیرى از حدیث غدیر ، فاطمه (س ) و طرح همه جانبه حدیث غدیر ، افشاى دشمنان با یاد حماسه غدیر .
نکته قابل توجه :
۱- این کتاب به صورت مقاله اى در ۸۵صفحه وزیرى براى کنگره اى که به مناسبت غدیر در تهران برگزار مى شود تدوین شده و در آنجا قرائت خواهد شد و تصمیم بر این است که توسط مؤسسه تحقیقاتى امیرالمؤمنین (ع) به صورت کتاب مستقلى چاپ گردد.
۲- کتاب دیگرى به نام ” کوثر و غدیر ” از حسن انصارى زاده نیز هست ، که غدیر در کلمات حضرت فاطمه (س ) رابیان نموده است .
۵۸- خبر الغدیر ( عربی ، خطى )
فهرس المخطوطات فى المکتبه الغریبه فى الجامع الکبیر بصنع ( یمن ) ص ۸۱۵مجموعه شماره ۲۴۷ش ۲۶
۵۹- خصائص الغدیر ( عربی ، خطى )
محمد بن یعقوب کلینى ( ابو جعفر ، رازى ) م ۳۲۸ق .
الذریعه ج ۷ص ۱۷۳ش ۹۰۰
این کتاب در فضیل و وقیع و نیز خصیص روز غدیر است .
نکات قابل توجه :
۱- چنانچه علامه ملا محمد باقر کجورى در اویل کتابش ” الخصائص الفاطمیه ” فرموده : این کتاب مورد اعتماد و استشهاد علما بوده و در کتب امامت از آن نقل نموده اند و به گفته علامه حاج آقا بزرگ در ” الذریعه ” تا سال هزار هجرى باقى بوده است ، چرا که شیخ کفعمى متوفاى ۹۰۵ق این کتاب را از مصادر کتاب خود ” البلد الامین ” قرار داده است .
۲- این کتاب در الصراط المستقیم ( بیاضى ) با نام ” خصائص یوم الغدیر ” آمده است .
صائص یوم الغدیر ( کلینى ) = خصائس الغدیر ( عربی ، خطى )
۶۰- خطابه غدیر ( فارسی ، چاپى )
محمد باقر بن محمد اسماعیل انصارى ، خوئینى ).
چاپ اول نشر مولود کعبه ، قم ، سال ۱۴۱۵ق . ۱۳۷۴ش .
رقعى ، ۸۰ص .
در این کتاب متن کامل خطبه غدیر با ترجمه فارسى آن آمده است . به عنوان مقدمه و آمادگى ذهنى ، چند بخش قبل از متن خطبه قرار داده شده که حقیقى از غدیر را در ذهن ترسیم مى کند. عناواین بخش ها چنین است .
غدیر عقیده م ، تصویرى از واقعه غدیر ، شیاطین و منافقین در غدیر ، نگرشى به اهداف خطابه غدیر ، سند و متن و ک ک کتابشناسى غدیر ، تهیه و تنظیم متن کامل خطبه غدیر ، متن عربى خطبه پیامبر (ص) در غدیر ، ترجمه فارسى خطبه غدیر .
نکته قابل توجه :
این کتاب خلاصه کتاب ” اسرار غدیر ” از همین مؤلف است . بارى توضیح بیشتر به آن کتاب در همین کتابنامه مراجعه شود.
۶۱- الخطاب المنیر فى ذکرى عید الغدیر ( عربی ، چاپى )
حبیب بن محمد عاملى ( آل ابراهیم ، مهاجر ، حنوى ) م ۱۳۸۴ق .
عماره ( عراق ) ، سال ۱۳۵۰ق .
الذریعه ج ۷ ۱۸۳ش ۹۳۲
نکات قابل توجه :
۱- مؤلف کتابى به نام ” المولد و الغدیر ” دارد که شامل میلاد پیامبر (ص) و سپس بیعت با امیرالمؤمنین (ع) است ،که چاپ صیدا به سال ۱۳۶۶ق است . ولى چون مستقلاً درباره غدیر نیست در این کتاب آورده نشده است .
۲- نام مؤلف در طبقات أعلام الشیعه ( قرن چهاردهم ، نقب البشر) ج ۱ص ۳۵۱ش ۷۰۷ ” حبیب ” است ولى درالذریعه و الغدیر فى التراث الاسلامى ص ۶۷ش ۶۲ ” حبیب الله ” است .
۶۲- خطبه پیامبر کرم (ص) در غدیر ( فارسی ، چاپى )
حسین بن احمد عماد زاده ( عمادالدین ، اصفهانى ، کرونى ) م ۱۴۱۰ق .
جیبى ، ۷۹ص .
کانون انتشارات شریعت ، تهران .
جیبى ، ۹۵ص .
در این کتاب ابتدا مقدمه اى در تاریخچه مؤلفین غدیر و رویت کنندگان خطبه آن شامل صد و ده نفر از صحابه درشانزده صفحه و سپس متن عربى خطبه همراه با ترجمه زیرنویس و مختصر ، و نیز ترجمه فنى و مفصل در صفحه مقابل آمده است .
نکات قابل توجه :
۱- این کتاب چاپ هاى گوناگون دارد که تکنون چهار چوب و نیز چندین افست از آنها دیسده شده و اکثراً به صورت هدیه توزیع مى گردد.
۲- کتاب به عربى با اندکى تفاوت به نام ” خطبه النبى الکرم (ص) یوم الغدیر ” نیز چاپ شده و هر دو گزیده اى ازکتاب اصلى مؤلف در غدیر به نام ” پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ” است . براى توضیح بیشتر به آن کتاب مراجعه شود .
۶۳- خطبه رسول کرم (ص) در سفر حجه الوداع ( فارسی ، چاپى )
مهدى ملتجى .
سازمان انتشارات اشرفى ، تهران ، چاپ اول ، سال ۱۳۵۶ش .
جیبى ، ۷۶ص .
در این کتاب ابتدا احادیثى از پیامبر (ص) و نیز مقدمه اى در غدیر و سفارش به مطالعه کتب مفید بیان شده است .
سپس خطبه غدیر همراه با ترجمه آن به صورت قطعه قطعه و گاهى قضیاى مربوط به غدیر آورده شده و در ضمن ترجمه مطالبى به عنوان تایید و یا در انتقاد بر عامه و یا مطالب دیگر گفته شده است .
در آخر حدیث ثقلین و چند نصیحت اخلاقى آمده است .
نکته قابل توجه :
در این کتاب به مختصر مناسبتى در پاورقى انتقادات و انحرافات اجتماعى و دینى را یادآور شده ، نصیحى را بیان نموده است .
طبه رسول خدا (ص) در روز غدیر = حساسترین فراز تاریخ ، خطبه رسول خدا در روز غدیر ( فارسی ، چاپى )
۶۴- خطبه غدیر ( اردو ، چاپى )
ملک محمد حیدر .
پس سى ـ یس ریتائوت ، کوهستان پریس ، لاهور ( پاکستان ) سال ۱۳۸۹ق .
نام این کتاب در کتاب ” شیعه کتب حدیث کى تاریخ تدوین ” ( سید حسین مرتضى ) آمده است .
۶۵- خطبه الغدیر ( فارسی ، چاپى )
محمد حسین بن اسدالله اصفهانى ( متخلص به صغیر ).
مترجم : محمد باقر کرمانى .
تدوین : جلال الدین همائى .
تهران ، سال ۱۳۷۰ق ، ۱۳۲۹ش .
چاپ دیگر: شرکت طبع کتاب ، تهران ، کتابفروشى حاج غلامعلى کمالى ، اصفهان ، سال ۱۳۷۱ق ، ۱۳۳۰ش .
چاپ دیگر: اصفهان سال ۱۳۳۰ق ، ۱۳۷۱ش .
جیبى ، ۸۵ص .
چاپ پانزدهم : تهران سال ۱۴۰۹ق ، ۱۳۶۷ش .
وزیرى ، ۳۸۴ص .
این کتاب شامل خطبه پیامبر (ص) در روز غدیر به صورت اعراب گذارى شده و به نقل از کتاب احتجاج ( طبرسى )همراه با ترجمه فارسى آن به صورت نثر است که همه از محمد باقر کرمانى و نیز به صورت شعر از شاعر شهیر است . خطبه همراه با ترجمه در سمت چپ و اشعار در سمت راست آمده است .
نکته قابل توجه :
جناب شیخ محمد باقر کرمانى به احتمال قوى همان شیخ محمد باقر زند کرمانى است که در کتاب ” پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ” ( حسین عمادزاده ) خطبه و ترجمه او آورده شده است . براى توضیح بیشتر به آن کتاب ـ در همین کتابنامه ـ مراجعه شود.
۶۶- خطبه الغدیر ( عربی ، چاپى )
چاپ اول : منشورات الصادق ، کربل، سال ۱۳۸۳ق ، ۱۹۶۳م .
چاپ دوم : سال ۱۳۸۷ق .
رقعى ، ۵۶ص .
نکته قابل توجه :
چاپ دوم این کتاب در مجموعه اى شامل چند رساله چاپ شده است .
۶۷- خطبه الغدیر ( عربی ، چاپى )
هیئت الغدیر الخیریه ( قم ).
ناشر : همان هیئت .
رقعى ، ۱۶ص .
کتابى است مختصر که پس از مقدمه اى کوتاه درباره غدیر و خلافت ، متن عربى کامل خطبه را آورده و در اول و آخرآن دو پاورقى مفصل دارد که در واقع تاریخچه مربوط به قبل از شروع خطبه و بعد از اتمام خطبه است .
طبه الغدیر ( رضوى ) = خطبه الغدیر ، منبع الغدیر ( اردو ، چاپى )
طبه غدیر ( عماد زاده ) = پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ( فارسی ، چاپى )
طبه غدیر ، پیام بزرگ از بزرگ پیامبران ( عمادزاده ) = پیامى بزرگ از بزرگ پیامبران ( فارسی ، چاپى )
۶۸- خطبه غدیر خم ( فارسی ، چاپى )
عباس جبروتى ( قمى ) .
چاپ : چاپخانه علمیه ، قم ، سال ۱۳۸۷ق .
جیبى : ۱۶ص .
این کتاب ابتدا غزلى در توحید و سپس درباره غدیر و ترجمه قطعاتى از خطبه و واقعه غدیر آن است . بعد از آن در ظلم منافقین پس از پیامبر (ص) نسبت به اهل بیت (ع) صحبت نموده و در آخر زبان حالى از امام زمان (عج) است .
۶۹- خطبه الغدیر ، منبع الغدیر ( اردو ، چاپى )
سید صفدر حسین رضوى ( پاکستانى ).
کراچى ( پاکستان ) ، سال ۱۳۷۶ق .
۷۰- خطبه غدیریه ( اردو ، چاپى )
چاپ : به اهتمام : عاصى محمد میرز ، محمود آباد ، ( هند ) ، سال ۱۳۱۳ق ، ۱۹۸۶م .
وزیرى ، ۴۴ .
این کتاب متن عربى خطبه غدیر را به صورت قطعه قطعه آورده و در زیر هر قطعه ترجمه فارسى آن را در شعر فارسى و به شکل مثنوى به طور کامل آورده است .
در آخر یازده رباعى و قصیده به عنوان تقریظ بر کتاب و نیز تاریخ چاپ آن به حساب حروف ابجد که در اصطلاح ( ماده تاریخ ) نمایده مى شود آورده شده است .
نکته قابل توجه :
احتمال مى رود مؤلف کتاب همان عاصى محمد میرزا باشد که کتاب به اهتمام او به چاپ رسیده است .
لخطبه المبارکه ( لواسانى ) = الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه ( عربی ، چاپى )
لخطبه المبارکه الغدیریه ( لواسانى ) = الخطبه المبارکه النبویه الغدیریه ( عربی ، چاپى )