پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
خداوند هم سبب ساز است. هم سبب سوز است.او می‌تواند علت را از علت بگیرد.
کسی که می‌تواند در یک چیزی شفا قرار بدهد. می‌تواند شفا بخشی را از یک موجودی بگیرد.
خدا دعای چه کسانی را مستجاب می‌کند؟
« وَ یَسْتَجیبُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ یَزیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ الْکافِرُونَ لَهُمْ عَذابٌ شَدید : خدا اجابت می‌کند دعای کسانی را که اهل ایمان و عمل صالح هستند . »۲
دعا در روایات
پیامبر(ص) فرمودند: « الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَهِ ؛ مغز عبادت دعاست. یعنی مغز عبادت و روح عبادت دعاست . »۳
حضرت علی (ع) می فرماید :” دعا سپر مؤمن در مقابل بلاهاست و اگر درب خانه ای را زیاد بکوبی عاقبت به رویت باز شود. خداوند دوست داردبندگانش از او درخواست کنند .”۴
چه کنیم خدا گوشی را بر دارد ؟
باید این شماره را گرفت :
بسم الله ، تجلیل از خدا ، صلوات ، توسل، اقرار به گناه.
حسن ظن نسبت به خدا
به استجابت دعا مطمئن و ایمان داشته باشیم .
ایمان داشته باشیم که در رحمت الهی هیچگاه به روی بنده‌ای بسته نمی شود ، نقص و قصور همه از ناحیه بنده است . در حدیث است :
« « إذا دعوت فظن حاجتک بالباب ؛ آنگاه که دعا میکنی حاجت خود را دم در آماده فرض کن . » ” ۵
هماهنگی سایر شؤون دعا کننده
سایر شؤون زندگی انسان با دعا باید هماهنگی داشته باشد .
در حدیث است از امام صادق (ع) :
« إذا أراد أحدکم أن یستجاب له فلیطیب کسبه ، و لیخرج من مظالم الناس . وإن الله لا یرفعإلیه دعاء عبد و فی بطنه حرام ، أو عنده مظلمه لاحد من خلقه ؛
یعنی هرگاه یکی از شما بخواهد دعایش مستجاب شود ، کار و کسب و راه در آمد و روزی خود را پاکیزه کند و خود را از زیر بار مظلمههایی که از مردم برعهده دارد خلاص کند ، زیرا دعای بنده‌ای که در شکمش مال حرام باشد به سوی خدا بالا برده نمی شود .»۶
دعا را جانشین تنبلی نکنیم !
اگر خداوند کلید حاجتی را به دست خود انسان داده و او کفران نعمت می‌کند و از به کار بردن آن کلید مضایقه دارد و از خدا میخواهد آن دری را که کلیدش در دست دعا کننده است به روی او باز کند و زحمت به کار بردن کلید را از دوش او بر دارد ، البته چنین دعایی قابل استجابت نیست .
لهذا پیشوایان دین فرمودهاند : « خمسه لا یستجاب لهم »..
از موارد دعاهایی که در این روایت آمده و مستجاب نمی شود ، آن کسی است که در خانهاش نشسته و کار و کسب را رها کرده و پیوسته می‌گوید : ” اللهم ارزقنی : خدایا بمن روزی برسان .”۷
دعا در نظام خلقت برای این نیست که جانشین عمل شود . دعا مکمل و متمم عمل است نه جانشین عمل
پیوسته شماره بگیریم
۱- یکی از شرایط مؤثر در اجابت دعا آن است که انسان در همه حال اهل دعا و مناجات با خدا باشد، امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: جدّم می‌فرمود: در دعا پیش‌دستی کنید (پیش از آن که گرفتار شوید دعا کنید) زیرا چون بنده‌ای بسیار دعا کند و بلائی به او برسد و دنبالش دعا کند، گفته شود: صدای آشناست، و اگر همواره اهل دعا نباشد، و بعد از پیش‌آمد ناگوار دعا نماید، بدو گفته شود: تاکنون کجا بودی؟۸
خداوند در قرآن تعریف حضرت ابراهیم را می‌کند و می‌گوید: « إِنَّ إِبْراهیمَ لَأَوَّاهٌ حَلیمٌ »۹
ابراهیم « اواه » بود. « اواه » یعنی خیلی دعا می‌کرد.
سوره زمر آیه ۸ می‌گوید:
” بعضی انسان‌ها وقتی گیر می‌کنند، دعا می‌کنند. اما همین که مشکلشان را حل می‌کنیم همه چیز را فراموش می‌کنند . « وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعا رَبَّهُ مُنیباً إِلَیْهِ ثُمَّ إِذا خَوَّلَهُ نِعْمَهً مِنْهُ نَسِیَ ما کانَ یَدْعُوا إِلَیْهِ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَنْداداً لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِکُفْرِکَ قَلیلاً إِنَّکَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ»
همین که نعمتی را به او دادیم « نَسِیَ » نسیان ، فراموش می‌کند . « ما کانَ یَدْعُوا إِلَیْهِ » خدا را فراموش می‌کند . بعدهم می‌گوید : کار ، کار خدا نبود . این مدیریت من بود . کارخانه بود . آمپول بود . این قرص ، من را خوب کرد. وام آبروی من را حفظ کرد .
۲- یکی دیگر از شرایط استجابت دعا طهارت و پاکی انسان از هرگونه آلودگی ظاهری و باطنی است ،۱۰
لذا گفته‌اند : شرط بسیار مهم تأثیر اذکار و ادعیه و اوراد و نظائر آنها ، طهارت انسان است که صرف لقلقه زبان سودی نبخشد ، بلکه مبادا موجب قساوت و دوری هم بشود ، زیرا که ذکر عاری از فکر است یعنی قلب بی‌حضور است و قلب بی‌حضور چراغ بی‌نور است و شخص بی‌نور از ادراک حقایق دور است و مَثَل ذکر بی‌حضور مثَل کوری است که در دست او مشعل نوراست .۱۱
۳- از شرایط مؤثر دیگر که در روایات فراوان مطرح شده صلوات فرستادن بر پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ ، قبل از دعا و بعد از دعا است ، به گونه‌ای که دعا در لفّافه ی صلوات قرار گیرد . امیرمؤمنان علی ـ علیه السّلام ـ در کلام دل‌انگیزی دراین باره فرمود : هر گاه از خدای سبحان درخواستی داری ، ابتدا بر پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ درود بفرست ، سپس حاجت خود را بخواه ، زیرا خدا بزرگوارتر از آن است که از دو حاجت درخواست شده ، یکی را برآورده و دیگری را باز دارد .۱۲
۴- مسأله دیگر که در اجابت دعا مؤثر است و در روایات بر آن اصرار شده ، دعای دسته‌جمعی است ، امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود : هر گاه پیش‌آمدی پدرم را غمناک می‌کرد ، زنان و کودکان را جمع می‌کرد ، سپس دعا می‌نمود و آنها آمین می‌گفتند . ۱۳
برخی از موانع اجابت دعا
گرچه بر اساس روایات هیچ دست نیازمندی، وقتی به سوی خداوند دراز شود، خالی بر نمی‌گردد ، امّا اگر حاجتی موردنظر باشد و با دعا حاصل نشود ، سبب عدم اجابت را انسان باید در اعمال و کارهایش جستجو نماید ، چون پیش‌آمدها و حوادث و یا عدم پذیرش دعاهای انسان بدون ارتباط با عمل انسان نیست . لذا در دعای کمیل در این زمینه آمده : « اللهم اغفرلی الذنوب التی تغیّر النعم ، اللهم اغفرلی الذنوب التی تحبس الدعاء ، اللهم اغفرلی الذنوب التی تنزل البلاء ؛ خدایا بیامرز برایم گناهانی که دگرگون می‌سازد ، نعمت‌ها را ، خدایا بیامرز برایم گناهانی که از اجابت دعا جلوگیری می‌کند ، خدا بیامرز گناهانی را که سبب نزول حوادث ناگوارمی‌شود.»
خلاصه اینکه ادب اقتضا می‌کند که در محضر خداوند متعال آداب و شرایط ظاهری و باطنی دعاکردن را رعایت کنیم و اگر با مراعات عوامل مؤثر در استجابت دعا، دعایمان مستجاب نشد، گذشته از مصلحت‌ها و حکمت‌های الهی، حق این است که علت مهم و اساسی را در خودمان جویا شویم چرا که در اکثر اوقات گناه و معصیت، ایجاد حجاب نموده و مانع استجابت دعا می‌گردد که این گناهان در قالب‌های مختلف بوده و آثار منفی و مخرّب خود را همواره به دنبال دارند.
فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها:
۱- غافر / ۶۰
۲- شوری / ۲۶
۳- ارشاد القلوب / ج ۱ / ص ۱۴۸
۴- نهج البلاغه / حکمت ۵۳
۵- بحار / ج ۹۳ / ص ۳۰۵
۶- همان / ۳۲۱
۷- همان / ص ۳۵۶
۸- اصول کافی، ج ۴، کتاب دعا، باب التقدم فی الدعا، ص ۲۲۰
۹- توبه / ۱۱۴
۱۰- حسن زاده آملی / رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم / ص ۴۲
۱۱- همان / رساله ذکر /ذاکر و مذکور / فصل ۶ / ص ۶۲
۱۲- نهج البلاغه / حکمت ۳۶۱ / ترجمه محمد دشتی
۱۳- اصول کافی / ج ۴ / کتاب دعا باب اجتماع فی دعا / ص ۲۴۱
