پایگاه خبری تحلیلی شرق سایت خبری تحلیلی شرق Related Articles
حکم خوردن حرام در زمان اضطرار!!
همه‌ی فقها می‌گویند، در زمان اضطرار، خوردن و آشامیدن از هر حرامى جایز است، (۱) اما درباره جریان این حکم نسبت به نوشیدن شراب،
بین ایشان اختلاف نظر است، که قول مشهور الحاق شراب به سایر محرمات است. ضمن اینکه برخى، حلال بودن آن را تنها در صورت ترس از
تلف شدن در صورت ننوشیدن آن، مقیّد کرده‌اند.(۲)
لذا فقهای معاصر، مداوا کردن بیماریها به وسیله محرمات را در صورتى که علاج مرض، منحصر به آن باشد جایز شمرده‌اند، اما درباره‌ی درمان توسط شراب و سایر مسکرات، این شرط را اضافه کرده‌اند که بیمار [با مشورت با پزشک حاذق و متدین] یقین کند که بیماری او قابل معالجه است و یقین داشته باشد که ترک معالجه با شراب به هلاکت وی (یا چیزى نزدیک به آن) منتهى مى‌شود. البته در استفاده و معالجه به آن نباید عجله کرد و تا حد ممکن باید با مشقت صبر نماید که شاید خداوند متعال سلامتی را به او برگرداند.(۳)
در هر حال، اگر کسی به حرامى اضطرار پیدا کرد باید به مقدار ضرورت، اکتفا کرده و زیاده بر آن جایز نیست.(۴)
طبق نظر مراجع تقلید، ملاک کلی در این زمینه آن است که ماهی دارای پولک، زنده از آب گرفته شود. و همین برای حلال بودنش کافی است. پس کشتن و یا پاک کردن آن در بیرون آب، زمانی که هنوز ماهی زنده است ایرادی ندارد و موجب حرام شدنش نمی‌شود.
اما اگر ماهی در دام قرار گیرد و قبل از اینکه از آب خارج شود، در دام بمیرد، نظر مراجع تقلید در این مسئله مختلف است. بیشتر مراجع (آیات عظام خویی، زنجانی، سیستانی، مکارم، تبریزی، فاضل و خامنه‌ای) آن‌را حلال شمرده و برخی، (آیات عظام گلپایگانی، صافی و نوری همدانی) احتیاط مستحب را در پرهیز از خوردن آن می‌دانند. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ۲، ص ۵۹۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق؛ نظر آیهالله خامنه‌ای از صفحه اینترنتی:http://www.leader.ir/tree/index.php?catid=49)
جواب: بلی اگر حیوان عادت به خوردن مدفوع انسان پیدا کند گوشت و شیر آن نجس و در حیوانات تخم گذار مانند مرغ، تخم آنها نیز نجس است. (تحریر الوسیله امام، ج ۲، ص ۱۵۹، م ۱۷)
سوال: اگر به مرغ خانگی، گوشت و استخوان کوبیده شده نجس بخورانیم، گوشت و تخم مرغ آن حرام می‌شود؟
جواب: خیر گوشت و تخم مرغ مذکور پاک است و حلال می‌باشد. (استفتائات جدید آیه الله مکارم شیرازی، ج ۱، ص ۲۵، س ۳۵)
اگر کسی بداندکه این گوشت حرام است و این غذا حرام است، یعنی هم غذا را می شناسد (موضوع) و هم حکم آن را که حرمت است می داند، با این حال آن را بخورد، خطا و عصیان نموده و این عملش تمرد و نافرمانی از دستورات الهی محسوب شده و مستحق عقوبت و مجازات خاص آن می باشد.و این گناه اثرات بدی در زندگی انسان می گذارد.
اما در صورتی که ندانسته چنین غذایی را خورده باشد از دو حال بیرون نیست:
۱- جاهل به موضوع بوده اما حکم آن را می دانسته است. یعنی می دانسته که مثلاً خوردن گوشت خوک حرام است اما نمی دانسته که این غذا از گوشت خوک تهیه شده و بعد از خوردن متوجه شده است
۲- جاهل به حکم بوده اما از موضوع آگاهی داشته است، یعنی نمی دانسته که مثلاً خوردن گوشت خوک حرام است اما می داند غذای موجود از گوشت خوک تهیه شده است.
در هر صورت اگر می توانسته است تحقیق کند و دقت نماید و به حقیقت مطلب پی ببرد. اما این کار را نکرده است که در این صورت او گناهکار محسوب شده و عملش یک عمل حرام است.
اما اگر امکان تحقیق و تفحص در خصوص غذای مذکور برایش فراهم نبوده یا توانایی و امکانات یادگیری حکم مسئله را نداشته است، در این صورت، مقصر نبوده و گناه کار محسوب نمی شود. و عمل او موجب مواخذه و عذاب نیست. البته این غذای حرام آثار وضعی و طبیعی خود را قطعا در جسم و روح انسان خواهدداشت.علمای اخلاق به اثرات وضعی این نوع غذاها اشاره نموده اند و معتقدند که هرچند مجازاتی برای انسان درنظر گرفته نمی شود، اما توفیقاتی از انسان سلب می گردد و اثرات سوء معنوی دارد که قابل اغماض و چشم پوشی نیست. به همین دلیل در روایات متعدد تأکید شده که انسان مراقب غذا و خوراک خود باشد.
پی نوشتها:
[۱]. نراقى، ملا احمد، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج۱۵، ص ۱۹[۲]. ر.ک: جمعى از پژوهشگران زیر نظر آیت الله شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، ج۱، ص ۵۴۴،
[۳]. ر.ک: امام خمینى، سید روح اللّٰه، مترجم اسلامى، على، تحریر الوسیله، ج۳، ص ۳۰۱ م ۳۵
[۴]. همان، ج۳، ص ۲۹۹ م ۳۳.
