بازتاب قتل امام رضا(علیه السلام) در زمان مامون

Related Articles

برنامه عزاداری ۱۴ هیأت دیگر در فاطمیه اول

آذر ۲۶, ۱۴۰۰

علت وفات حضرت زینب (س) چه بود؟

اسفند ۸, ۱۳۹۹

چه کنم دعایم مستجاب شود؟

شهریور ۱۶, ۱۳۹۸

در روایت آمده که هنگام مرگ امام(علیه السلام) مردم اجتماع کرده و پیوسته مى‏گفتند که این مرد – یعنى مامون – وى را ترور کرده است. در این باره آنقدر صدا به اعتراض برخاست که مامون مجبور شد محمد بن جعفر، عموى امام، را به سویشان بفرستد و براى متفرق کردنشان بگوید که امام(علیه السلام) امروز براى احتراز از آشوب از منزل خارج نمى‏شود.(۱)

ابن خلدون علت قیام ابراهیم فرزند امام موسى(علیه السلام) را آن دانسته که وى مامون را متهم به قتل برادرش مى‏نمود. (۲) ابراهیم نیز به اتفاق مورخان به دست مامون مسموم گردید. برادرش نیز زید بن موسى که در مصر شورش کرده بود به دست همین خلیفه مسموم شد. اینکه یعقوبى نوشته که مامون ابراهیم و زید را مورد عفو قرار داد (۳) منافاتى با آن ندارد که مدتى بعد با نیرنگ به ایشان سم خورانیده باشد. چه آنان به خونخواهى برادر خود برخاسته بودند و عفو مامون یک ژست ظاهرى مى‏بود.

طبق نقل برخى از منابع تاریخى یکى دیگر از برادران امام رضا(علیه السلام) به نام احمد بن موسى چون از حیله مامون آگاه شد. همراه سه هزار تن – و به روایتى دوازده هزار – از بغداد قیام کرد. کارگزار مامون در شیراز به نام «قتلغ خان‏» به امر خلیفه با او به مقابله برخاست و پس از کشمکش هایى هم او، هم برادرش «محمد عابد» و یارانشان را به شهادت رسانید. (۴) در آن ایام برادر دیگر امام رضا(علیه السلام) به نام هارون بن موسى همراه با بیست و دو تن از علویان به سوى خراسان مى‏آمد. بزرگ این قافله خواهر امام رضا یعنى حضرت فاطمه(علیه السلام) بود (۵) . مامون ماموران انتظامى خود را دستور داد تا بر قافله بتازند. آنها نیز همه را مجروح و پراکنده کردند. هارون نیز در این نبرد مجروح شد ولى سپس او را در حالى که بر سر سفره غذا نشسته بود غافلگیر کرده بقتل رساندند. (۶)

مى‏گویند حتى به حضرت فاطمه(علیه السلام) نیز در ساوه زهر خورانیدند که پس از چند روزى او هم به شهادت رسید. (۷)

دیگر از قربانیان مامون، برادر دیگر امام(علیه السلام) به نام حمزه بن موسى بود.

با توجه به این وقایع درمى‏یابیم که مساله شهادت امام به دست مامون در همان ایام نیز امرى شایع میان مردم گردیده بود.

پیشگویى امام(علیه السلام) و اجدادش

افزون بر تمام آنچه که گذشت‏یاد این نکته نیز لازم است که امام رضا(علیه السلام) شهادتش را بوسیله زهر خود بارها پیشگویى کرده بود. به علاوه، اجداد پاکش نیز سالها پیش از وى رویداد شهادت امام رضا(علیه السلام) را خبر داده بودند.

مى‏توان روایات وارد شده در این زمینه را به سه طبقه تقسیم کرد:

۱ – آن دسته از روایات که از زبان پیغمبر(ص) یا ائمه(علیه السلام) نقل شده و حاکى از به شهادت رسانیدن امام رضا در طوس است. در این باره پنج‏حدیث وارد شده.

۲ – آن دسته از روایات که از خود امام رضا(علیه السلام) نقل شده که شهادتش به دست مامون و دفنش را در طوس کنار قبر هارون، پیشگویى نموده است.

پی نوشت ها :

) ۱) مسند الامام الرضا / ۱ / ص ۱۳۰ – بحار / ۴۹ / ص ۲۹۹ – عیون اخبار الرضا / ۲ / ص ۲۴۲.

(۲)  تاریخ ابن خلدون / ۳ / ص ۱۱۵.

(۳)  مشاکله الناس لزمانهم / ص ۲۹.

(۴)  قیام سادات علوى / ص ۱۶۹ – اعیان الشیعه / ۱۰ از مجلد ۱۱ / ص ۲۸۶ و ۲۸۷ به نقل از کتاب الانساب از محمد بن هارون موسوى نیشابورى – مدینه الحسین (سرى دوم) ص ۹۱ – بحار / ۸ / ص ۳۰۸ – حیاه الامام موسى بن جعفر / ۲ / ص ۴۱۳ – فرق الشیعه / حاشیه ص ۹۷ به نقل از بحر الانساب (چاپ بمبئى) و سایر منابع.

(۵)  قیام سادات علوى / ص ۱۶۸.

(۶)  جامع الانساب / ص ۵۶ – قیام سادات علوى / ص ۱۶۱ – حیاه الامام موسى بن جعفر / ۲.

(۷)  قیام سادات علوى / ص ۱۶۸.

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

منبع :

سایت تشیع