عملیات 34 روزه دفاع از خرمشهر
گردان یکم تکاور دریایی همزمان با تجاوز دشمن، به طرف خرمشهر عزیمت نمود و در بامداد 1/7/1359 در خرمشهر مستقر گردید. پس از انجام شناسایی از محورهای پیشروی دشمن و کسب آمادگی‌های لازم، یگان‌های تابعه گردان در مناطق اقدام به سد پیشروی دشمن نمودند. با توجه به وسعت منطقه، استعداد و گسترش نیروهای دشمن، یگان های تکاور دریایی با اجرای عملیات ایذایی، پدافند در نقطه اتکا عملیات تأخیری و عملیات کمین توانستند نقش مؤثری را در تأخیر انداختن حرکات و کند کردن پیشروی ارتش عراق ایفا نمایند. با وجود استعداد کم یگان‌های تکاور دریایی در مقایسه با استعداد برتر نیروهای متجاوز (یک گردان در برابر 3 تیپ عراقی) شدت و اثرات این عملیات در حدی بود که بنا به اظهار یک افسر اسیر عراقی، دشمن مدافعین منطقه را حداقل یک تیپ تکاور دریایی تقویت شده با یگان‌های زرهی برآورد نموده بود. پس از محاصره نزدیک خرمشهر در اثر تهدید حملات دشمن که از حجم آتش سنگین توپخانه و سایر جنگ افزارها برخوردار بود، تنها مدافعین خرمشهر یگان کوچکی متشکل از نیروهای تکاور دریایی (یگانهای تکاور دریایی در اثر فشار شدید دشمن تلفات زیادی را متحمل شده و استعداد آنها به مراتب کمتر از آغاز جنگ گردیده بود) و نیروهای مردمی با تجهیزات نامناسب بود. این نیروها تا آخرین نفس با حماسه آفرینی توانستند مدت 34 روز در مقابل دشمن با قدرت عظیم مقاومت نمایند.

عملیات پدافندی خرمشهر که حاصل 34 روز نبرد شدید و خونین بود. دشمن را در تحقق طرح اشغال 3 روزه خرمشهر ناکام گذاشت و با وجود عبور دشمن از رودخانه کارون در محور مارد در تاریخ 21/7/1359 و رسیدن به نزدیکی جاده خرمشهر – آبادان با پدافند یگان‌های تکاور دریایی در ایستگاه‌های 7 و اسکله 12 آبادان متوقف گردید.

اگر چه در عملیات پدافندی خرمشهر عناصری از نیروهای زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای مردمی شرکت فعال داشتند، مقاومت سرسختانه و حماسه آفرینی تکاوران در 34 روز نبرد نابرابر در برابر دشمن، برگ زرینی در تاریخ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران آفرید.

در این عملیات غرور آفرین نقش فرماندهی دریاداردوم بازنشسته داریوش ضرغامی و ناخدایکم بازنشسته هوشنگ صمدی در هدایت یگان‌ها در مقابل ماشین عظیم جنگی عراق در محور شلمچه – خرمشهر علیرغم نبود پشتیبانی لازم قابل تقدیر است.

عملیات تاخت شبانه در منطقه پل خرمشهر 14/7/1359(نور(

این عملیات به منظور تأخیر انداختن در پیشروی نیروهای دشمن، با شرکت گردان یکم تکاور دریایی و یک گردان از نیروهای فدائیان اسلام طرح‌ریزی و اجراء گردید.یگانهای مذکور در ساعت 1:00 مورخ 14/7/1359 تک غافلگیرانه‌ای را به منطقه تجمع لشکر 3 زرهی در منطقه عمومی پل نو اجراء نمودند. این عملیات که حدود 4 ساعت به طول انجامید دشمن را غافلگیر و سر در گم کرد و ابتکار عمل را از او سلب نمود. دشمن در این عملیات تلفات انسانی شدید را متحمل شد و تعداد قابل توجهی تجهیزات و ادوات زرهی وی منهدم شد. این عملیات باعث کند شدن آهنگ پیشروی دشمن گردید.

عملیات پدافندی در کوی ذوالفقاری آبادان

در تاریخ 21/7/1359، در حالی که نبرد شدیدی در جبهه خرمشهر ادامه داشت، لشکر 3 زرهی عراق با عبور از رودخانه کارون در محور مارد، موفق شد تا 5/2 کیلومتری سه راهی آبادان پیشروی نماید. دشمن قصد داشت با عبور از پل‌های ایستگاه 12 و ایستگاه 7 وارد جزیره آبادان شود که با مقاومت شدید یگان های تکاور دریایی و نیروهای مردمی مواجه و تا تاریخ 23/7/1359 در مواضع اشغالی متوقف گردید. دشمن پس از برخورد با ادامه مقاومت در این جبهه، سه راهی آبادان – ماهشهر – اهواز را تصرف و به منظور محاصره آبادان به طرف جنوب پیشروی نمود و با دسترسی به رودخانه بهمن‌شیر در شمال شرقی آبادان مستقر گردید. سپس لشکر 3 زرهی عراق با عبور از رودخانه بهمن شیر در کوی ذوالفقاری قصد داشت محاصره آبادان را کامل کند که با پدافند سرسختانه یگان‌هایی از لشکر 77 نیروی زمینی ارتش و یگان‌های تکاور دریایی نداجا و نیروهای مردمی مواجه و پس از تحمل تلفات و ضایعات و از دست دادن سر پل تصرف شده در ساحل غربی بهمن‌شیر در جزیره آبادان مجبور به عقب نشینی گردید.

در این عملیات غرور آفرین، تکاوران دریایی با پشتیبانی جنگ افزارهای سنگین و با همکاری سایر نیروها توانستند تعدادی از نفربرهای زرهی لشکر 3 را که در حال عبور از رودخانه بهمن‌شیر بودند، غرق نمایند. تعدادی از فرماندهان ارشد عراق در این عملیات اسیر شدند. دشمن پس از تحمل شکست در این عملیات به طرف جاده ماهشهر – آبادان عقب نشینی و در جنوب جاده مذکور و در میدان تیر آبادان مستقر گردید.

سلسله عملیات " هدایت "

عملیات پدافندی در کرانه‌های اروند رود در تاریخ 4/8/1359

پس از اشغال بخش شمالی خرمشهر توسط عراق و احتمال عبور نیروهای دشمن از اروند رود به منظور تصرف جزیره آبادان، مأموریت پدافند از کرانه های اروند‌رود به نیروی دریایی ارتش واگذار گردید. در اجرای این مأموریت یگان‌های تکاور و تفنگدار دریایی با استقرار در بخش جنوبی خرمشهر، جزیره مینو، منطقه دیری فارم و خسرو آباد، پدافند از جزیره آبادان در محورهای یاد شده را عهده‌دار شد. در مدت عملیات پدافندی از کرانه‌های اروند‌رود که تا سال 1365 به طول انجامید، یگان‌های تکاور و تفنگدار دریایی با اجرای آتش سنگین و مداوم روی مواضع دشمن در ابتدای اروند‌رود، تلفات و ضایعات سنگینی را به دشمن وارد نمود و از نفوذ نیروهای ویژه و غواص دشمن که قصد نزدیک شدن به سواحل آبادن را داشتند، ممانعت به عمل آوردند.

مشارکت در عملیات ثامن الائمه (شکت حصر آبادان(

از نکات قابل توجه در این عملیات، طراحی کلاسیک و انجام پیش‌بینی‌های مورد نیاز در تمام زمینه‌ها بود. همچنین حضور موثر هواناوهای نیروی دریایی در شکست حصر آبادان را نمی‌توان نادیده گرفت. تعداد 4 فروند هواناو از مورخه 25/7/59 تا مورخه 7/9/59 در این عملیات حضور داشتند. عملیات هواناوها در مسیر عملیات از بندر امام خمینی به منطقه‌ای واقع در رودخانه بهمن‌شیر به صورت شبانه‌روزی صورت گرفت که به طور متوسط هر یک از هواناوها 12 ساعت پرواز در طول شب داشتند.

عملیات هواناوها زمانی آغاز شد که کلیه راه های مواصلاتی آبادان قطع و شهر در محاصره کامل قرار داشت و دشمن تا ایستگاه 7 پیشروی و جاده آبادان، ماهشهر را قطع و توانسته بودند وارد نخلستان در سواحل رودخانه بهمن شیر گردند. در طول این مدت هواناوها توانستند به طور ضربتی محموله‌های مورد نیاز ازقبیل مهمات، جنگ افزار، دارو، مواد غذایی و ... را در منطقه تخلیه و مجروحین و شهداء را به بندر امام بازگردانند. هواناوها جمعاً بیش از 900 ساعت پرواز موفقیت آمیز انجام دادند.

عملیات ظفرمند مروارید

این عملیات با نام مروارید(شمشیر3) توسط قرارگاه مقدم نیروی دریایی با عنوان نیروی رزمی 421 مستقر در بندر بوشهر از ششم آذر ماه سال 1359 آغاز و بعد از انجام موفقیت آمیز عملیات در هفتم آذر در دهم آذر ماه سال 1359 خاتمه یافت. منطقه عملیات شمال خلیج فارس در منطقه‌ای به وسعت 000/20 کیلومتر مربع بود. اهداف اجرایی این عملیات بزرگ شامل تکمیل عملیات اشکان و شهید صفری به منظور انهدام کامل سکوی البکر، انهدام نیروی دریایی دشمن، محروم نمودن دشمن از صادرات نفت و کسب و حفظ سیادت دریایی جمهوری اسلامی در خلیج فارس بود. یگان‌های شرکت کننده در عملیات مروارید شامل ناوگروه با ناوچه‌های موشک انداز پیکان، جوشن، گرز، یدک کش دلیر، اسکادران بالگردهای AB و SH، تیم عملیات ویژه و پایگاه ششم شکاری بوشهر در پوشش و پشتیبانی هوایی عملیات بود. در خصوص نتایج موفقیت آمیز این عملیات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد :

•انهدام هسته اصلی نیروی دریایی عراق

•کسب سیادت دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و محبوس شدن باقیمانده نیروی دریایی دشمن در بندر ام القصر

•قطع کامل صادرات نفت عراق از اسکله های البکر و الامیه

•وارد آوردن خسارت سنگین به تأسیسات اسکله های البکر و الامیه

•قطع خطوط مواصلاتی دریایی عراق

•تأمین خطوط مواصلاتی خودی و باز نگه داشتن مسیر تردد کشتیرانی به بندر امام (ره)

•کسب اولین پیروزی لشکریان اسلام و تخریب روحیه آفندی دشمن

•بازتاب رسانه‌ای اولین موفقیت ایران در رسانه های خارجی و تقویت روحیه رزمندگان اسلام

در خاتمه به خسارات و تلفات دشمن بعثی در این عملیات بزرگ دریایی اشاره می‌شود :

•انهدام تعداد 7 فروند ناوچه موشک انداز از نوع اوزا

•انهدام یک فروند ناو مین روب

•انهدام 3 فروند ناو لندینگ کرافت

•انهدام 3 فروند یگان شناور متفرقه

•سرنگونی 11 فروند هواپیمای جنگنده دشمن

•به غنیمت گرفتن مقادیر قابل ملاحظه‌ای سلاح‌های سبک، موشک های دورپرتاب و دستگاه‌های مخابراتی

•به اسارت درآوردن تعداد 26 تن از نیروهای دشمن

•کشته و مجروح شدن بیش از 600 تن از نیروهای دشمن

•آزادسازی حدود 6000 کیلومتر مربع از سرزمین های اشغال شده پس از 25 روز تلاش پیگیر



مشارکت در عملیات بیت المقدس (پشتیبانی عملیات عبور از رودخانه(

پس از طرح ریزی عملیات بیت المقدس توسط نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مأموریت پشتیبانی از قرارگاه های عملیاتی ارتش و سپاه در 2 منطقه شامل منطقه عمومی عبور از رودخانه های کرخه کور و کارون و منطقه آبادان به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران واگذار گردید.

به منظور پشتیبانی یگان‌های هجومی عبور کننده از رودخانه کرخه کور و کارون قرارگاه عملیاتی نداجا در لشکر 92 زرهی اهواز تشکیل گردید و با سازماندهی سرگروهان شناور هجومی متشکل از یگان‌های تکاور و تفنگدار دریایی و کارکنان ملوان و 300 فروند قایق، یک دسته غواص و سایر عناصر مورد نیاز، پشتیبانی از عملیات عبور از رودخانه قرارگاه‌های تحت کنترل عملیاتی قرارگاه کربلا را عهده دار شد. گروهان‌های شناور هجومی پس از کسب آمادگی لازم و توجیه شدن در ارتباط با عملیات طرح ریزی شده در پشتیبانی قرارگاه های قدس، فتح و نصر قرار گرفتند.

با اعلام شروع عملیات از سوی قرارگاه کربلا، عملیات گسترده و عبور هجومی نیروهای تحت امر قرارگاه‌های فتح و نصر از رودخانه کارون آغاز گردید و یگان های شناور هجومی نیروی دریایی ارتش مسئولیت تضمین سر پل در غرب رودخانه کارون را بر عهده داشتند و اسکان استقرار پل های شناور بر روی رودخانه جهت عبور تجهیزات سنگین را فراهم نمودند.

ملوانان نداجا با راه‌اندازی و هدایت واحدهای آبی خاکی نزاجا، توانستند تانک‌ها و ماشین آلات سنگین را در ساعات اولیه عملیات به منظور پشتیبانی نیروهای هجومی اولیه عملیات و تخلیه مجروحین یگان‌های خودی و اسرای عراقی را به ساحل شرقی کارون، جابجا نموده و در مراحل بعدی عملیات در محل هایی که نصب پل شناور غیر ممکن بود یگان های متعاقب را به غرب رودخانه کارون منتقل نمودند. در مدت مأموریت، غواصان نداجا در همکاری با یگان‌های مهندسی نیروی زمینی ارتش در استقرار پل‌ها، وظایف متعددی مانند بازیابی خودروها و تخلیه اجساد و سایر تجهیزات از رود خانه کارون را بر عهده داشتند.

در این مرحله از عملیات، یگان‌های شناور هجومی آب خاکی نیروی دریایی ارتش نقش مؤثری را در پشتیبانی و موفقیت عملیات قرارگاه های عملیاتی فتح و نصر ایفا نمودند. بطوری که فقط در ساعات اولیه عملیات توانستند حدود 15000 نفر از رده‌های هجومی لشگرها و تیپ‌های تحت امر قرارگاه های مذکور را زیر آتش شدید دشمن در منطقه سر پل در غرب کارون پیاده نمایند.



عملیات اسکورت کاروان ها

قبل از تشریح چگونگی انجام عملیات اسکورت کاروان بهتر است تا مختصری از وضعیت فیزیکی و جغرافیایی شمال خلیج فارس ارائه شود. در شمال خلیج فارس 3 کانال مهم وجود دارد :

.1کانال خور موسی متعلق به جمهوری اسلامی ایران که به بندر امام و ماهشهر منتهی می‌گردد.

.2کانال اروند که حد مرز مشترک ایران و عراق است.

.3کانال خور عبدا... که متعلق به کشور عراق است.

از طرفی پایانه های البکر و الامیه متعلق به عراق نیز در این محدوده قرار گرفتند. کشتی‌ها برای ورود به بندر امام باید از کنار چراغ خور موسی بگذرند. فاصله بین این چراغ و پایانه‌های البکر و الامیه حدود 42 مایل است. با توجه به برد موشک‌های اگزوست قابل پرتاب به وسیله بالگردهای سوپر فرلون مستقر بر روی سکوهای عراقی ملاحظه می‌شد که حدود 40 تا 50 مایل از مسیر عبور هر کشتی به بندر امام مستقیماً در برد موشکی عراق قرار خواهد گرفت. البته قابلیت نفوذ هواپیماهای جنگنده عراقی و حتی توپخانه دوربرد آنها را باید بر مجموعه تهدید‌های فوق بر علیه کاروان های ایرانی افزود. بدیهی است که هرچه سرعت کشتی‌ها بیشتر باشد به همان نسبت آسیب پذیری کمتر خواهد بود چرا که مدت زمان کمتری را مجبور خواهند بود تا در منطقه خط سپری کنند.

حملات هوایی و موشکی عراق به کشتی‌ها در مسیر کانال خور موسی از اواخر سال 59 آغاز شد و در فروردین 60 به حدی رسید که نیروی دریایی تصمیم گرفت تا طرح تشکیل کاروان و عملیات اسکورت را به اجراء گذارد. سرانجام در اواخر اردیبهشت 60 هر بار تعدای کشتی تحت پوشش هوایی و دریایی به بندر امام وارد و همزمان تعدادی به صورت کاروان خارج می‌شدند. تواتر این عملیات بستگی به موارد متعددی داشت و در هر برنامه که 10 تا 20 ساعت به طول می‌انجامید، نیروی دریایی متشکل از ناوچه های موشک انداز، هواناوها، یدک کش ها، یگان‌های اطلاعاتی و شناسایی دریایی و هوایی، توپخانه دریایی به اتفاق نیروی پرتوان هوایی جمهوری اسلامی از طریق هوا و دریا، عملیات اسکورت کاروان ها و کشتی‌های ایرانی را به انجام می‌رساندند.