معنای اسم "معاویه"

حافظ ابن عساكر در تاريخش مى‏گويد: جارية بن قدامه سعدى نزد معاويه آمد. معاويه از او پرسيد: تو كيستى؟ گفت: جارية بن قدامه. گفت: تو مگر زنبورى بيش هستى؟! گفت: تو مرا به گزنده‏اى شيرين دهان تشبيه مى‏كنى، بخدا "معاويه" ماده سگى بيش نيست‏ كه عوعو كنان سگهاى نر را به سوى خويش مى‏خواند، و امية (جد معاویه) جز تصغير "امة" (يعنى كنيز) نيست!(1)

شريك بن اعور به درگاه معاويه رفت و گفت: تو معاويه هستی و معاويه به ماده سگى مى‏گويند كه عوعو مى‏كند و سگ‏هاى نر را به خويش مى‏خواند!(2)

معاویه این سخنان نیشدار و طعنه ها را می شنید و چاره‏اى هم نداشت چون مادرش او را چنين ناميده بود و نمى‏توانست مادر خويش را تخطئه نمايد. پس حيله‏اى انديشيد و يك ميليون درهم به عبد اللّه بن جعفر طيار بخشيد تا اسم يكى از فرزندانش را معاويه بگذارد به اين گمان كه وقتى همنامى در خاندان پاك و پر افتخار هاشمى يافت بار ننگش سبكتر خواهد گشت!(3)

پي نوشت:



(1) "والله ما معاویه الّا کلبة تعاوی الکلاب و ما امیّة الّا تصغیر امة" مختصر تاریخ دمشق ابن عساکر ج5ص365، تاریخ الخلفاء سیوطی ص133، العقد الفرید ج2ص143، المستطرف ج1ص73. لسان العرب نیز کلمه "معاویه" را اینگونه معنا می کند: المُعَاوِيَة: الكَلْبَة المُسْتَحْرِمَةُ تَعْوي إِلى الكلاب: لسان العرب ج15ص108

(2) المستطرف ج1ص72.

(3) تاج العروس ج10ص260.