اوّلین باری که «کمیل بن زیاد نخعی» در شهر بصره، این دعای با عظمت را از وجود مبارک امیرالمؤمنین، علی علیه السلام در حال سجده شنید، به خاطر صفای باطن و پاکی قلبش به شدت تحت تأثیر این دعا قرار گرفت. بعد از تمام شدن دعا (در همان نیمه شب یا فردای آن روز) به محضر مبارک امیرالمؤمنین، علی علیه السلام مشرّف شد و عرض کرد: «آقای من! دعایی را که دیشب خواندید ممکن است برایم بازگویید تا بنویسم؟ «حضرت علیه السلام با روی باز پذیرفتند که یک بار دیگر آن دعا را کامل بخوانند و کمیل نیز با دست مبارک خویش بنویسد. امام علی علیه السلام به کمیل فرمودند: «این دعا را خضرِ پیامبر صلی الله علیه و آله قرائت می کرده است.» البته برای ما کاملاً روشن نیست که خضرِ نبی علیه السلام با امیرالمؤمنین، علی علیه السلام چند قرن فاصله داشته اند. ولی برداشتی که من از این مسئله دارم این است که با توجه به اینکه امام علی علیه السلام دعا را به یک پیغمبر صلی الله علیه و آله نسبت می دهد، به نظر می رسد که این دعا را پروردگار مهربان عالم به قلب مبارک خضرِ نبی علیه السلام وحی کرده است و ایشان هم با این دعا با خداوند مناجات می کرده اند. بعد از خضر پیامبر صلی الله علیه و آله احتمالاً این دعا به صورت یک سرّ باطنی با آن حضرت به عالم بالا رفته و اوّلین کسی که اجازه داشته این دعا را از حالت راز بودن آشکار کند؛ وجود مبارک امیرالمؤمنین، علی علیه السلام بوده اند.
بنابراین، اصلِ دعای مزبور، انشاء خداوند است که اوّلین بار از افق قلب خضرِ پیامبر صلی الله علیه و آله بر زبان ایشان طلوع کرد و در زمان حضرت علی علیه السلام این دعای نورانی برای بار دوم ظهور کرد.
چون کمیل بن زیاد رحمه الله دعا را از حضرت علی علیه السلام گرفت و منتشر کرد؛ به نام خودِ کمیل معروف شد. وقتی کمیل کلمه به کلمۀ این دعا را می نوشت، امام علی علیه السلام فرمودند: «ای کمیل! زمان خواندن این دعا شب پانزده شعبان است که ارزش آن نزدیک به شب قدر است.» نیمۀ شعبان، هم ولادت با سعادت امام زمان عجل الله است و هم شب پر فضیلتی است که مردم کمتر در آن شب برای خواندن دعا جمع می شوند. امیرالمؤمنین، علی علیه السلام در ادامه فرمودند: «اگر شب پانزده شعبان نتوانستی این دعا را قرائت کنی؛ بهترین زمان شب جمعه است و هر هفته آن را بخوان! اگر نتوانستی این دعا را هر هفته بخوانی؛ در طی ماه، یک شب جمعه بخوان! اگر نشد، سعی کن در طول سال، یکبار این دعا را بخوانی و اگر نشد، در تمام طول عمرت یک بار هم که شده؛ این دعا را بخوان!»
انسان باید خودش را در این دعا وارد کند؛ دل را به همراه اشک، هزینۀ این دعا کند و واقعاً حضورش را در محضر پروردگار حس کند.

سخنران: حجت الاسلام و المسلمین حسین انصاریان، دارالزهد، 24/12/85
منبع: کتاب پرتو اجابت، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی