امتیاز موضوع:
  • 0 رأی - میانگین امتیازات: 0
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
روش هاي مرور آيات قرآن
#1
روش هاي مرور آيات قرآن









يکي از مهم ترين دغدغه هاي حافظان قرآن، شيوه هاي مرور آيات است. در مرور محفوظات، دو چيز را بايد مورد توجه قرار دهيم تا هم تسلط کافي بر آيات پيدا کنيم و هم از اشتباه خواندن مصون بمانيم. در اين مقاله به اين دو نکته مهم يعني «روش صحيح مرور» و «مقدار مرور» مي پردازيم.

شيوه صحيح مرور

مرور درست، اصولي و استاندارد آن است که از حفظ انجام شود. بنابراين حافظ قرآن بايد مقدار معيني از محفوظاتش (مثلا يک جزء) را بخواند و از ابتدا تا انتهاي آن به قرآن مراجعه نکرده و فقط با تکيه بر حافظه اش به يادآوري و تلاوت آيات بپردازد. در غير اين صورت، با مراجعه به قرآن و نگاه مکرر به صفحه آن، يا از رو خواندن، در مرتبه اول باعث مي شود تا اعتماد به نفس حافظ از بين برود. با اين کار، شخص هميشه اين حس را دارد که بدون باز بودن قرآن در مقابلش نمي تواند آيات را به راحتي و بدون خطا بخواند. شخصي که حافظ کل قرآن است و از تسلط خوبي هم در حفظ برخوردار است را مي شناسم که مي گويد: «وقتي قرآن مقابل من باشد اگرچه بسته باشد، مي توانم به راحتي هر مقدار از آيات را بدون اشکال تلاوت کنم، اما اگر قرآن روبه روي من نباشد مرتب ترديد مي کنم و همين ترديد و شک باعث اشکال هاي متعدد من مي شود.
اين مطلب تا حد زيادي در بين بعضي حافظان قرآن کريم شايع است که يا بايد قرآن جلوي آن ها باز باشد و به محض برخورد با اشکال يا محلي که در آن شک دارند، به قرآن مراجعه کنند يا قبل از خواندن هر صفحه بايد يک بار از روي قرآن بخوانند تا آماده تلاوت از حفظ شوند. اين روش به صورت طبيعي اعتماد به نفس را به شدت کاهش داده و حتي اگر شما اشکالي هم در حفظ نداشته باشيد مرتب دچار شک شده و فکر مي کنيد نيازمند مراجعه به قرآن هستيد.
از مضرات ديگر مرور با مراجعه به قرآن کريم اين است که با گذشت زمان، سطح تسلط فرد بر حفظ قرآن کم تر مي شود. زيرا مراجعه زياد به قرآن يا يک بار خواندن از رو، قبل از تلاوت از حفظ باعث مي شود تا حافظه شما در هنگام مرور توجه لازم را به محفوظات نداشته باشد و دقت در حفظ کاهش يابد. اين را هم بدانيد که مکانيزم حفظ بر اساس احساس نياز و تکيه بر حافظه استوار است.
اگر حافظه دريابد که نياز جدي به نگه داشتن محفوظات ندارد و هميشه کمکي در کنار مرور محفوظاتش دارد، به صورت طبيعي سطح نگه داري از محفوظات را کاهش مي دهد. ذهن ما آن چيزهايي را کامل و بي نقص ذخيره و حفظ مي کند که احساس کند همه آن، مورد احتياج است و براي نگه داري آن کمکي دريافت نمي کند.
به عنوان مثال شما شماره تلفني که يادداشت مي کنيد را حفظ نکرده يا در حفظ آن دقت نمي کنيد، اما اگر قلم و کاغذ را در اختيار نداشته باشيد حافظه تان را وادار مي کنيد تا به صورت کامل آن شماره را ثبت کند و شما هم اهتمام در نگه داري آن داريد. همين مثال را به کل محفوظات تان توسعه دهيد. اگر شما احساس کنيد هر موقع که نياز داشته باشيد مي توانيد به قرآن مراجعه کنيد و يا قبل از مرور يک بار آن صفحه يا جزء را از رو بخوانيد، باعث کم اهميت شدن محفوظات نزد حافظه شده و نگه داري آن به مرور زمان دچار اشکال فراوان مي شود. پس اگر مي خواهيد سطح اعتماد به نفس خود را ارتقاء دهيد يا هر روز سطح تسلط تان بر محفوظات بيش تر شود حتماً مقدار معين مرور هر روز را فقط از حفظ و با تکيه بر محفوظات خود بخوانيد.

انواع روش هاي مرور

1. اقراء: بهترين و کارآمدترين روش مرور، همان تحويل محفوظات به شخص ديگر است. به اين صورت که شخص اول تمام محفوظات خود را براي نفر دوم بخواند و نفر دوم اگر اشکالي در حفظ نفر اول وجود دارد به او تذکر دهد.
اين روش از صدر اسلام در بين حافظان قرآن متداول بوده و مسلمانان ابتدا آن چه را پيامبر به آن ها آموخت به طور کامل براي پيامبر تلاوت مي کردند. هم اکنون نيز در مثل کشور عربستان اين شيوه رواج فراواني دارد.
از فوايد اين روش بالا بردن سطح اعتماد به نفس، رفع اغلاط احتمالي يا جا افتادگي آيات يا کلمات و تسلط فوق العاده بر حفظ است. لذا اين روش را به عنوان بهترين روش براي حافظان توصيه مي کنيم.
2. مباحثه: دو نفر به عنوان همراه حفظ يا هم مباحثه حفظ، محفوظات خود را براي هم ديگر مي خوانند. در اين روش چند نکته را بايد رعايت کرد:
الف) مقدار معيني از قرآن را هر دو بخوانند، مثلاً هر دو جزء يک را تلاوت کنند.
ب) براي تنوع، هر نفر يک صفحه بخواند، مثلاً نفر اول صفحه يک و نفر دوم صفحه دو و دوباره نفر اول صفحه سه و نفر دوم صفحه چهار را بخواند.
ج) وقتي جزء تمام شد، بار دوم همان جزء خوانده شود اما اين بار هر نفر صفحه اي را که نفر ديگر خوانده تلاوت کند.
د) موقع تلاوت هر دو نفر، قرآن بسته باشد.
ه) در هنگامي که براي يک يا هر دو نفر ترديد حاصل مي شود، شخصي که تلاوت نفر ديگر را گوش مي دهد مورد ترديد را يادداشت و پس از تکميل تلاوت جزء، قرآن را باز کرده و رفع اشکال کنند.
اين روش هر چند وقت بيش تري را به خود اختصاص مي دهد، اما به خاطر اين که محدوده مورد نظر دو بار خوانده مي شود، حفظ از اتقان بيش تري برخوردار است.
تذکر: مرحله «ج» را مي توانيد اجرا نکنيد يعني يک جزء يا يک حزب، دو بار خوانده نشود هر چند با اين کار از اتقان و استحکام لازم کاسته مي شود. اما اگر وقت شما کم است به خاطر وقت از مزاياي اين شيوه صرف نظر کرده و با حذف بند «ج» از وقت بيش تري استفاده کنيد و در مواقعي که وقت شما بيش تر است بند «ج» را هم اجرا کنيد.
3. ضبط صدا: در اين روش، حافظ تمام يا قسمتي از محفوظات روزانه اش را از حفظ تلاوت کرده و براي اطمينان از نداشتن خطا يا جا افتادگي آيه يا کلمه، صداي خود را توسط ضبط صوت و يا ضبط هاي ديجيتال ضبط کرده و بعد از تمام شدن دوره اش به آن گوش مي دهد. با اين روش، فرد هم با نقاط ضعف تلاوت خود از لحاظ حسن حفظ آشنا مي شود و هم اگر بخواهد ترتيل و تجويدش را تکميل کند به نقاط قوت و ضعف آن ها هم آشنا شده و مي تواند در صدد رفع آن برآيد.
4. خواندن از روي قرآن با فاصله: در اين روش قرآن با فاصله چند متري از حافظ، به صورتي قرار مي گيرد که آيات خوانده نشوند بلکه فقط سياهه اي از سطرها ديده شوند. حافظ با نگاه بر سطرها سعي مي کند آيات را به ياد آورده و تلاوت کند.
از مزاياي اين روش اين است که آيه اي جا نمي افتد و حافظه بصري هم تقويت مي شود و البته ايراد از رو خواندن قرآن را هم ندارد. زيرا کلمات و جملات ديده نمي شوند و ذهن سعي مي کند آيات و شکل نوشتاري آن ها را هم به خاطر بياوريد.
5. تلفيق: در اين روش، حافظ هر چند وقت يک بار هر چند جزء را با روش هاي مختلف تکرار مي کند. مثلاً يک حافظ کل که بايد هر روز 3 جزء بخواند يک جزء را مباحثه، يک جزء را براي شخص ديگر اقراء و جزء سوم را به روش ديگر بخواند.
6. از حفظ خواندن بدون هيچ ناظر يا وسيله کمکي: در اين روش، فرد قرآن را بسته و جزء يا حزب مورد نظر خود را به صورت کامل مي خواند و هر جا به اشکال يا ايرادي بر خورد کرد آن را يادداشت مي کند و پس از تلاوت کامل، قرآن را باز کرده و با استفاده از موارد يادداشت شده به رفع اشکال مي پردازد.
در اين روش اگر شخص ابتداي آيه يا کلمه اي را فراموش کرد، به صورتي که ادامه تلاوت برايش مقدور نبود، اجازه دارد پس از کمي تأمل قرآن را باز کرده و مورد اشکال را رفع کند. قابل ذکر است مراجعه در اين حد هر چند توصيه نمي شود، اما اگر حافظ نتواند از روش هايي که وسايل نظارتي دارند مثل اقراء يا مباحثه استفاده کند مي تواند اين روش را برگزيند. اما توصيه مي کنيم قرآن بسته و در محل ديگري باشد و فقط در مواقع اضطراري به آن مراجعه کند و در مواردي که شخص دسترسي به ساير روش ها دارد به سراغ اين روش نرود.

مقدار مرور

قاعده در مقدار مرور، تا حفظ 10 جزء به ميزان يک هفتم محفوظات است. يعني شخصي که حافظ هفت جزء است روزي يک جزء بايد بخواند و اگر مقدار حفظش کم تر است، مثلاً حافظ سه جزء است بايد روزي نيم جزء (يک حزب) بخواند. کساني هم که بين 10 تا 30 جزء را حفظ هستند بايد هر روز يک دهم محفوظات خود را مرور کنند. مثلاً حافظه 20 جزء بايد روزي 2 جزء بخواند.
اين يک قاعده کلي است و اگر شما مي خواهيد هميشه بر محفوظاتان تسلط داشته باشيد علاوه بر رعايت روش صحيح مرور، بايد ميزان صحيح مرور روزانه را هم رعايت کنيد و توجه نماييد اين ميزان، حداقل نياز شما به مرور است. با توجه به اين مطلب روشن مي شود که اکثر افرادي که در محفوظات خود دچار اختلال هستند از يکي از اين دو مسئله رنج مي برند: يا روش صحيح مرور ندارند يا روزانه حداقل مرور را انجام نمي دهند. پس اگر شما در آستانه حفظ قرآن هستيد از هم اکنون اين دو مسئله را هنگام مرور محفوظات خود به صورت جدي در نظر بگيريد و اگر حفظ شما در حال توسعه است و از روش صحيحي استفاده نمي کنيد، حتماً نسبت به اصلاح روش و اصلاح ميزان محفوظات اقدام نماييد تا آن گونه که شايسته است قرآن را از حفظ تلاوت کنيد. تلاوت قرآن از حفظ و در نماز ثواب فراواني دارد. چنان که بزرگان ما سوره هاي مختلف و گاه طولاني را در نماز مي خواندند. چنان که از معصوم عليه السلام روايت شده که تلاوت قرآن در نماز در حال ايستاده، صد حسنه و در غير نماز در حال وضو 25 حسنه براي هر حرفي که مي خواند نوشته مي شود. ( بحارالانوار، 89، 201)
به اين نکته هم توجه داشته باشيد که مرور صحيح از حفظ، در ابتدا مشکل و نياز به وقت زيادي دارد، اما با گذشت زمان سطح تسلط شما بالا رفته و وقت کمتري را براي مرور نياز خواهيد داشت.
حال اگر شما مي خواهيد از چنين تسلطي در تلاوت از حفظ برخوردار باشيد و از ثواب دنيا و آخرت آن بهره مند گرديد، بايد اصول و روش هاي صحيح را در زمينه مرور به کار ببريد و بدانيد پس از مدتي، لذت صحيح خواندن و روان خواندن محفوظات، شما را به تلاوت بيش تر و بهره مندي بالاتر از آيات هدايت مي کند و ذهن شما در هر زماني فرصتي را هم براي تأمل و تدبر در آيات فراهم مي سازد. رهبر معظم انقلاب مدظله العالي فرمود:
حضور قرآن در ذهن انسان خيلي نعمت بزرگي است. فرق است بين کسي که مي خواهد براي يک مطلبي جست و جو کند. بارها آيات قرآن را، فهرست هاي قرآن را جست و جو کند تا ببيند در اين باره آيه اي هست يا نه. فرق است بين اين آدم با آن کسي که قرآن در ذهن اوست، قرآن در دل اوست، آيات قرآن جلوي چشم اوست. نگاه مي کند آن چه را در هر بخشي از معارف اسلامي به آن نياز دارد، آن را از قرآن استنباط مي کند، استخراج مي کند، روي آن فکر مي کند و استفاده مي کند.
منبع:نشريه نسيم وحي، شماره 22
پاسخ
تشکر شده توسط:


پرش به انجمن:


کاربرانِ درحال بازدید از این موضوع: 1 مهمان