04-26-2016, 09:43 AM
با شروع فصل امتحانات، استرس و اضطراب دانش آموزان از جمله مسائلی است که بیش از هر زمان دیگری اهمیت و توجه ویژه ای را می طلبد.با شروع امتحانات باز هم علائمی مثل سردرد،حالت تهوع،دل درد و. . . .ناشی از استرس فراگیر امتحانی در میان دانش آموزان رواج می یابد.
منبع:روانشناسی راه فردا
اضطراب امتحان
اضطراب یکی از شایع ترین اختلالات نوروتیک است که همه انسان ها در شرایط مختلف آن را تجربه می کنند.اضطراب دارای انواع و درجات مختلفی است که یکی از آن، اضطراب در زمان امتحان است.اضطراب امتحان نوعی خوداشتغالی ذهنی است که با فقدان مهارت های شخصی در باره توانایی های خودش بروز پیدا می کندو اکثراً به ارزیابی شناختی منفی،نداشتن تمرکز حواس وواکنش های افت عملکرد تحصیلی منجر می شود.امتحان در هر دوره و زمانی می تواند موجب پیدایش اضطراب و ترس در افراد شود.هنگامی که فرد نسبت به کارآمدی ،توانایی واستعدادخود در شرایط امتحان دچار نگرانی و تردید می شود،می توان گفت به اضطراب امتحان مبتلا است.دانش آموزی که اضطراب امتحان دارد،احساس می کند که ذهنش خالی شده و هرچه را که آموخته فراموش کرده است.چنین دانش آموزی به طور معمول به پرسش ها پاسخ های بی ربط ،نادرست یا ناقص می دهد وبا افکاری نامربوط و ناخواسته در مورد پیامدهای امتحان درگیراست.
عوامل ایجاد کننده اضطراب امتحان
علل اضطراب امتحان در دانش آموزان به سه دسته کلی تقسیم می شود:
عوامل فردی و شخصیتی دانش آموزان :ماننداضطراب عمومی، پایین بودن اعتماد به نفس،هوش،تمرکز و به ویژه روش های نادرست مطالعه و انتظارات نادرست از خود.
عوامل آموزشگاهی و اجتماعی:مانند انتظارات معلمان،رقابت،سیستم آموزشی حاکم بر مدارس،نوع درس و مدرک گرایی
عوامل خانوادگی:چون شیوه تربیتی،انتظارات سطح بالای والدین ،جو عاطفی حاکم بر خانواده،ویژگی های شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی و اجتماعی آن ها.
امتحان و آزمون ،به خودی خود،حالت اضطراب را در دانش آموزان به وجود می آوردو این اضطراب خود موجب می شودکه دانش آموزدر یادآوری مطالب فرا گرفته با مشکل مواجه شود.بنابراین بهترین شیوه ارزشیابی عملکرد دانش آموزدر طول سال تحصیلی توسطآموزگار است که شیوه ارزشیابی مستمر به حساب می آید.
نوع برخورد بعضی خانواده ها با امتحان فرزندشان ،آن ها را بیشتر دچار استرس می کند و این گونه خانواده ها همه نگرانی های ناشی از موفق نشدن احتمالی دانش آموزان را به آن ها انتقال می دهند.این در حالی است که در این گونه خانواده ها هدف اصلی از تحصیل فقط کسب نمره بالا است و برای اینکه فرزندشان به سطح توقع آنهادست پیدا کند،به آنان بیشترین فشار را وارد می کنند که خود عاملی برای افت تحصیلی در میان فرزندان می شود.
خانواده ها نبایددل نگرانی های خود را به فرزندانشان منتقل کنند،ضمن این که متولیان آموزشی نیز باید محیطی آرام و به دور از تنش را برای برگزاری امتحان دانش آموزان فراهم کنند،زیرا نگرانی و استرس در دراز مدت ،باعث افزایش فشارهای عصبی در فردمی شود.این اضطراب های دوران تحصیل نیز باعث کاهش تمایل فرد به ادامه تحصیل در مقاطع بالای علمی خواهد شد.
عوارض اضطراب امتحان
عوارض اضطراب امتحان،حالتی غیر طبیعی است که به صورت یک بیماری همراه با سرگیجه ،خشک شدن آب دهان،بالا رفتن تعداد ضربان قلب،تهخوع،سردرد،بی خوابی،کم شدن اشتهاو.....بروز پیدا می کند.تحقیقات انجام شده در زمینه علائم و نشانه های اضطراب امتحان نشان داده است که این علائم همانند علائم و نشانه های اضطراب است.آشفتگی های معده،به هم خوردن ساعت های خواب و آرامش،تغییراتی در میل به غذا،ضعف،سرگیجه،تغییر در فشار خون،میزان نبض وترشح هورمون های آدرنالین و نور آدرنالین در افراد دارای اضطراب امتحان و یا در ایام امتحانات بیشتر بروز پیدا می کند.
اضطراب امتحان بین سنین 10تا11سالگی شکل گرفته و ثبات پیدا می کندو تا بزرگسالی ادامه می یابد.تحقیقات نشان می دهد دختران بیش از پسران ،اضطراب امتحان را تجربه می کنند.تفاوت های جنسیتی در اضطراب به خوبی با نقش پذیری جنسیتی تبیین می شود،زیرا در دختران ،تشویق به پذیرش اضطراب و قبول آن به عنوان یک ویژگی زنانه دیده می شود،یعنی آن را ویژگی زنانه می دانند.به عبارت دیگر،دختران یاد می گیرند که به هنگام اضطراب به شکلی منفعلانه تسلیم شوند.در حالی که پسران در مورد پذیرش اضطراب دفاعی برخورد کرده و آن را تهدیدی یرای احساس مردانگی خود به حساب می آورند.پسران می آموزند که با اضطراب کنار آمده و یا آن را انکار کنند.اضطراب امتحان باعث می شود که دانش آموز احساس دلشوره و تشویش مداوم داشته باشد،افکار و نگرشش نسبت بهمعلمان منفی می شودو معمولاًاضطرابش بانشان های روان تنی مانند درد در ناحیه معده،شکم و حالت تهوع نشان می دهد.
پیشگیری از اضطراب امتحان
دانش آموز باید درطی سال درس بخواند تا در ایام نزدیک به امتحان،مجبور نشود با بی خوابی و نگرانی و در شرایط روحی نامطلوب،بیش از حد توان خود فعالیت کند.اگر والدین توجه داشته باشند که استعداد همه افراد یکسان نیست،دانش آموز را به علت اینکه نمره امتحانی اش از نمره دانش آموزدیگر کمتر شده،ملامت نخواهند کرد،بلکه برعکس،به خاطروظیفه شناسی او برای درس خواندن و انجام تکالیفش احساس رضایت خواهند کرد.با برگزاری آزمون های کلاسی و نظارت مستمر والدین،می توان قبل ازامتحانات پایانی،ترس ازامتحان رابه کمترین حد رساند.
برای مقابله با استرس و اضطراب در ایام امتحان و آزمون باید نکاتی را مورد توجه قرار دادکه شامل اقدامات زیر است:
= برنامه ریزی تحصیلی؛این مورد از مهم ترین عوامل تخفیف فشار عصبی است.چنانچه برنامه ریزی بلند مدت با دقت و به نحو سنجیده ای انجام شود،بدون تردید برنامه های میان مدت و کوتاه مدت در مسیر مطلوب حرکت خواهد کرد.برعکس اگر برنامه ریزی بلند مدت به طور صحیح انجام نشود، برنامه های میان مدت و کوتاه مدت هم دچار اغتشاش می شود و نتیجه مسلم آن بروز استرس شدید در دانش آموز است.
= مدیریت زمان؛انسان به طور کلی دارای یک محدودیت زمانی 24ساعته است که هر شخصی آن را به نحوی می گذراند.بدون تردید اگر برنامه ریزی زمانی درست وجود داشته باشد و هر چیزی در جای خود انجام شود،اختلاط و تداخل مسائل در اداره یا امور زندگی و تحصیلی به وجود نخواهد آمدو از بروز هرج و مرج در کارها جلوگیری خواهد شد.با اجرای مدیزیت صحیح،برنامه های پر شتاب از بین خواهند رفت و هر گونه کار و برنامه ای در آرامش کامل اجرا خواهد شد.
=تغذیه صحیح و ورزش؛آنچه که در فصل امتحانات برای دانش آموزان بسیار مورد تأکید است،تغذیه صحیح و ورزش کردن است.افرادی که ورزش می کنند،در بالا بردن آستانه تحمل فشار عصبی خود موفق هسبند.این کار باید طبق برنامه و به طورمرتب انجام شود تا فرد با دفع سموم بدن،به تعادل و آرامش برسد.
= تمدد اعصاب و مراقبه؛آموزش تمدد اعصاب یا آرمیدگی و یا آرام بخشی عضلانی و مراقبه و تمرکز،تکنیک های بسیار مفیدی برای جایگزین کردن هیجانات عصبی و تنشی و حسی،با وضعیت آرام و ملایم هستند که باید به وسیله متخصصان و با شیوه های اصولی و صحیح به کار گرفته شوند تا آثار خود را ظاهر سازند.
= تغییر تدریجی عکس العمل های رفتاری شناختی به فشار عصبی، این روش بر این نکته تأکید دارد که وقتی فرد نمی تواند دنیای اطراف خود را عوض کند،لااقل می تواند عکس العمل های خود را تغییر دهد،آن ها را اصلاح کندوتوانایی خود را در برخورد با فشار عصبی افزایش دهد.در فصل امتحانات،ایجاد جو ساکت و آرام اهمیت داردو در عوض از شرکت در مهمانی هاو دیدن و شنیدن برنامه های تلویزیونی و رادیویی که از عوامل تخریب آرامش دانش آموزهستند،باید تا حد امکان پرهیز کرد.حالات رفتاری مناسب والدین موجب می شود که فرزندان در حال تحصیل آنان در فصل امتحانات ار آسودگی فکری بیشتری برخوردار شوند.
منبع:روانشناسی راه فردا