03-11-2015, 08:09 PM
بنام خدا
قرآن كریم مجموعه ایست از سوره ها و هر سوره مركب از آیاتی است و هر آیه از كلمات تشكیل گردیده و در نهایت كلمات نیز از حروف الفبای عربی بوجود آمده است و از طرف دیگر كلام الهی متشكل از 30 جزء كه هر جزء آن از دو یا چهار حزب تشكیل می شود از جانب دیگر این كتاب مقدس به هزار قسمت تقسیم شده كه هرقسمت آنرا ركوع می نامند .
اینک بشرح هر یک از اجزاء یادشده می پردازیم:
یکم: سوره
قرآن مرکب از 114 سوره است که بلندترین آن سوره بقره با 286 آیه و کوتاهترین آن سوره کوثر با 3 آیه می باشد سوره های قرآن دارای تقسیمات زیر است:
الف: کمیت – سوره های قرآن از نظر کمی به چهار دسته تقسیم می شوند .
1 - السبع الطول: عبارت از هفت سوره بزرگ قرآن یعنی:
بقره – آل عمران – نساء – مائده – انعام – اعراف – انفال و توبه
که تمامی آنها مدنی و پس از سوره حمد بترتیب در اول قرآن آمده است
2 - مئین: سوره هایی که از یکصد آیه تشکیل شده است و 14 سوره اند
از سوره یونس تا مؤمنون ( از سوره 10 تا 23 قرآن )
3 – مثانی: سوره هایی که میان اعراب متداول بوده و در نمازها قرائت می شوند
تعداد آنها 26 سوره اند از نور تا حجرات ( از 24 تا 49 )
4 – مفصلات: سایر سوره های قرآن از ق تا ناس جمعا 65 سوره ( سری 50 تا 114 )
این دسته از سوره ها نیز خود بر سه گونه اند .
طوال: از ق تا بروج36سوره
اوساط: متوسط از طارق تا بینه13 سوره
قصار: از زلزله تا ناس16 سوره (اریاض )
ضمنا تعیین سوره و نام آن توفیقی است نه اجتهادی
ب: از نظر آغاز
سوره های قرآن از جهت آغاز دارای تقسیمات زیر است:
1 – الحمدا...: شامل فاتحه - انعام – کهف – سبا – فاطر –(حمد یا حامدات یا مفاصیر )
2 - مسبحات: شامل اسراء – حدید – حشر – صف – جمعه – تغابن – اعلی ( عرائس )
3 – الر: شامل یونس – هود – یوسف – رعد – ابراهیم – حجر ( الم ) ( بساتین )
4 – الم: شامل بقره – آل عمران – اعراف –عنکبوت-
روم – لقمان – سجده – اعراف ( المص ) – ( میادین )
5 – حم: شامل مؤمن – سجده – شوری – زخرف – دخان – جاثیه – احقاف ( شوری حم عسق )
( حوامیم یا آل حم )
6 – طسم: شامل شعرا – قصص – نمل ( طس ) – ( طواسیم و طواسین )
7 – مقطعات: شامل کیعص ( مریم ) – طه – ص – ق – ن – یس
8 – چهار قل: شامل کآفرون – اخلاص – فلق – ناس – جن (قلاقل با سوره جن )
ج: از نظر تاریخی ( مکان و زمان )
سوره های قرآن از جهت تاریخ نزول و مکان بر دو گونه اند
1 – مکی: سوره هایی که قل از هجرت پیامبر که عموما در شهر مکه نازل شده اند را مکی می نامند ( مک ) تعداد این سوره ها بین 86 تا 90 سوره است
2 – مدنی: سوره هایی که پس از هجرت پیامبر در مدینه و یا درمسیر مکه و مدینه نازل شده اند ( مد )
تعداد اینگونه سوره ها بین 24 تا 28 می باشد که بشرح زیر است
بقره – آل عمران – نساء – مائده – انفال – توبه – رعد – حج – نور – احزاب – محمد – فتح – حجرات – رحمن – حدید – مجادله – ممتحنه – صف – جمعه – منافقون – تغابن - طلاق - تحریم – انسان – بنیه – زلزله - نصر ضمنا حجم سوره های مدنی بیش از مکی است
د: از نظر اسامی
سوره های قرآن از جهت نام دارای تقسیمات زیر است
1 – حیوانات: شامل بقره – نحل – نمل – عنکبوت – فیل – انعام
2 – انبیاء: شامل یونس – هود – یوسف – ابراهیم – محمد – نوح – یس – مزمل – مدثر
3 – فرشتگان: شامل صافات – ذاریات – مرسلات – نازعات
4 – خداوند: شامل فاطر – رحمن – اعلی – غآفر – نور
5 – شخصیتها: شامل آل عمران – مریم – لقمان – قریش –مومن
6 – زنان: شامل نساء – طلاق – تحریم – مریم
7 – زمان: شامل دهر – جمعه – قدر – فجر – عصر
8 – گروهها: شامل انسان – جن - ناس – کآفرون – منافقون – مؤمنون – انبیاء – شعرا – احزاب
9 – طبیعت: شامل رعد – نور – دخان – نجم – قمر – حدید – بروج – شمس – لیل – زلزله – فلق – دهر
10 – مکان: شامل کهف – روم – سبا - احقاف – طور – بلد – اعراف – حجر – حجرات
11 – قیامت: شامل واقعه – حشر – الحاقه – القیامه – نبا – طارق – غاشیه – تغابن – جاثیه
معارج ( سأل سائل ) – عبس ( الاعمی ) – زلزله ( زلزال ) – کآفرون ( مجد ) – فاتحه الکتاب ( حمد – کافیه – ام الکتاب ) – علق یا اقراء – ق ( باسقات ) – قدر ( انا انزلنا ) – کوثر ( انا اعطینا )
12 – مقطعه: شامل طه – ص – ق – یس – ن – حمعسق
ه: چند نامه
برخی از سوره ها دارای چند نامند شامل
اسراء ( بنی اسرائیل ) – سجده ( جرز یامضاجع ) – فاطر ( ملائکه ) – مؤمن ( غآفر ) – فصلت ( سجده ) – محمد ( قتال) قلم ( ن ) – دهر ( انسان ) – نبا ( عم یا معصرات )- کورت ( تکویر ) – شرح ( انشراح ) - لهب(تبت یامسد)- توحید ( اخلاص ) – توبه ( برائت )- شورا ( حمعسق ) –
و: از نظر موضوعی
سوره ها از نظر موضوعی شامل موارد زیرند
1 – زهراوان: به دو سوره بقره و آل عمران اطلاق می شود ( بدلیل وجود احکام نورانی و بسیار در آندو)
2 –عزائم: به چهار سوره که دارای سجده واجبه اند ( نجم آیه آخر – سجده آیه 15 - فصلت آیه 37 –علق آیه آخر )
3 – نسائین: به دو سوره نساء و طلاق گفته می شود زیرا احکام زنان بیشتر در این دو سوره آمده است اولی را نساء کبری و دومی را نساء صغری نامند .
4 – قرینتین: به دو سوره انفال و توبه گفته می شود که میان آندو بسم ا... وجود ندارد .
5 – معوذتین: به دو سوره فلق و ناس اطلاق می شود که در آغاز آندو عبارت تعویذ وجود دارد .
6 – سجده های مندوبه: یازده سوره اند که دارای سجده های مندوبه اند و عبارتند از:
اعراف آیه آخر – نحل 48 – مریم 58 – حج 18 – نمل 25 – رعد 15 – اسری 107 – فرقان 60 – ص 24 - انشقاق 21 – حج 77
ز: خصوصیات هر سوره
1 – حمد عصاره قرآن است و یا ام الکتاب یعنی اساس و امهات مطالب قرآن در آن آمده است و بمنزله مادر وجامع همه سوره است
2 – نمل دو بسم ا... دارد
3 – قمر تمامی آیات آن به حرف راء مختوم است
4 – مجادله در تمام آیات آن واژه ا... دارد
5 – یس قلب قرآن است
6 – بقره کوهان قرآن است بزرگترین سوره قرآن و بنام فسطاط القرآن یاالفردوس یاسنام القرآن
7 – آل عمران ذبابیح قرآن است
8 – قرائت هر سوره ای دارای فضائلی است که در روآیات بدان اشاره شده است(3531تا3554)
ح: کلیه اسامی سوره ها با ال همراه است بجز
1 – نوح – قریش – ن – حمعسق بدلیل علم بودن یا مقطعه بودن آن بقیه عبارتند از آل عمران – یونس – هود – یوسف – سبا – محمد – ابراهیم – مریم – لقمان- طه – یس – ص – ق – ن
2 – فاطر – غآفر بدلیل مضاف بودن آن
3 – فصلت – عبس – عم – کورت – تبت – سال سائل – اقرء – انا انزلنا – انا اعطینا – هل اتی تبارک بدلیل فعل بودن آنها
ضمنا نام دو سوره تبت و لیل از هر دو طرف یکسان خوانده می شود .
دوم: آیه
قرآن کریم مشتمل بر 6236 آیه است آیات قرآن دارای تقسیمات زیر است:
الف: کمیت:بلندترین آیه قرآن آیه 282 بقره که شامل بیست حکم است و کوتاهترین آیه ، آیه 64 سوره الرحمن یعنی مدهامتان می باشد و به قولی طه و یا الرحمن
ب: از نظر تاریخی: اولین آیاتی که بر رسول اکرم (ص) نازل شد آیات 1 تا 5 سوره علق و آخرین آیات نازله آیه 281 سوره بقره و یا سوره نصر و یا آیه سوم سوره مائده می باشد .
1- واتقوا یوما ترجعون فیه الی ا... ثم توفی کل نفس ما کسبت و هم لایظلمون 281 بقره
2- الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا 3 مائده
3- سوره نصر اذا جاء نصرا... والفتح . .
ج: از نظر موضوعی
آیات قرآن از نظر موضوعی و محتوی دارای تقسیمات زیر است:
1 - محکم و متشابه 2 - خاص و عام 3 - مطلق و مقید 4 - ظاهر و باطن
5 - صریح و مجمل 6 - ناسخ و منسوخ
د: آیات سجده دار بر دو گونه اند سجده واجبه – سجده مندوبه ( مستحبی)
آیات سجده دار ( واجب ) عبارتند از:
15 سوره سجده – 37 سوره فصلت – آخرین آیه سوره نجم – آخرین آیه سوره علق (غرائم)
آیات سجده های مندوبه عبارتند:
15 سوره رعد – 107 اسراء-24 ص - 60 سوره فرقان - - 21 انشقاق – 48 نحل – 58 مریم – 77 حج – 18 حج – 25 نمل
ضمنا آیه و ربک فکبر از سوره مدثر از دو طرف یکسان خوانده می شود .
هـ: اسامی برخی از آیات:
استرجاع 151 بقره – آیه الکرسی 257 بقره – نشوز 38 نساء – تطهیر 33 احزاب – اکمال دین 3 مائده – تبلیغ رسالت 72 مائده – نور 35 نور – مباهله 60 آل عمران – خمس 43 انفال – اطعام مساکین 8 دهر – شجره طیبه 29 ابراهیم – تشبیه به مریم 37 آل عمران – تغییرقبله 139 بقره – تحدی 190 اسراء – استعاذه 98 نحل - تصلیه56 احزاب – ترتیل 4 مزمل – استماع قرآن 203 اعراف – خاتمیت 40 احزاب – امّن یجیب 63 نمل – امن الرسول 286 بقره - لیله المبیت 207 بقره – وان یکاد 51 قلم – آیه ولایت 55 مائده – اولی الامر 59 نساء – صادقین 129 توبه – قربی 22 شورا – خیرالبریه 8 بنیه – حکمت 269 بقره – هل اتی 1 دهر – وزارت 32 طه – انذار 214 سابقون واقعه – آیه سلام 29 نور – حجاب 31 نور – نفر 50 قصص – نفی سبیل 141 نساء – نبا 6 حجرات – سؤال 43 نحل – کتمان 159 بقره – تصدیق 61 توبه – اذن 61 توبه – برّ 177 بقره – تداین 282 بقره – نجوی 12 مجادله – غفیله 88 انبیاء و 60 انعام – ایذاء 15 – نشوز 34 نساء – ظهور حق 33 توبه – سقایه الحج 20 توبه
و: آیات خاص با ویژگی « ترین »
1- مهربانترین و لطیف ترین آیه: اذا سئلک عبادی عنی 186 بقره
2- محکمترین آیه: فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل . . . سوره زلزال
3- فصیح ترین آیه: و قیل یاارض ابلعی مائک و یا سماء اقلعی و غیض الاماءو قضی الامر و استوت علی الجودی و قیل بعدا لقوم الظالمین 44 هود
4- بهترین ها: لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم 4 تین ( بهترین موجود )
فتبارک ا... احسن الخالقین 14 مؤمنون ( بهترین خالق )
ا... نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی 23 زمر ( بهترین کلام )
نحن نقص علیک احسن القصص بما اوحینا الیک 3 یوسف ( بهترین داستان )
ز: آیات مربوط به موارد عدم برابری
1- لا تستوی الحسنه و لا السیئه 34 فصلت
2- لا یستوی اصحاب النار و اصحاب الجنه 20 حشر
3- لا یستوی الاعمی و البصیر 50 انعام 24 هود
4- لا یستوی الخبیث و الطیب 100 مائده
5- لا یستوی من انفق و قاتل 10 حدید
6- لا تستوی الظلمات و النور 16 رعد – 12 فاطر
7- لا یستوی الاحیاء و الاموات 22 فاطر
8-لا یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون 9 زمر
9- لا یستوی القاعدون و المجاهدون 95 نساء
10- لا یستوی المؤمن و الفاسق 18 سجده
سوم: کلمه
قرآن کریم مشتمل بر 77437 کلمه است این کلمات از تمام انواع آن یعنی اسم فعل حرف و هر یک از تقسیمات آنها تشکیل شده است ریشه تمام کلمات مجموعا 3000 واژه است تعداد واژه ها بدون تکرار 11000 و شناخت 1100 واژه با 90% قرآن آشنایی صورت می پذیرد .
بزرگترین کلمه مرکب قرآن فاسقیناکموه ( پس شما را از آن سیراب نمودیم )
چهارم: حرف
قرآن کریم مشتمل بر 340740 حرف است . در قرآن کریم از همه حروف الفباء استفاده شده است .
ضمنا ؛
1 - حرف تاء در واژه (ولیتلطف ) در آیه 19 سوره کهف حرف نیمه قرآن است .
2 - کلیه حروف تهجی در دو آیه 154 آل عمران و آخر سوره فتح آمده است .
ثم انزل علیکم من بعد الغم امنه نعاسا یغشی طائفه منکم 154 آل عمران
محمد رسول ا... والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم آیه آخر سوره فتح
3 – چهارده حرف موجود در مقطعات قرآن را حرو نورانی نامند ودر عبارت « صراط علی نمسکه » جمع شده است
پنجم: جزء
قرآن را به سی قسمت تقسیم نموده اند و هر یک سی ام را یک جزء می نامند جزء سی ام از سوره « عم » آغاز و به « ناس » ختم می شود هر جزء 20 صفحه قرآن را تشکیل می دهد .
ششم: حزب
هر جزء قرآن را برخی به دو قسمت و بعضی به چهار قسمت تقسیم نموده اند و هر یک را حزب می نامند و هر حزب را به چهار قسمت تقسیم و آنرا ربع حزب نامیده اند یعنی 470 ربع حزب .
هفتم: رکوع
با توجه به نماز مستحبی تراویح که در شبهای قدر ماه رمضان مقرر شده است و رکعات آن هزار می باشد و در هر رکعت بخشی از قرآن تلاوت میگردد لذا قرآن را به هزار قسمت تقسیم نموده اند و هر قسمت را یک رکوع می نامند بعنوان مثال سوره حمد یک رکوع و سوره بقره 40 رکوع است و سوره های آخر قرآن معمولا هریک یک رکوع محسوب می شوند .
هشتم: علائم
بر روی حروف قرآن جمعا 28 علامت بکار رفته است که 3 مورد آن یعنی کسره و یای مدّی و تنوین جرّ در زیر حروف و بقیه روی آنها قرار می گیرند ( علامت اشباع در کنار حرف ه قرار دارد)
علائم به شرح زیرند:
1- حرکات و سکون جمعا ده مورد
2- علائم وقف 6 مورد
3- علائم احکام 12 مورد
ضمنا در قرآن مجید 1015030 نقطه بکار رفته است و برای آغاز هر جزء و حزب و پایان هر آیه و آیات سجده دار علائم خاص بکارمیرود.
در پایان این بخش باید گفت کلام الهی با استفاده از 28 حرف و 28 علامت مجموعه ای از 114 سوره مشتمل بر 6236 آیه و 77438 کلمه و در نهایت 340740 حرف تشکیل شده است
قرآن كریم مجموعه ایست از سوره ها و هر سوره مركب از آیاتی است و هر آیه از كلمات تشكیل گردیده و در نهایت كلمات نیز از حروف الفبای عربی بوجود آمده است و از طرف دیگر كلام الهی متشكل از 30 جزء كه هر جزء آن از دو یا چهار حزب تشكیل می شود از جانب دیگر این كتاب مقدس به هزار قسمت تقسیم شده كه هرقسمت آنرا ركوع می نامند .
اینک بشرح هر یک از اجزاء یادشده می پردازیم:
یکم: سوره
قرآن مرکب از 114 سوره است که بلندترین آن سوره بقره با 286 آیه و کوتاهترین آن سوره کوثر با 3 آیه می باشد سوره های قرآن دارای تقسیمات زیر است:
الف: کمیت – سوره های قرآن از نظر کمی به چهار دسته تقسیم می شوند .
1 - السبع الطول: عبارت از هفت سوره بزرگ قرآن یعنی:
بقره – آل عمران – نساء – مائده – انعام – اعراف – انفال و توبه
که تمامی آنها مدنی و پس از سوره حمد بترتیب در اول قرآن آمده است
2 - مئین: سوره هایی که از یکصد آیه تشکیل شده است و 14 سوره اند
از سوره یونس تا مؤمنون ( از سوره 10 تا 23 قرآن )
3 – مثانی: سوره هایی که میان اعراب متداول بوده و در نمازها قرائت می شوند
تعداد آنها 26 سوره اند از نور تا حجرات ( از 24 تا 49 )
4 – مفصلات: سایر سوره های قرآن از ق تا ناس جمعا 65 سوره ( سری 50 تا 114 )
این دسته از سوره ها نیز خود بر سه گونه اند .
طوال: از ق تا بروج36سوره
اوساط: متوسط از طارق تا بینه13 سوره
قصار: از زلزله تا ناس16 سوره (اریاض )
ضمنا تعیین سوره و نام آن توفیقی است نه اجتهادی
ب: از نظر آغاز
سوره های قرآن از جهت آغاز دارای تقسیمات زیر است:
1 – الحمدا...: شامل فاتحه - انعام – کهف – سبا – فاطر –(حمد یا حامدات یا مفاصیر )
2 - مسبحات: شامل اسراء – حدید – حشر – صف – جمعه – تغابن – اعلی ( عرائس )
3 – الر: شامل یونس – هود – یوسف – رعد – ابراهیم – حجر ( الم ) ( بساتین )
4 – الم: شامل بقره – آل عمران – اعراف –عنکبوت-
روم – لقمان – سجده – اعراف ( المص ) – ( میادین )
5 – حم: شامل مؤمن – سجده – شوری – زخرف – دخان – جاثیه – احقاف ( شوری حم عسق )
( حوامیم یا آل حم )
6 – طسم: شامل شعرا – قصص – نمل ( طس ) – ( طواسیم و طواسین )
7 – مقطعات: شامل کیعص ( مریم ) – طه – ص – ق – ن – یس
8 – چهار قل: شامل کآفرون – اخلاص – فلق – ناس – جن (قلاقل با سوره جن )
ج: از نظر تاریخی ( مکان و زمان )
سوره های قرآن از جهت تاریخ نزول و مکان بر دو گونه اند
1 – مکی: سوره هایی که قل از هجرت پیامبر که عموما در شهر مکه نازل شده اند را مکی می نامند ( مک ) تعداد این سوره ها بین 86 تا 90 سوره است
2 – مدنی: سوره هایی که پس از هجرت پیامبر در مدینه و یا درمسیر مکه و مدینه نازل شده اند ( مد )
تعداد اینگونه سوره ها بین 24 تا 28 می باشد که بشرح زیر است
بقره – آل عمران – نساء – مائده – انفال – توبه – رعد – حج – نور – احزاب – محمد – فتح – حجرات – رحمن – حدید – مجادله – ممتحنه – صف – جمعه – منافقون – تغابن - طلاق - تحریم – انسان – بنیه – زلزله - نصر ضمنا حجم سوره های مدنی بیش از مکی است
د: از نظر اسامی
سوره های قرآن از جهت نام دارای تقسیمات زیر است
1 – حیوانات: شامل بقره – نحل – نمل – عنکبوت – فیل – انعام
2 – انبیاء: شامل یونس – هود – یوسف – ابراهیم – محمد – نوح – یس – مزمل – مدثر
3 – فرشتگان: شامل صافات – ذاریات – مرسلات – نازعات
4 – خداوند: شامل فاطر – رحمن – اعلی – غآفر – نور
5 – شخصیتها: شامل آل عمران – مریم – لقمان – قریش –مومن
6 – زنان: شامل نساء – طلاق – تحریم – مریم
7 – زمان: شامل دهر – جمعه – قدر – فجر – عصر
8 – گروهها: شامل انسان – جن - ناس – کآفرون – منافقون – مؤمنون – انبیاء – شعرا – احزاب
9 – طبیعت: شامل رعد – نور – دخان – نجم – قمر – حدید – بروج – شمس – لیل – زلزله – فلق – دهر
10 – مکان: شامل کهف – روم – سبا - احقاف – طور – بلد – اعراف – حجر – حجرات
11 – قیامت: شامل واقعه – حشر – الحاقه – القیامه – نبا – طارق – غاشیه – تغابن – جاثیه
معارج ( سأل سائل ) – عبس ( الاعمی ) – زلزله ( زلزال ) – کآفرون ( مجد ) – فاتحه الکتاب ( حمد – کافیه – ام الکتاب ) – علق یا اقراء – ق ( باسقات ) – قدر ( انا انزلنا ) – کوثر ( انا اعطینا )
12 – مقطعه: شامل طه – ص – ق – یس – ن – حمعسق
ه: چند نامه
برخی از سوره ها دارای چند نامند شامل
اسراء ( بنی اسرائیل ) – سجده ( جرز یامضاجع ) – فاطر ( ملائکه ) – مؤمن ( غآفر ) – فصلت ( سجده ) – محمد ( قتال) قلم ( ن ) – دهر ( انسان ) – نبا ( عم یا معصرات )- کورت ( تکویر ) – شرح ( انشراح ) - لهب(تبت یامسد)- توحید ( اخلاص ) – توبه ( برائت )- شورا ( حمعسق ) –
و: از نظر موضوعی
سوره ها از نظر موضوعی شامل موارد زیرند
1 – زهراوان: به دو سوره بقره و آل عمران اطلاق می شود ( بدلیل وجود احکام نورانی و بسیار در آندو)
2 –عزائم: به چهار سوره که دارای سجده واجبه اند ( نجم آیه آخر – سجده آیه 15 - فصلت آیه 37 –علق آیه آخر )
3 – نسائین: به دو سوره نساء و طلاق گفته می شود زیرا احکام زنان بیشتر در این دو سوره آمده است اولی را نساء کبری و دومی را نساء صغری نامند .
4 – قرینتین: به دو سوره انفال و توبه گفته می شود که میان آندو بسم ا... وجود ندارد .
5 – معوذتین: به دو سوره فلق و ناس اطلاق می شود که در آغاز آندو عبارت تعویذ وجود دارد .
6 – سجده های مندوبه: یازده سوره اند که دارای سجده های مندوبه اند و عبارتند از:
اعراف آیه آخر – نحل 48 – مریم 58 – حج 18 – نمل 25 – رعد 15 – اسری 107 – فرقان 60 – ص 24 - انشقاق 21 – حج 77
ز: خصوصیات هر سوره
1 – حمد عصاره قرآن است و یا ام الکتاب یعنی اساس و امهات مطالب قرآن در آن آمده است و بمنزله مادر وجامع همه سوره است
2 – نمل دو بسم ا... دارد
3 – قمر تمامی آیات آن به حرف راء مختوم است
4 – مجادله در تمام آیات آن واژه ا... دارد
5 – یس قلب قرآن است
6 – بقره کوهان قرآن است بزرگترین سوره قرآن و بنام فسطاط القرآن یاالفردوس یاسنام القرآن
7 – آل عمران ذبابیح قرآن است
8 – قرائت هر سوره ای دارای فضائلی است که در روآیات بدان اشاره شده است(3531تا3554)
ح: کلیه اسامی سوره ها با ال همراه است بجز
1 – نوح – قریش – ن – حمعسق بدلیل علم بودن یا مقطعه بودن آن بقیه عبارتند از آل عمران – یونس – هود – یوسف – سبا – محمد – ابراهیم – مریم – لقمان- طه – یس – ص – ق – ن
2 – فاطر – غآفر بدلیل مضاف بودن آن
3 – فصلت – عبس – عم – کورت – تبت – سال سائل – اقرء – انا انزلنا – انا اعطینا – هل اتی تبارک بدلیل فعل بودن آنها
ضمنا نام دو سوره تبت و لیل از هر دو طرف یکسان خوانده می شود .
دوم: آیه
قرآن کریم مشتمل بر 6236 آیه است آیات قرآن دارای تقسیمات زیر است:
الف: کمیت:بلندترین آیه قرآن آیه 282 بقره که شامل بیست حکم است و کوتاهترین آیه ، آیه 64 سوره الرحمن یعنی مدهامتان می باشد و به قولی طه و یا الرحمن
ب: از نظر تاریخی: اولین آیاتی که بر رسول اکرم (ص) نازل شد آیات 1 تا 5 سوره علق و آخرین آیات نازله آیه 281 سوره بقره و یا سوره نصر و یا آیه سوم سوره مائده می باشد .
1- واتقوا یوما ترجعون فیه الی ا... ثم توفی کل نفس ما کسبت و هم لایظلمون 281 بقره
2- الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا 3 مائده
3- سوره نصر اذا جاء نصرا... والفتح . .
ج: از نظر موضوعی
آیات قرآن از نظر موضوعی و محتوی دارای تقسیمات زیر است:
1 - محکم و متشابه 2 - خاص و عام 3 - مطلق و مقید 4 - ظاهر و باطن
5 - صریح و مجمل 6 - ناسخ و منسوخ
د: آیات سجده دار بر دو گونه اند سجده واجبه – سجده مندوبه ( مستحبی)
آیات سجده دار ( واجب ) عبارتند از:
15 سوره سجده – 37 سوره فصلت – آخرین آیه سوره نجم – آخرین آیه سوره علق (غرائم)
آیات سجده های مندوبه عبارتند:
15 سوره رعد – 107 اسراء-24 ص - 60 سوره فرقان - - 21 انشقاق – 48 نحل – 58 مریم – 77 حج – 18 حج – 25 نمل
ضمنا آیه و ربک فکبر از سوره مدثر از دو طرف یکسان خوانده می شود .
هـ: اسامی برخی از آیات:
استرجاع 151 بقره – آیه الکرسی 257 بقره – نشوز 38 نساء – تطهیر 33 احزاب – اکمال دین 3 مائده – تبلیغ رسالت 72 مائده – نور 35 نور – مباهله 60 آل عمران – خمس 43 انفال – اطعام مساکین 8 دهر – شجره طیبه 29 ابراهیم – تشبیه به مریم 37 آل عمران – تغییرقبله 139 بقره – تحدی 190 اسراء – استعاذه 98 نحل - تصلیه56 احزاب – ترتیل 4 مزمل – استماع قرآن 203 اعراف – خاتمیت 40 احزاب – امّن یجیب 63 نمل – امن الرسول 286 بقره - لیله المبیت 207 بقره – وان یکاد 51 قلم – آیه ولایت 55 مائده – اولی الامر 59 نساء – صادقین 129 توبه – قربی 22 شورا – خیرالبریه 8 بنیه – حکمت 269 بقره – هل اتی 1 دهر – وزارت 32 طه – انذار 214 سابقون واقعه – آیه سلام 29 نور – حجاب 31 نور – نفر 50 قصص – نفی سبیل 141 نساء – نبا 6 حجرات – سؤال 43 نحل – کتمان 159 بقره – تصدیق 61 توبه – اذن 61 توبه – برّ 177 بقره – تداین 282 بقره – نجوی 12 مجادله – غفیله 88 انبیاء و 60 انعام – ایذاء 15 – نشوز 34 نساء – ظهور حق 33 توبه – سقایه الحج 20 توبه
و: آیات خاص با ویژگی « ترین »
1- مهربانترین و لطیف ترین آیه: اذا سئلک عبادی عنی 186 بقره
2- محکمترین آیه: فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل . . . سوره زلزال
3- فصیح ترین آیه: و قیل یاارض ابلعی مائک و یا سماء اقلعی و غیض الاماءو قضی الامر و استوت علی الجودی و قیل بعدا لقوم الظالمین 44 هود
4- بهترین ها: لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم 4 تین ( بهترین موجود )
فتبارک ا... احسن الخالقین 14 مؤمنون ( بهترین خالق )
ا... نزل احسن الحدیث کتابا متشابها مثانی 23 زمر ( بهترین کلام )
نحن نقص علیک احسن القصص بما اوحینا الیک 3 یوسف ( بهترین داستان )
ز: آیات مربوط به موارد عدم برابری
1- لا تستوی الحسنه و لا السیئه 34 فصلت
2- لا یستوی اصحاب النار و اصحاب الجنه 20 حشر
3- لا یستوی الاعمی و البصیر 50 انعام 24 هود
4- لا یستوی الخبیث و الطیب 100 مائده
5- لا یستوی من انفق و قاتل 10 حدید
6- لا تستوی الظلمات و النور 16 رعد – 12 فاطر
7- لا یستوی الاحیاء و الاموات 22 فاطر
8-لا یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون 9 زمر
9- لا یستوی القاعدون و المجاهدون 95 نساء
10- لا یستوی المؤمن و الفاسق 18 سجده
سوم: کلمه
قرآن کریم مشتمل بر 77437 کلمه است این کلمات از تمام انواع آن یعنی اسم فعل حرف و هر یک از تقسیمات آنها تشکیل شده است ریشه تمام کلمات مجموعا 3000 واژه است تعداد واژه ها بدون تکرار 11000 و شناخت 1100 واژه با 90% قرآن آشنایی صورت می پذیرد .
بزرگترین کلمه مرکب قرآن فاسقیناکموه ( پس شما را از آن سیراب نمودیم )
چهارم: حرف
قرآن کریم مشتمل بر 340740 حرف است . در قرآن کریم از همه حروف الفباء استفاده شده است .
ضمنا ؛
1 - حرف تاء در واژه (ولیتلطف ) در آیه 19 سوره کهف حرف نیمه قرآن است .
2 - کلیه حروف تهجی در دو آیه 154 آل عمران و آخر سوره فتح آمده است .
ثم انزل علیکم من بعد الغم امنه نعاسا یغشی طائفه منکم 154 آل عمران
محمد رسول ا... والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم آیه آخر سوره فتح
3 – چهارده حرف موجود در مقطعات قرآن را حرو نورانی نامند ودر عبارت « صراط علی نمسکه » جمع شده است
پنجم: جزء
قرآن را به سی قسمت تقسیم نموده اند و هر یک سی ام را یک جزء می نامند جزء سی ام از سوره « عم » آغاز و به « ناس » ختم می شود هر جزء 20 صفحه قرآن را تشکیل می دهد .
ششم: حزب
هر جزء قرآن را برخی به دو قسمت و بعضی به چهار قسمت تقسیم نموده اند و هر یک را حزب می نامند و هر حزب را به چهار قسمت تقسیم و آنرا ربع حزب نامیده اند یعنی 470 ربع حزب .
هفتم: رکوع
با توجه به نماز مستحبی تراویح که در شبهای قدر ماه رمضان مقرر شده است و رکعات آن هزار می باشد و در هر رکعت بخشی از قرآن تلاوت میگردد لذا قرآن را به هزار قسمت تقسیم نموده اند و هر قسمت را یک رکوع می نامند بعنوان مثال سوره حمد یک رکوع و سوره بقره 40 رکوع است و سوره های آخر قرآن معمولا هریک یک رکوع محسوب می شوند .
هشتم: علائم
بر روی حروف قرآن جمعا 28 علامت بکار رفته است که 3 مورد آن یعنی کسره و یای مدّی و تنوین جرّ در زیر حروف و بقیه روی آنها قرار می گیرند ( علامت اشباع در کنار حرف ه قرار دارد)
علائم به شرح زیرند:
1- حرکات و سکون جمعا ده مورد
2- علائم وقف 6 مورد
3- علائم احکام 12 مورد
ضمنا در قرآن مجید 1015030 نقطه بکار رفته است و برای آغاز هر جزء و حزب و پایان هر آیه و آیات سجده دار علائم خاص بکارمیرود.
در پایان این بخش باید گفت کلام الهی با استفاده از 28 حرف و 28 علامت مجموعه ای از 114 سوره مشتمل بر 6236 آیه و 77438 کلمه و در نهایت 340740 حرف تشکیل شده است