درباره منفعل ترین وزیر خارجه بعد از انقلاب

به گزارش جهان، فردا در گزارشی نوشت: اخراج دپیلماتی های ایرانی از سوی  دولت کویت، عدم موضع گیری شفاف مسئولان وزارت خارجه درباره تحولات ناشی از انقلاب های منطقه، عملکرد ضعیف وزارت خارجه در بعد سخنگویی و پاسخگویی به رسانه ها، انتخاب محمدشریف ملک‌زاده به سمت معاونت اداری و مالی وزارت خارجه، اعدام ایرانیان زندانی در عربستان، دیدار با وزیر امورخارجه انگلیس، شرکت در مراسم تشییع جنازه ولیعهد سابق عربستان سعودی، استقبال گرم از وزیر خارجه بحرین، ابراز تاسف از حمله معترضان به سفارت انگلیس و نیز چهره بشاش در دیدار با وزیر خارجه آلمان و … روزهای پرحاشیه ای را برای دستگاه دیپلماسی و در راس آن علی اکبر صالحی طی دو سال اخیر به همراه داشته است.

پس از برکناری غیر منتظره منوچهر متکی در آذر ۸۹ آن‌هم در هنگام سفری دیپلماتیک در کشور سنگال‌، به‌گو‌نه‌ایی که وی خبر برکناری خود را از زبان مسؤولین کشور میزبان شنید؛ علی‌اکبر صالحی  که آن زمان ریاست سازمان انرژی اتمی زا برعهده داشت با حفظ سمت به عنوان سرپرست وزارت امور‌خارجه منصوب شد.

همراهی صالحی با سیاست ها و مشی احمدی نژاد از همان ابتدا این گمانه را ایجاد کرده بود که وزیر پیشنهادی رییس دولت برای وزارت خارجه نیز شخص صالحی خواهد بود امری که در نهایت رخ داد و محمود احمدی نژاد در ۳‌بهمن ۱۳۸۹، وی را به‌عنوان وزیر پیشنهادی امورخارجه به مجلس شورای اسلامی  معرفی کرد و پس از آن در دهم بهمن از مجلس رأی اعتماد گرفت و وزیر امور خارجه شد.

گذشت تنها دو ماه از حضور صالحی در دستگاه وزارت خارجه کافی بود که سیل انتقادات از عملکرد این وزارتخانه به راه افتد. چه آنکه ورود صالحی به این وزارتخانه همزمان با تحولات منطقه و انقلاب های ناشی از بیداری اسلامی بود که وظیفه سنگینی را متوجه جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور پرچمدار این انقلاب ها را می کرد. عملکرد منفعلانه و عدم موضع گیری های صریح و به موقع دستگاه دیپلماسی در نهایت صدای نمایندگان مجلس را بلند کرد چه آنکه به عقیده برخی از نمایندگان مجلس هشتم وزارت خارجه در بحث تحولات منطقه همپای مواضع روشنگرانه رهبر انقلاب پیش نرفته بود و در حالی که انتظارها آن بود که بعد از موضع گیری رهبر انقلاب به عنوان رهبر شیعیان جهان درباره انقلاب های منطقه وزارت خارجه در راستای مواضع ایشان حرکت کرده و اعلام موضع کند.این امر در عمل به خوبی محقق نشده بود.

عملکرد منفعلانه و واکنشی وزارت خارجه اما تنها محدود به تحولات منطقه نبود. فرودین ماه سال گذشته نیز ترکیه با ارسال گزارشی به کمیته ناظر بر تحریم های ایران در شورای امنیت عنوان کرد یک محموله تسلیحاتی را از یک هواپیمای ایرانی توقیف کرده است که ظاهرا مقصد نهایی آن سوریه بوده است. هرچند در همان زمان نیز نگرانی شدید آمریکا و اسراییل از بی اعتنایی جامعه بین المللی به تحریم های اعمال شده علیه ایران از علت های اصلی این جنجال ها درباره بازرسی محموله های ایرانی و پرونده سازی های پی در پی علیه ایران عنوان می شد اما دستگاه وزارت خارجه همپای این تحلیل ها واکنش درخور و شایسته ای از خود نشان نداد.

حضور وزیر خارجه در مراسم تشییع ولیعهد سابق عربستان آن هم در اوج تنش های بین تهران و ریاض که بعد از انقلاب های منطقه و طرح اتهام واشنگتن علیه ایران درباره نقش آفرینی توطئه احتمالی ترور سفیر عربستان شدت یافته بود موج جدید از انتقادات را متوجه وزارت خارجه کرد. انتشار تصاویر  صالحی در حالی که مقامات سعودی نشسته بودند و وزیر ایرانی مجبور بود برای ابراز تسلیت خم‌شود، از جمله اصلی‌ترین انتقادات از وزیر امور خارجه است. صالحی در این‌باره گفت: آیا من خودمختار هستم و می‌توانم سرخود در مراسم تشییع جنازه شرکت کنم؟! وی افزود: پادشاه عربستان، فرد سالخورده‌ای است که بیمار و بر صندلی نشسته بود و ماسک هم بر بینی‌اش داشت و اصلا نمی‌خواستند به دلیل کسالتش او را به مراسم تشییع بیاورند؛ حالا آقایان انتظار دارند این پادشاه بیمار بلند می‌شد و با میهمانان حال و احوالپرسی می‌کرد!

داستان سفارت و …!

ورود عده ای به سفارت انگلیس و ابراز تاسف وزارت خارجه از این اتفاق دردسر دیگری را برای وزارت خارجه و صالحی رقم زد. صالحی  اما از عملکرد وزارت امور خارجه در قبال حادثه ورود عده‌ای به سفارت انگلیس در تهران دفاع کرد و با تاکید بر اینکه نباید به دست دشمن بهانه داد، گفت: با اقدام صحیح وزارت امور خارجه در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت توانستیم از یک بحران وسیع‌تر جلوگیری کنیم. صالحی گفت: آنچه وزارت امور خارجه انجام می‌دهد در چارچوب صلاحیت‌ها و مسوولیت‌هایش است و وزارت خارجه که جمهوری اسلامی ایران را در عرصه بین‌المللی‌نمایندگی می‌کند، به‌خوبی می‌داند که متعهد به یکسری کنوانسیون‌ها است.

اعدام ایرانیان در عربستان

اعدام چند ایرانی زندانی در عربستان آن هم در شرایطی که وزیر خارجه از منتفی شدن این موضوع خبر داده بود و دیدار اخیر وزرای امور خارجه بریتانیا و ایران در حاشیه کنفرانس «قلب آسیا»‌ که ۲۵ خرداد ماه در افغانستان انجام شد، نیز حواشی را برای این دستگاه سیاسی به دنبال داشت و تعدادی از نمایندگان خواستار حضور صالحی در مجلس و پاسخگویی درخصوص این دیدار شدند هرچند مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه انجام این دیدار را  در چارچوب حقوق کنسولی اتباع ایرانی و دفاع از منافع کشورمان دانست اما ابهامات درباره این دیدار خصوصا بعد از انتشار بیاینه وزارت خارجه انگلیس مبنی بر درخواست طرف ایرانی برای این دیدار هنوز باقی مانده است.

همه این رخدادها باعث می شود قضاوتی سخت را درباره عملکرد صالحی سامان داد. مردی که«شریف» است و «نجابت» خاصی دارد و بی شک از جمله کادرهای نخبه نظام محسوب می شود اما عملکرد وی  و انفعالی که اکنون وی و وزارتخانه اش  از خود بروز می دهند در تاریخ بعد از انقلاب سابقه نداشته است.از این حیث با تمام محاسنی که دارد ، او «منفعل ترین» وزیر خارجه بعد از انقلاب است.

انتقاد از عملکرد دستگاه دیپلماسی طی دوسال اخیر در حالی روز به روز پررنگ تر و پردامنه تر می شود که صالحی به عنوان راس این دستگاه تا به امروز از عملکرد این وزارتخانه دفاع کرده و حتی سخن از ایجاد تحولاتی در ساختار این وزارتخانه به خواست رییس جمهور زده است. اقداماتی که به عقیده بسیاری از کارشناسان سیاسی راهگشا و چاره حل مشکلات و نواقص این وزارتخانه نیست.

ایراد وزارت خارجه کجاست؟

به عقیده تحلیلگران سیاسی مشکل وزارت خارجه کشورمان نه در امور معاونت‌ها و مسائل اداری که در مسائل نرم افزاری نهفته است که با تغییر ساختارها قابل رفع و اصلاح نیست.

چه آنکه مشکل اصلی و اساسی این روزهای دستگاه دیپلماسی آن است که باورهای انقلابی و اسلامی و تفکرات امام و رهبری در وزارت خارجه به خوبی نهادینه نشده است و این وزارتخانه خود را مامور این ارزش‌ها در عرصه سیاست خارجی نمی‌داند.

کارشناسان  متعهد وظیفه اصلی و اولویت مهم این وزارتخانه ر ا صدور نرم افزارانه انقلاب اسلامی و ارزش های سیاسی مورد تایید امام راحل و رهبری به سایر کشورها می دانند و معتقدند این وزارتخانه نباید خود را تنها در فضای حاکم بر دیگر وزارتخانه‌های امور خارجه در سایر کشورها بدانند و قرائتی خشک را از  اصول حاکم بر روابط بین‌الملل و کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی ارائه دهد و در عین حال به ظرفیت های نیم بند همین مقولات هم بی اعتنا باشد! بی شک  این عملکرد برای وزارت خارجه یک کشور اسلامی و فراتر از آن الهام بخش «بیداری اسلامی»  شایسته نیست…